تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الزخرف- آیه41 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَإِمَّا نَذْهَبَنَّ بکَ فَإِنَّا مِنْهُم مُّنتَقِمُونَ

پس اگر تو را [از این جهان] ببریم حتماً از آنان انتقام خواهیم گرفت.

1 - گمراهان و مخالفان پیامبر(ص)، در آرزوی فقدان و رحلت آن حضرت

فإمّا نذهبنّ بک

آیه شریفه گویا درصدد پاسخ گویی به نکته ای مقدر است; یعنی، کافران و منکران در آرزوی فقدان پیامبر(ص) بودند; با این گمان که با درگذشت آن حضرت، آنان قادر به پیشبرد اهداف خویش خواهند بود.

2 - وجود پیامبر در جامعه، مهلتی به گمراهان برای حق شنوی و مایه تأخیر انتقام الهی از ایشان

فإمّا نذهبنّ بک فإنّا منهم منتقمون

3 - پندار مشرکان عصر بعثت، خاموش شدن فروغ دین و آیین نبوی، با رحلت پیامبر(ص)

فإمّا نذهبنّ بک فإنّا منهم منتقمون

آیه شریفه، گویا در پاسخ توهم مشرکان است که می پنداشتند با رحلت پیامبر(ص)، تمامی مسائل خاتمه خواهد یافت.

4 - حمایت خداوند از مکتب حق، وابسته به حیات پیامبران و رهبران الهی نیست.

فإمّا نذهبنّ بک فإنّا منهم منتقمون

خداوند می فرماید: حتی در صورت رحلت پیامبر(ص) ما انتقام خویش را از مخالفان خواهیم گرفت. از این نکته حمایت مستمر او از آیین حق استفاده می شود.

5 - مرگ و حیات تمامی انسان ها، حتی پیامبران، به اراده خداوند است.

فإمّا نذهبنّ بک فإنّا منهم منتقمون

برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که خداوند «إذهاب» را ـ که در این جا به معنای میراندن است ـ به خود نسبت داده است.

6 - مرگ، مرحله ای از حرکت وجودی انسان است; نه فنا و نابودی.

فإمّا نذهبنّ بک

به کار رفتن واژه «إذهاب» در مورد مرگ، می تواند از این جهت باشد که مرگ نابودی نیست; بلکه انتقال از مرحله ای به مرحله دیگر است.

7 - انتقام از مشرکان و کافران، سنت تخلّف ناپذیر الهی است.

فإنّا منهم منتقمون

آرزو

آرزو ی مرگ محمد(ص) 1

اسلام

عوامل نابودی اسلام 3

انبیا

نقش انبیا 4

حیات

منشأ حیات 5

خدا

آثار اراده خدا 5; حمایتهای خدا 4; حتمیت سنتهای خدا 7; عوامل تأخیر انتقامهای خدا 2

دین

حمایت از دین 4

رهبران دینی

نقش رهبران دینی 4

سنتهای خدا

سنت انتقام 7

کافران

انتقام از کافران 7

گمراهان

آرزوی گمراهان 1; زمینه هدایت گمراهان 2; مهلت به گمراهان2

محمد(ص)

آثار مرگ محمد(ص) 3; آرزوی مخالفان محمد(ص) 1; اهمیت نقش محمد(ص) 2; فضایل محمد(ص) 2; نقش اجتماعی محمد(ص) 2

مرگ

حقیقت مرگ 6; منشأ مرگ 5

مشرکان

انتقام از مشرکان 7; بینش مشرکان مقارن بعثت 3