تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نور – آیه 26– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

الْخَبیثَاتُ لِلْخَبیثِینَ وَالْخَبیثُونَ لِلْخَبیثَاتِ وَالطَّیِّبَاتُ لِلطَّیِّبینَ وَالطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَاتِ أُوْلَئِکَ مُبَرَّؤُونَ مِمَّا یَقُولُونَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ

سخنان پلید سزاوار است در باره انسان های پلید [گفته شود] و انسان های پلید سزاوارند سخنان پلید را [بگویند] و سخنان خوب سزاوار است در باره انسان های خوب [گفته شود] و انسان های خوب سزاوارند سخنان خوب را [بگویند]. این خوبان از آنچه [تهمت زنندگان] می گویند مبرّا هستند; برای آنان آمرزش و عطایی ارزشمند است.

 

1 - زنان خبیث (بد سرشت و بد کردار)، شایسته زندگی با مردان خبیث و مردان خبیث، شایسته زندگی با زنان خبیث اند.

 

الخبیثـت للخبیثین و الخبیثون للخبیثـت

برداشت یاد شده، بر مبنای سه نکته است: 1ـ «خبیث» (ضد «طیّب» و مفرد «خبیثات» و «خبیثون») به معنای شیء پست و ناپسند است و انسان خبیث; یعنی، کسی که دارای اوصاف و رفتار پست و ناپسند است می باشد. «طیب» (مفرد «طیّبات» و «طیّبون») به معنای شیء پسندیده و دل پذیر است و انسان طیّب; یعنی، کسی که به اوصاف و رفتار خوب و پسندیده آراسته و از هر زشتی و پلیدی منزه و پاک است. 2- کلمات «الخبیثات»، «الخبیثین» «الطیّبات» و «الطیّبون» اوصافی برای موصوف های محذوف مثل «النساء» و «الرجال» است; یعنی، «الخبیثات من النساء و الخبیثون من الرجال و...». 3- لام در «للخبیثین»، «للخبیثات» «للطیّبین» و «للطیّبات» برای اختصاص است. با توجه به نکات یاد شده می توان گفت که آیه شریفه در صدد بیان شایستگی ها و ملاک های لازم برای ازدواج می باشد.

 

2 - زنان ناپاک و آلوده به فحشا، تنها با مردان ناپاک و آلوده به فحشا و مردان ناپاک و آلوده، تنها با زنان ناپاک و آلوده حق ازدواج دارند و ازدواج آنان با مردان و زنان پاک و عفیف، ممنوع است.

 

الخبیثـت للخبیثین و الخبیثون للخبیثـت

برداشت یاد شده مبتنی بر دو نکته است: 1- مقصود از «الخبیثات» و «الخبیثین» ـ با توجه به این که این آیه به دنبال آیات مربوط به احکام زنا و فحشا آمده است ـ زنان و مردان زناکار و آلوده به فحشا باشد. 2- آیه شریفه همانند آیه «الزانی لاینکح إلاّ زانیة ...» در صدد بیان یک حکم شرعی در امر ازدواج باشد، چنان که روایت منسوب به امام باقر(ع) و امام صادق(ع) این همانندی را تأیید می کند (مجمع البیان، ذیل آیه).

 

3 - آلودگی به فحشا و زنا، نشان خباثت (بدسرشتی و بد کرداری) انسان است.

 

الخبیثـت للخبیثین و الخبیثون للخبیثـت

 

4 - گفتار و سخن ناپسند و خباثت آلود، تنها شایسته مردان و زنان خبیث (بدسرشت و بدکردار) است و از آنان سر می زند.

 

الخبیثـت للخبیثین و الخبیثون للخبیثـت

برداشت یاد شده، مبتنی بر این نکته است که «الخبیثات» و «الطیّبات» صفت برای موصوف محذوف «الکلم» باشد; یعنی، «الخبیثات من الکلم للخبیثین من الرجال و...». گفتنی است سه آیه اخیر که در باره تهمت زنا و فحشا به زنان پاکدامن است (إنّ الذین یرمون المحصنات ...) و نیز ذیل آیه (أُولـئک مبرّءون ممّا یقولون لهم) مؤید همین برداشت است.

 

5 - زنان نیک (نیک سرشت و نیک کردار)، تنها شایسته مردان نیک، و مردان نیک، تنها شایسته زنان نیک اند.

 

و الطیّبـت للطیّبین و الطیّبون للطّیبـت

 

6 - زنان پاکدامن و منزه از فحشا، تنها با مردان پاکدامن، و مردان پاکدامن و منزه از فحشا، تنها با زنان پاکدامن حق ازدواج دارند و ازدواج آنان با مردان و زنان ناپاک و آلوده به فحشا، ممنوع است.

 

و الطیّبـت للطیّبین و الطیّبون للطّیبـت

 

7 - گفتار و سخن پسندیده و نیک، تنها شایسته مردان و زنان نیک است و از آنان سر می زند.

 

و الطیّبـت للطیّبین و الطیّبون للطّیبـت

 

8 - بروز شخصیت خوب و بد انسان ها، در لابه لای گفتار و سخن آنان

 

الخبیثـت للخبیثین ... و الطیّبون للطّیبـت

 

9 - گرایش و همسویی زنان و مردان خبیث (بدکردار و ناپاک) به همدیگر و مردان و زنان نیک و پاکدامن به یکدیگر

 

الخبیثـت للخبیثین ... و الطیّبون للطّیبـت

برخی از مفسران برآنند که آیه شریفه، در صدد بیان یک واقعیت خارجی در جامعه است، نه حکم شرعی; به این معنا که زنان و مردان خبیث و آلوده به همدیگر و زنان و مردان پاکدامن به یکدیگر گرایش و تمایل دارند و نهایتاً به همدیگر می پیوندند.

 

10 - هم شأن و هم کفو بودن زن و مرد در ازدواج و تشکیل زندگی مشترک، لازم است.

 

الخبیثـت للخبیثین ... و الطیّبون للطیّبت

 

11 - زنان و مردان نیک سرشت و نیک کردار، از نسبت های ناروای افراد خبیث و بدخواه در باره آنان، منزه و پیراسته اند.

 

للخبیثین ... للطیّبین ... أُولـئک مبرّءون ممّا یقولون

مشارالیه «أُولـئک» «طیّبین» (مردان و زنان نیک و پاکدامن) است و مرجع ضمیر «یقولون»، «خبیثین» (مردان و زنان خبیث) می باشد.

 

12 - کسانی که در صدراسلام در ماجرای «افک» (تهمت زنا) مورد اتهام قرار گرفتند، افرادی پاکدامن و منزه از این تهمت و آلودگی بودند.

 

للخبیثین ... للطیّبین ... أُولـئک مبرّءون ممّا یقولون

برداشت یاد شده، بر این اساس است که آیه شریفه مربوط به ماجرای «افک» باشد.

 

13 - مردان و زنان نیک و پاکدامن، از غفران خداوند و روزی نفیس و ارزشمند او بهره منداند.

 

و الطیّبون للطّیبـت أُولـئک مبرّءون ممّا یقولون لهم مغفرة و رزق کریم

واژه «کریم» در هر چیزی که در جنس و نوع خودش، شریف و ارزشمند باشد، به کار می رود. (مفردات راغب).

 

14 - نیک کرداری، پاک دامنی و دوری از فحشا، باعث جلب مغفرت الهی و بهره مندی از روزیِ نفیس و ارزشمند او است.

 

و الطیّبون للطّیبـت أُولـئک مبرّءون ممّا یقولون لهم مغفرة و رزق کریم

 

15 - «فی مجمع البیان قال: سبحانه «الخبیثات للخبیثین و الخبیثون للخبیثات» قیل فی معناه أقوال: ... والثالث الخبیثات من النساء للخبیثین من الرجال و الخبیثون من الرجال للخبیثات من النساء والطیّبات من النساء للطیّبین من الرجال و الطیّبون من الرجال للطیّبات من النساء ... و هو المروی     عن أبی جعفر و أبی عبداللّه ...;

 

در «مجمع البیان» از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) درباره سخن خدا «الخبیثات للخبیثین ...» روایت شده است که فرمودند: زنان خبیث برای مردان خبیث و مردان خبیث برای زنان خبیث هستند و زنان پاکدامن برای مردان پاکدامن و مردان پاکدامن برای زنان پاکدامن اند...». 1ـ مجمع البیان، ج 7، ص 213; تفسیر برهان، ج 3، ص 129، ح 1.

آمرزشهای خدا

مشمولان آمرزشهای خدا 13

احکام 2، 6

ازدواج

احکام ازدواج 2، 6; ازدواج با زنان پلید 2; ازدواج با زنان عفیف 2، 5، 6; ازدواج با مردان پلید 2; ازدواج با مردان عفیف 2، 6; ازدواج ممنوع 2; کفو در ازدواج 1، 2، 6، 10

پلیدان

تهمتهای پلیدان 11

پلیدی

نشانه های پلیدی 3

خدا

زمینه آمرزشهای خدا 14

روایت 15

روزی

زمینه روزی نیکو 14

زنا

آثار زنا 3

زنان

تنزیه زنان عفیف 11; زندگی با زنان پلید 1; زندگی با زنان عفیف 5; سخن پسندیده زنان عفیف 7; سخن ناپسند زنان پلید 4; شخصیت زنان پلید 1، 2، 4، 15; شخصیت زنان عفیف 2، 5، 6، 7، 15; فضایل زنان عفیف 13;گرایشهای زنان پلید 9; گرایشهای زنان عفیف 9

سخن

نقش سخن 8

شخصیت

زمینه بروز شخصیت 8

عفت

آثار عفت 14

عفیفان

آمرزش عفیفان 13; تهمت به عفیفان 11; روزی نیکوی عفیفان 13

عمل صالح

آثار عمل صالح 14

فحشا

آثار فحشا 3

قصه افک 12

گرایشها

گرایش به زنان پلید 9; گرایش به زنان عفیف 9; گرایش به مردان پلید 9; گرایش به مردان عفیف 9

محمد(ص)

تنزیه همسر محمد(ص) 12; عفت همسر محمد(ص) 12

مردان

تنزیه مردان عفیف11; زندگی با مردان پلید 1; زندگی با مردان عفیف 5; سخن پسندیده مردان عفیف 7; سخن ناپسند مردان پلید 4; شخصیت مردان پلید 1، 2، 4، 15; شخصیت مردان عفیف 2، 5، 6، 7، 15; فضایل مردان عفیف 13; گرایشهای مردان پلید 9; گرایشهای مردان عفیف 9

قٌ کَرِیمٌ