تفسیر آیات قرآن کریم – سوره البینة– آیه2- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ یَتْلُو صُحُفًا مُّطَهَّرَةً

رسولی از جانب خدا که صحیفه هایی پاکیزه را تلاوت می کند.

 

1 - خداوند، با فرستادن رسولی که مکتوباتی منزّه و به دور از انحراف را بر مردم بخواند، بر آنان اتمام حجت می کند.

 

لم یکن ... منفکّین حتّی تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

 

2 - حقانیّت دین، وابسته به انتساب آن به خداوند است.

 

البیّنة ... من اللّه

 

3 - رسولان الهی، خود برهانی روشن بر حقانیّت مکتب خویش اند.

 

البیّنة . رسول من اللّه

 

4 - فرستاده خدا بودن، دلیل بیّنه بودن پیامبران است.

 

حتّی تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه

 

5 - اتمام حجت بر تمام مردم، با ارسال پیامبری همراه با کتاب آسمانی، سنّت تخلّف ناپذیر خداوند است.

 

لم یکن ... منفکّین حتّی تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

 

6 - اهل کتاب و مشرکان مکه و مدینه، خود را منتظر فرستاده ویژه خداوند می دانستند و ترک مرام خویش را به آن مشروط ساخته بودند.

 

لم یکن ... منفکّین حتّی تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه

برداشت یاد شده، ناظر به احتمال اراده «منفکّین عن الکفر» است که در برداشت های آیه پیشین توضیح داده شد.

 

7 - اهل کتاب و مشرکان در عصر جاهلیت، خود را در انتظار پیام های مکتوب و پیراسته از باطل قلمداد می کردند که آن را از رسولی الهی دریافت کنند.

 

حتّی تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

 

8 - ابلاغ گرانِ پیام های مکتوب خداوند، رسولانی با عظمت و دارای رسالتی بزرگ   رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

 

تعبیر «رسول من اللّه» ـ با آن که «رسول اللّه» نیز مفادی شبیه آن داشت ـ ممکن است برای ابقای کلمه «رسول» بر نکره بودن باشد تا عظمت رسول و رسالت را برجسته سازد.

 

9 - ثبت آیات قرآن، در صحیفه ها و ورق ها، برنامه ای پیش بینی شده از جانب خداوند و القا شده به رسول اکرم(ص)

 

یتلوا صحفًا مطهّرة

تعبیر «صحف» (جمع «صحیفه»; یعنی، چیزی که در آن می نویسند)، اشاره به آینده قرآن و مکتوب شدن آن دارد. اسناد «یتلوا» به «صحفاً» ـ با آن که پیامبر(ص) آیات الهی را از روی صحیفه های موجود تلاوت نمی کرد ـ به اعتبار مکتوب شدن پیام ها، پس از تلاوت آن است.

 

10 - پیامبر(ص)، قرآن را از صحیفه هایی مکتوب و پیراسته از هر باطل، دریافت و بر مردم تلاوت می کرد.

 

رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

در برداشت یاد شده، مراد از «صحفاً مطهّرة»، قرآنِ مکتوب پیش از مرحله نزول بر پیامبر(ص) دانسته شده است. قرآن در آن مرحله ـ براساس بعضی از آیات ـ در اختیار فرشتگانی بزرگوار بوده است.

 

11 - قرآن از خطا و انحراف، منزّه و پیراسته است.

 

صحفًا مطهّرة

 

12 - پاکیزه نگه داشتن صفحات قرآن، توصیه خداوند

 

صحفًا مطهّرة

توصیف ورق های قرآن به «مطهّرة» ـ علاوه بر بیان طهارت معنوی آنها از انحراف ـ آنها را سزاوار تطهیر دانسته و به لزوم دور داشتن آنها از آلودگی های ظاهری نیز اشاره دارد.

 

13 - پیامبر(ص)، دارای رسالتی بزرگ از جانب خداوند و حامل پیامی مکتوب و خالی از انحراف و عهده دار بازخوانی آن بر مردم

 

رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

نکره آمدن «رسول»، بر عظمت پیامبر(ص) و رسالت آن حضرت دلالت دارد.

 

14 - پیامبر(ص) و قرآن، برهانی روشن بر لزوم دست کشیدن اهل کتاب و مشرکان از کفر و شرک خویش

 

حتّی تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

 

15 - پیامبر(ص)، امانت دار پیام الهی است.

 

یتلوا

فعل «یتلوا» (از ریشه «تلو»)، بیانگر آن است که خوانده های پیامبر(ص)، در حقیقت اعاده بی کم و کاست و پی گیری کلمه به کلمه همان معارفی است که دریافت کرده است.

 

16 - تلاوتِ قرآن بر مردم، رسالتی الهی بر عهده پیامبر(ص)

 

رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

توصیف پیامبر(ص) به تلاوت کننده قرآن ـ پس از تطبیق عنوان «رسول» بر آن حضرت ـ بیانگر آن است که تلاوت قرآن، بخشی از رسالت او است.

 

17 - پیامبران، با رفتنِ به سوی مردم، پیام الهی را به آنان ابلاغ می کردند.

 

حتّی تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه

 

18 - دین اسلام، استوار بر برهانی روشن، رسالتی الهی و کتابی آسمانی و پاک

 

تأتیهم البیّنة . رسول من اللّه یتلوا صحفًا مطهّرة

اسلام

منشأ اسلام 18; وضوح حقانیت اسلام 18; ویژگیهای اسلام 18

انبیا

آثار رسالت انبیا 4; اتمام حجت با انبیا 1، 5; انتظار بعثت انبیا 6; بینات انبیا 4; تبلیغ انبیا 17; دلایل حقانیت انبیا 3; کتب آسمانی انبیا 1، 5

انسان

اتمام حجت با انسان ها 1

اهل کتاب

اعراض اهل کتاب 14; اهل کتاب دوران جاهلیت 7; شرایط ایمان اهل کتاب 6

جاهلیت

مشرکان جاهلیت 7

خدا

اتمام حجت خدا 1، 5; توصیه های خدا 12; سنتهای خدا 5

دین

تبلیغ دین 17; منشأ حقانیت دین 2

رسولان خدا 4

نقش رسولان خدا 3 4

قرآن

اوراق قرآن 9، 10; تنزیه قرآن 10، 11، 13; توصیه به پاکیزگی قرآن 12; قرآن و خطا 11; کتابت قرآن 9; نقش قرآن 14

کتب آسمانی

انتظار کتب آسمانی 7; رسالت مبلغان کتب آسمانی 8; عظمت مبلغان کتب آسمانی 8

کفر

اعراض از کفر 14

محمد(ص)

امانتداری محمد(ص) 15; تلاوت قرآن بر محمد(ص) 9; تلاوت قرآن محمد(ص) 10، 13، 16; عظمت رسالت محمد(ص) 13; فضایل محمد(ص) 15; مسؤولیت محمد(ص) 16; مقامات محمد(ص) 14; منشأ رسالت محمد(ص) 13; نقش محمد(ص) 14

مشرکان

عصیان مشرکان 14

مشرکان مدینه

شرایط ایمان مشرکان مدینه 6

مشرکان مکه

شرایط ایمان مشرکان مکه 6