تفسیر آیات قرآن کریم – سوره البروج– آیه 8– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَن یُؤْمِنُوا باللَّهِ الْعَزیز الْحَمِید

و چیزی را از آنان ناپسند نمی دانستند مگر این که به خدای عزّتمند ستوده ایمان می آوردند.

 

1 - اصحاب اخدود، جز ایمان به خداوند، هیچ یک از ویژگی های مؤمنان را ناپسند نمی شمردند.

 

و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا

فعل «نَقَم»; یعنی، چیزی را به شدت ناپسند شمرد. (لسان العرب)

 

2 - مؤمنان عصر اصحاب اخدود، مردمی شایسته و به دور از عیب و نقص

 

و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه

استثنای «إلاّ أن یؤمنوا»، از باب تأکید کردن مدح با جمله ای به ظاهر مذمت است که از وجوه بلاغت در کلام به شمار می آید. بنابراین مفاد آیه شریفه، این است که مؤمنان، به کلی از عیب و نقص مبرّا بودند.

 

3 - خداوند، «عزیز» (شکست ناپذیر) و «حمید» (ستوده) است.

 

باللّه العزیز الحمید

«عزّة»، حالتی است که مانع مغلوب شدن است و «عزیز» کسی است که بر دیگران غالب می شود و خود مغلوب نمی گردد. «حمید» می تواند به معنای «محمود» (ستوده) و یا «حامد» (ستایش گر) باشد (مفردات راغب). سیاق آیه شریفه، بیانگر معنای اول است.

 

4 - عزّت خداوند (مغلوب نشدن او در برابر هیچ چیز) و پسندیده بودن تمام کارهای او، دلیل ایمان آوردن کسانی بود که به دست اصحاب «اخدود» سوختند.

 

و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه العزیز الحمید

 

5 - توجّه به عزّت و پسندیده بودن خداوند، زمینه ساز پیدایش ایمان و پرهیز از آزاررسانی به مؤمنان است.

 

أن یؤمنوا باللّه العزیز الحمید

 

6 - اصحاب اخدود، در صورت دست کشیدن مؤمنان از ایمان خویش، آنان را نمی سوزاندند.

 

إلاّ أن یؤمنوا

فعل مضارع همراه با حرف «أن» در «أن یؤمنوا»، برای استقبال بوده و بیانگر آن است که آنچه اصحاب «اخدود» را به مقابله واداشت; باقی ماندن مؤمنان بر ایمان خویش بود. گویا ایمان گذشته آنان، در نظر دشمنان شان موجب عقوبت نبوده است.

 

7 - در دیدگاه اصحاب اخدود، ایمان به خداوند جرمی سنگین و غیر قابل گذشت بود.

 

و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه

 

8 - ایمان، ناخوشایندترین وصف مؤمنان، در دیدگاه دشمن

 

و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه

 

9 - قدرتمندان کافر، به چیزی جز کافر شدن مؤمنان، رضایت نمی دهند.

 

أصحـب الأُخدود ... و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه

آرزو

آرزو ی کفر مؤمنان 9

اسماوصفات

حمید 3; عزیز 3

اصحاب اخدود

ایمان مؤمنان دوران اصحاب اخدود 4; بینش اصحاب اخدود 1، 7; جرایم در اصحاب اخدود 7; جرم ایمان در اصحاب اخدود 7; فضایل مؤمنان دوران اصحاب اخدود 2; قصه اصحاب اخدود 6

ایمان

آثار اعراض از ایمان 6; آثار ایمان به خدا 1، 4; ایمان به خداایمان 7; زمینه ایمان 5

خدا

آثار پسندیدگی افعال خدا 4; آثار عزت خدا 4

دشمنان

عوامل نارضایتی دشمنان 8

ذکر

آثار ذکر عزت خدا 5

شکنجه

زمینه قطع شکنجه 6

کافران

آرزوی کافران 9

مؤمنان

ایمان مؤمنان 8; موانع اذیت مؤمنان 5