تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نور – آیه 27– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُیُوتًا غَیْرَ بُیُوتِکُمْ حَتَّی تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَی أَهْلِهَا ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ

ای کسانی که ایمان آورده اید! به خانه هایی که خانه های شما نیست وارد نشوید تا این که آشنایی بدهید و بر اهل آنها سلام کنید. این برای شما بهتر است، باشد که متذکّر و هشیار شوید.

 

1 - ورود ناگهانی و بدون آشنایی دادن و انس قبلی، به محل سکونت و خانه دیگران، ممنوع است.

 

یـأیّها الذین ءامنوا لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا

برداشت یاد شده، براساس این مبنا است که «استئناس» (مصدر «تستأنسوا») از ماده «انس» (در مقابل وحشت) باشد. بر این اساس معنای آیه چنین می شود: شخص وارد شونده در ابتدا باید از راه اجازه خواستن و غیره با صاحب خانه مأنوس شود، آن گاه وارد خانه گردد تا موجب وحشت و اضطراب خود و دیگران نشود.

 

2 - ورود به خانه و محل سکونت دیگران، بدون اطمینان از وجود صاحب آن و اجازه از او، ممنوع است.

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا

برداشت فوق، بر این مبنا است که «استئناس» (مصدر «تستأنسوا») استفعال از «آنس إذا أبصر» و به معنای استعلام و استکشاف باشد. بر این اساس معنای آیه چنین می شود: «وارد خانه کسی نشوید تا آن که از وضعیت و احوال صاحب خانه باخبر شوید که معمولاً این استعلام همراه با استیذان (اجازه خواستن) است».

 

3 - اهتمام اسلام به حفظ امنیت و آسایش محیط خانه و پرهیز کردن از ایجاد مزاحمت و نا امنی در آن

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا

 

4 - ورود به محل سکونت و خانه دیگران پیش از سلام کردن به اهل آن، ممنوع است.

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا و تسلّموا علی أهلها

 

5 - اذن خواستن و سلام کردن، از شرایط و آداب ورود به محل سکونت و خانه دیگران

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا و تسلّموا

 

6 - ورود به محل سکونت و خانه دیگران ـ هر چند با اجازه باشد ـ نباید همراه با تکلف، تحمیل و احساس سنگینی برای صاحب آن باشد.

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا و تسلّموا علی أهلها

برداشت یاد شده از تعبیر «تستأنسوا» به جای «تستأذنوا» و دستور به سلام کردن ـ که پیام آور دوستی و صفا است ـ استفاده می شود.

 

7 - ورود ناگهانی و بدون سلام کردن و اذن خواستن، به محل سکونت و خانه یکدیگر، از رسوم و اخلاق جاهلیت پیش از اسلام بود.

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا و تسلّموا علی أهلها

 

8 - خودداری از ورود به محل سکونت و خانه دیگران، بدون اجازه و سلام کردن، به خیر و صلاح جامعه است.

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا ... ذلکم خیر لکم

 

9 - به یاد سپردن، پند پذیرفتن و عمل کردن به آن، فلسفه بیان آداب ورود به محل سکونت و خانه دیگران از سوی خداوند است.

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم حتّی تستأنسوا ... لعلّکم تذکّرون

جمله «لعلّکم تذکّرون» تعلیل برای جمله ای محذوف مانند «أنزل علیکم هـذا» و با «أرشدتم إلی ذلک» است; یعنی، آنچه از این آیات نازل کردیم به منظور به یاد سپردن، پند پذیرفتن و به کار بستن آن بود.

 

10 - ورود افراد به خانه و محل سکونت خودشان به طور ناگهانی جایز است.

 

لاتدخلوا بیوتًا غیر بیوتکم... لعلّکم تذکّرون

از قید «غیر بیوتکم» استفاده می شود که شرایط ورود به خانه افراد (مثل اذن ورود گرفتن و سلام کردن) مربوط به خانه های دیگران است و خانه های شخصی افراد چنین شرایطی را ندارد.

 

11 - «عن أبی أیوب إنّ النبی(ص). قال الإستیناس أن تدعوا الخادم حتّی یستأنس أهل البیت...;

 

از ابوایوب روایت شده است که رسول خدا(ص) فرمود: استیناس آن است که خادم را بخوانی تا اهل خانه را برای ورود تو با خبر سازد...». 1ـ الدرالمنثور، ج 6، ص 172.

 

12 - «عن أبی أیوب الأنصاری قال: قلنا یا رسول اللّه ما الإستیناس؟ قال: یتکلم الرجل بالتسبیحه والتحمیدة و التکبیرة و یتنحنح علی أهل البیت ...;

 

از ابوایوب انصاری روایت شده است که گفت: به رسول خدا(ص) گفتیم: «استیناس» چیست؟ فرمود: این است که شخص با تکلم به تسبیح، تمجید، تکبیر و صدا از سینه در آوردن بر اهل خانه [آنان را با خبر سازد]». 1ـ مجمع البیان، ج 7، ص 213; نورالثقلین، ج 3، ص 585، ح 79.

 

13 - «عن أبی عبداللّه(ع) قال: الإستیناس وقع النعل و التسلیم;

 

از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: استیناس کوبیدن کفش بر زمین و سلام کردن است» 1ـ تفسیر قمی، ج 2، ص 101; نورالثقلین، ج 3، ص 586، ح 78 و 83.

احکام

فلسفه احکام 9

جاهلیت

رسوم جاهلیت 7; ورود به خانه دیگران در جاهلیت 7

خانه

آداب ورود به خانه 10; آداب ورود به خانه دیگران 1، 2، 4، 5، 6، 8، 9، 11، 12، 13; استیذان هنگام ورود به خانه دیگران2، 5; اهمیت آسایش در خانه 3; اهمیت امنیت در خانه 3; سلام هنگام ورود به خانه دیگران 4، 5

روایت 11، 12، 13

مصالح

مصالح اجتماعی 8

معاشرت

آداب معاشرت 1، 2، 4، 5، 6، 10; خیریت آداب معاشرت 8