تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نور – آیه25 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
یَوْمَئِذٍ یُوَفِّیهِمُ اللَّهُ دینَهُمُ الْحَقَّ وَیَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبینُ
در آن روز خدا جزای به حقِّ آنان را به طور کامل می پردازد و خواهند دانست که خدا همو حقِّ آشکار است.
1 - کسانی که به زنان پاکدامن و مؤمن تهمت زنا می زنند، در قیامت بی هیچ تخفیف و ترحمی و به صورت کامل، کیفر کارشان را دریافت خواهند کرد.
الذین یرمون المحصنـت ... یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم
ضمیر «هم» در «یوفّیهم» و «دینهم» به «قذف کنندگان» (الذین یرمون المحصنات) بازمی گردد و «توفیة» (مصدر «یوفّی») به معنای پرداخت به صورت تام و کامل است و مقصود از «دین» ـ به قرینه این که آیه شریفه در باره قیامت است ـ جزا می باشد.
2 - کیفرهای الهی در جهان آخرت، به صورت کامل و بی کم و کاست خواهد بود.
یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم
3 - کیفرهای الهی در روز رستاخیز، بر پایه حق و عدل و به دور از هر شایبه ظلم و بی دادگری
یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم الحقّ
«الحقّ» در جمله «دینهم الحقّ» صفت برای «دین» است; یعنی، جزای عادلانه و به حق.
4 - کیفر و پاداش اشخاص در قیامت و داوری درباره آنان، بر پایه شهادت و گواهی اعضا و جوارح (زبان، دست و پای) خود آنها خواهد بود.
یوم تشهد علیهم ألسنتهم ... یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم الحقّ
جمله «یومئذ یوفّیهم اللّه» استئناف بیانی است و پاسخ به این سؤال است که گواهی زبان، دست و پا بر اعمال انسان ها، برای چه منظوری است؟ پاسخ آیه شریفه این است که این گواهی، به منظور اعطای جزای کامل و عادلانه می باشد و این جزا بر پایه همین گواهی استوار است.
5 - دنیا، سرایی نیست که در آن بتوان گنه کاران را به کیفر گناهانشان رساند.
یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم الحقّ
«یومئذ» ظرف و متعلق به «یوفّیهم» است. بنابراین تقدیم آن بر «یوفّیهم» یا به خاطر اهتمام به ذکر «قیامت» و یا برای بیان حصر می باشد. برداشت یاد شده، مبتنی بر احتمال دوم است; زیرا در این صورت معنای آیه چنین می شود: تنها در آن روز (قیامت) است نه روزی دیگر (دنیا) که خداوند، جزای آنان را به صورت تام و کامل خواهد داد.
6 - سازندگان و طرّاحان «افک»، مورد خشم شدید خدا و گرفتار کیفر سخت او در جهان آخرت
یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم الحقّ
برداشت یاد شده بر این اساس است که آیه 23 تا 25 نیز از جمله آیات مربوط به قضیه «افک» باشد.
7 - جهان آخرت، جهان کیفر و پاداش است.
یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم الحقّ
8 - کیفر و پاداش در سرای آخرت در اختیار خداوند است.
یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم الحقّ
9 - ظهور کامل حقانیت «اللّه» در قیامت برای همگان
یومئذ ... یعلمون أنّ اللّه هو الحقّ المبین
10 - خدا، تنها معبود به حق و شایسته الوهیت
أنّ اللّه هو الحقّ المبین
11 - خدا، حقیقتی ثابت و جاودان
أنّ اللّه هو الحقّ المبین
برداشت فوق براساس یکی از کاربردهای واژه «حقّ» است که به معنای «موجود ثابت» است.
12 - حق بودن خداوند، امری بدیهی و آشکار و بی نیاز از اقامه برهان و استدلال است.
أنّ اللّه هو الحقّ المبین
«المبین» صفت برای «الحقّ» است; توصیف حق بودن خداوند به وصف آشکار بودن، گویای برداشت یاد شده است.
13 - گواهی اعضا و جوارح بر گفتار و رفتار انسان ها و جزای کامل و عادلانه خدا به آنان، موجب آگاهی آنان به حقانیت خداوند است.
یوم تشهد علیهم ألسنتهم ... یومئذ یوفّیهم اللّه دینهم الحقّ و یعلمون أنّ اللّه هو الحقّ المبین
جمله «و یعلمون...» عطف بر «یوفّیهم» است و مقصود از «یومئذ» ـ به قرینه آیه قبل (یوم تشهد ...) - همان روزی است که اعضای بدن علیه انسان گواهی می دهند. بنابراین معنای آیه چنین می شود: روزی که اعضای بدن انسان، بر رفتار وی گواهی می دهند و مردم به جزای کامل و عادلانه خود می رسند، در چنین روزی است که مردم خواهند فهمید که خدا حق است.
بدن
گواهی اخروی اعضای بدن 13
پا
آثار گواهی اخروی پا 4
پاداش
پاداش اخروی 7; مکان پاداش 7; ملاک پاداش اخروی 4; منشأ پاداش اخروی 8
توحید
توحید عبادی 10
جهان بینی
جهان بینی توحیدی 10
خدا
اختصاصات خدا 8; الوهیت خدا 10; پاداشهای خدا8; جاودانگی خدا 3، 11; حقانیت خدا 9; عدالت خدا 3، 13; عذاب خدا 3; علم به حقانیت خدا 13; کیفرهای خدا 2، 8; وضوح الوهیت خدا 12
دست
آثار گواهی اخروی دست 4
دنیا
حقیقت دنیا 5
زبان
آثار گواهی اخروی زبان 4
عفیفان
کیفر قذف عفیفان 1
عمل
پاداش عمل 13; کیفر عمل 13
قاذف
کیفر اخروی قاذف 1
قصه افک
مغضوبیت طراح قصه افک 6
قیامت
ظهور حقایق در قیامت 9
کیفر
حقانیت کیفر اخروی 3; عدالت در کیفر اخروی 3; کیفر اخروی 6، 7; مکان کیفر 7; ملاک کیفر اخروی 4; منشأ کیفر اخروی 8; نظام کیفر ی 2; ویژگیهای کیفر اخروی 2، 3
گناهکاران
کیفر اخروی گناهکاران 5; کیفر دنیوی گناهکاران 5
مؤمنان
کیفر قذف مؤمنان 1
معبود راستین 10
مغضوبان خدا 6