تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الرحمن – آیه 27 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَیَبْقَی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ

و ذات صاحب جلال و ارجمندی پروردگارت باقی می ماند.

 

1 - تنها حقیقت باقی در نظام هستی، ذات یگانه پروردگار است.

 

کلّ من علیها فان . و یبقی وجه ربّک

مفسران «وجه» را در آیه شریفه به معنای ذات گرفته اند.

 

2 - فنای زمینیان، بی تأثیر در ساحت اقتدار، شکوه، کرامت و بزرگواری جاودان پروردگار

 

کلّ من علیها فان . و یبقی وجه ربّک ذو الجلـل و الإکرام

گفتنی است که قدرت، اقتدار و شکوه فرمانروایان، به وجود رعیت و فرمانبران ایشان وابسته است; اما این آیه چنین وابستگی را از ذات پروردگار نفی می کند.

 

3 - خداوند، «ذوالجلال» (صاحب جلال و بزرگی) و «ذوالاکرام» (صاحب کرم و بزرگواری) است.

 

ربّک ذو الجلـل و الإکرام

 

4 - پیامبراکرم(ص) مورد توجه و عنایت ویژه خداوند

 

و یبقی وجه ربّک

با این که خداوند پروردگار همه انسان ها است ، اضافه «ربّ» به ضمیر «ک» اضافه تشریفی و بیانگر لطف و عنایت ویژه خداوند نسبت به آن حضرت است.

 

5 - جلال و شکوه خداوند، آمیخته با کرم و بزرگواری او

 

ذو الجلـل و الإکرام

 

6 - تقرب به پروردگار، ارزشی جاودان و شایان جست و جو است; نه امکانات ناپایدار دنیا.

 

کلّ من علیها فان . و یبقی وجه ربّک

از مناسبت میان «کلّ من علیها فان» با «و یبقی...» و از مقابله این دو با یکدیگر، مطلب بالا قابل استفاده است.

 

7 - نقش سازنده مرگ، در روند تکاملی جهان هستی

 

کلّ من علیها فان . و یبقی وجه ربّک

در آیه قبل، فنای زمینیان مطرح شده است; در این آیه، خداوند ربوبیت جاودان خویش را به انسان یادآوری کرده است. با توجه به این که ربوبیت بدون وجود مربوب معنا ندارد، معلوم می شود که آن فنا نه پوچی و فنای مطلق; بلکه مرحله ای از مراحل تکامل هستی است.

 

8 - مرگ و فنای موجودات زنده، نشانی از اقتدار یگانه پروردگار هستی

 

کلّ من علیها فان . و یبقی وجه ربّک

از این که خداوند پس از یادآوری فنای موجودات، خود را به وصف «ذوالجلال» توصیف کرده است; می توان مطلب بالا را استفاده کرد.

 

9 - خداوند، آراسته به صفات جلال و جمال *

 

و یبقی وجه ربّک ذو الجلـل و الإکرام

برداشت یاد شده بدان احتمال است که «ذوالجلال»، ناظر به صفات جلال و «الإکرام»، ناظر به صفات جمال باشد.

آفرینش

عوامل تکامل آفرینش 7

اسماوصفات

ذوالجلالوالاکرام 3; صفات جلال 9; صفات جمال 9

امکانات مادی

ارزش امکانات مادی 6

تقرب

ارزش تقرب 6

توحید

نشانه های توحید ربوبی 8

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 1

خدا

جاودانگی خدا 1، 2; عظمت خدا 2، 5; قدرت خدا 2; کرامت خدا 2، 5; نشانه های قدرت خدا 8

زمین

فناپذیری اهل زمین 2

لطف خدا

مشمولان لطف خدا 4

محمد(ص)

فضایل محمد(ص) 4

مرگ

نقش مرگ 7

موجودات

مرگ موجودات 8