تفسیر آیات قرآن کریم- سوره قلم- آیه41 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أَمْ لَهُمْ شُرَکَاء فَلْیَأْتُوا بشُرَکَائِهِمْ إِن کَانُوا صَادقِینَ

یا مگر برای آنان شریکانی است [در الوهیّت که برایشان شفاعت کنند]؟ اگر راست می گویند باید شریکان خود را بیاورند.

1 - اعتقاد مشرکان به شفاعت کردن معبودها و تضمین نمودن سعادت اخروی برای ایشان

أم لهم شرکاء فلیأتوا بشرکائهم

در این که مقصود از «شرکاء» چیست، دو احتمال وجود دارد: 1ـ معبودهای ادعایی مشرکان که آن را شریک خدا می پنداشتند; 2ـ کسانی از عقلای جهان که در عقاید و افکار دینی با مشرکان شریک و همفکراند، مثلاً در این مسأله که سرنوشت مجرمان با مسلمانان یکسان است و... . برداشت یاد شده مبتنی بر احتمال نخست است.

2 - معبودهای ادعایی مشرکان، ناتوان از شفاعت برای مجرمان و یکسان کردن سرنوشت آنان با مسلمانان

أم لهم شرکاء فلیأتوا بشرکائهم إن کانوا صـدقین

3 - مشرکان، ناتوان از اثبات توانایی معبودهای ادعایی خویش، بر شفاعت و تضمین سعادت اخروی برای آنان

أم لهم شرکاء فلیأتوا بشرکائهم إن کانوا صـدقین

امر در «فلیأتوا» برای تعجیز است; یعنی، مشرکان ناتوان از این کاراند.

4 - مشرکان صدراسلام (مجرمان)، برای اثبات یکسانی سرنوشت خویش با مسلمانان، از ارائه شاهد و هم فکری از میان عقلای عالم ناتوان بودند.

أم لهم شرکاء فلیأتوا بشرکائهم إن کانوا صـدقین

5 - عقیده به شفاعت معبودها و یکسان بودن سرنوشت مجرمان (مشرکان) با مسلمانان، عقیده ای منحصر به مشرکان عصر بعثت و فاقد شاهد و تصدیق کننده ای از میان عقلای عالم

أم لهم شرکاء فلیأتوا بشرکائهم إن کانوا صـدقین

شفاعت

عجز از شفاعت 2

عقیده

عقیده به شفاعت معبودان باطل 1، 5

مجرمان

شفاعت از مجرمان 2

مسلمانان

فرجام مسلمانان 4، 5

مشرکان

بی منطقی ادعای مشرکان 3; بی منطقی ادعای مشرکان صدراسلام 4; عجز مشرکان 3; عجز مشرکان صدراسلام 4; عقیده مشرکان 1; عقیده مشرکان صدراسلام 5; فرجام مشرکان5; فرجام مشرکان صدر اسلام 4

معبودان باطل

شفاعت معبودان باطل 3; عجز معبودان باطل 2