تفسیر آیات قرآن کریم – سوره البینة– آیه3- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فِیهَا کُتُبٌ قَیِّمَةٌ

[صحیفه هایی] که در آنها نوشته هایی استوار هست.

1 - صفحات قرآن، گنجینه نوشته هایی استوار و به دور از اعوجاج و انحراف

فیها کتب قیّمة

«کتاب» (مفرد «کتب») مصدری است که در معنای اسم مفعول آن (مکتوب) به کار رفته است. بنابراین «فیها کتب»; یعنی، در صحیفه های مطهر، نوشته هایی متعدد وجود دارد. «قیّمة»، دارای دو معنا است: 1. به صورت متعدی و با مفعولی محذوف; یعنی، قوام بخش و برپادارنده جامعه; 2. به صورت لازم; یعنی، با استقامت و اعتدال و خالی از کجی و اعوجاج. برخی این کلمه را جمع دانسته اند (مجمع البیان); ولی بیشتر اهل لغت و تفسیر مفرد بودن آن را پذیرفته اند.

2 - قرآن، در برگیرنده قوانینی نظام بخش و حافظ مصالح مردم

فیها کتب قیّمة

«قیِّم» هر چیز، برپادارنده و قوام بخش آن است (لسان العرب). فعل «کَتَبَ»; یعنی، حکم و قضاوت کرد و ملزم ساخت (مصباح). بنابراین مراد از «کُتُب» در آیه شریفه، ممکن است مجموعه حکم ها و الزام های الهی باشد.

3 - وجود معارف استوار و قوام بخش در قرآن، نشانِ تمام بودن حجت بر کافران با ابلاغ آن از سوی پیامبر(ص) است.

حتّی تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه ... فیها کتب قیّمة

4 - قرآن، حاوی معارف کتاب های آسمانی گذشته است.*

یتلوا صحفًا مطهّرة . فیها کتب قیّمة

5 - اهل کتاب و مشرکان، ملزم به ترک کفرِ خویش، پس از ابلاغ معارف استوار و قوام بخش قرآن به آنان

لم یکن ... منفکّین حتّی تأتیهم البیّنة ... فیها کتب قیّمة

6 - بعثت پیامبر(ص) همراه با قرآن، تحقّق بخش پیش شرط اهل کتاب و مشرکان برای ترک آیین خویش

لم یکن ... منفکّین حتّی تأتیهم البیّنة . رسول ... فیها کتب قیّمة

برداشت یاد شده، براساس یکی از احتمالاتی است که درباره نخستین آیه بیان شد. در آن احتمال، آیه شریفه، بیانگر ادّعای کافران دانسته شده بود.

اهل کتاب

عوامل تحقق خواسته های اهل کتاب 6

قرآن

استحکام قرآن 1، 3; تعالیم قرآن 2; تنزیه قرآن 1; جامعیت قرآن 4; قانونمندی قرآن 2; قرآن و کتب آسمانی 4; نقش قرآن 3، 5، 6; ویژگیهای قرآن 1، 2، 4

کافران

تکلیف کافران 5; زمینه اتمام حجت با کافران 3

کفر

اجتناب از کفر 5

محمد(ص)

آثار نبوت محمد(ص) 6; تبلیغ محمد(ص) 3; نقش محمد(ص) 3

مشرکان

تکلیف مشرکان 5; عوامل تحقق خواسته های مشرکان 6