تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فرقا ن– آیه1 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

تَبَارَکَ الَّذی نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَی عَبْدهِ لِیَکُونَ لِلْعَالَمِینَ نَذیرًا

متعالی و والا است آن که فرقان را بر بنده خود فرو فرستاد تا برای جهانیان اخطار کننده باشد.

 

1 - خداوند، منشأ خیرات و برکات است.

تبارک الذی

«تبارُک» (مصدر «تبارَک») هم می تواند از «بَرَک» (لزم و ثبت) باشد وهم از «برکة» (خیر بسیار) (برگرفته از لسان العرب). برداشت یاد شده براساس احتمال دوم است.

 

2 ـ خداوند، ذاتی پاینده و حقیقتی جاودانه

تبارک الذی

 

3 ـ قرآن، کتابی نازل شده از جانب خداوند بر پیامبراسلام(ص)

تبارک الذی نزّل الفرقان علی عبده

از دیدگاه بیشتر مفسران مقصود از «فرقان» در آیه شریفه قرآن است.

 

4 ـ قرآن، جلوه ای از برکات و خیرات خداوند

تبارک الذی نزّل الفرقان

 

5 ـ قرآن، مایه خیر و برکت بسیار برای انسان های مؤمن

تبارک الذی نزّل الفرقان

برداشت فوق به خاطر این نکته است که قرآن، برای انسان ها نازل شده است. پس برکات و خیرات این کتاب مبارک هم به انسان ها باز خواهد گشت.

 

6 ـ قرآن، تبیین گر حق و باطل و جدا کننده سره از ناسره است.

تبارک الذی نزّل الفرقان علی عبده

«فرقان» اسم است برای آنچه فارق و جدا کننده حق از باطل باشد (لسان العرب).

 

7 ـ فرقان، نامی از نام های قرآن کریم

نزّل الفرقان علی عبده

 

8 ـ قرآن، کتابی است که به تدریج و جدا جدا (آیه آیه و سوره سوره) بر پیامبراسلام(ص) فرود آمد.

تبارک الذی نزّل الفرقان علی عبده

از دیدگاه برخی از مفسران چون زمخشری، قرآن به این دلیل به فرقان (جدا کننده) نام گذاری شده است که آیات و سوره های آن جدا جدا و با فاصله و به تدریج گردیده بود.; مثلا در آیه 106 «سوره اسراء» آمده است: «و قرآناً فرقناه لتقرأه علی الناس علی مکث و نزّلناه تنزیلاً».

 

9 ـ پیامبراکرم(ص) بنده خدا است.

علی عبده

 

10 ـ عبودیت و بندگی، مقامی بس ستوده و ارزشمند و زمینه ساز برخورداری از فیوضات الهی

علی عبده

اختصاص به ذکر یافتن صفت «عبد» برای پیامبر(ص)، می تواند گویای دو نکته باشد: 1ـ صفت «عبودیت» از جایگاه و ارزش ویژه ای برخوردار است. 2ـ همین صفت، موجب شایستگی پیامبر اسلام(ص) برای دریافت وحی گردیده است.

 

11 ـ انذار و اخطار به همه انسان ها در تمام گیتی، از اهداف قرآن و پیامبراسلام(ص)

نزّل الفرقان علی عبده لیکون للعـلمین نذیرًا

ضمیر در «لیکون» ممکن است به دو چیز بازگردد: 1ـ «فرقان» 2ـ «عبده» (پیامبر اسلام).

 

12 ـ قرآن، کتابی جهانی و اسلام، آیینی همگانی

لیکون للعـلمین نذیرًا

 

13 ـ «عن ابن عباس ... قال عبداللّه بن سلام: ... یا محمّد(ص) فاخبرنی هل أنزل علیک کتاباً؟ قال: نعم قال: و أیّ کتاب هو؟ قال: الفرقان، قال: ولِمَ سمّاه ربّک فرقاناً؟ قال: لأنّه متفرق الأیات و السور...;

ابن عباس گوید: عبدالله بن سلام [به رسول خدا(ص)... ]گفت: یا محمد(ص)! به من خبر ده که آیا خدا کتابی بر تو نازل کرده است؟ فرمود: آری. گفت: آن کتاب کدام است؟ فرمود: فرقان است. گفت: چرا پروردگارت آن را فرقان نامیده است؟ فرمود: برای این که، آیه ها و سوره های آن متفرق نازل شده است ...». 1ـ اختصاص منسوب به شیخ مفید، ص 42 و 44; تفسیر برهان، ج 3، ص 155، ح 3.

 

14 ـ «عن ابن سنان أو غیره عمّن ذکره قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن القرآن و الفرقان أهما شیئان أو شیء واحد؟ فقال(ع): القرآن جملة الکتاب و الفرقان المحکم الواجب العمل به;

راوی گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم: قرآن و فرقان دو چیزند یا یک چیز؟ فرمود: قرآن تمامی کتاب است و فرقان آیات محکمی است که عمل به آن واجب است». 1ـ کافی، ج 2، ص 630، ح 11; نورالثقلین، ج 1، ص 310، ح 7.

اسلام

جهان شمولی اسلام 12; ویژگیهای اسلام 12

انسان

انذار انسان ها 11

برکت

منشأ برکت 1; موجبات برکت 5

بندگان خدا 9

حق

ممیز حق و باطل 6; مبین حق و باطل 6

خدا

جاودانگی خدا 2; زمینه فیض خدا 10; نشانه های برکات خدا 4; نقش خدا 1

خیر

منشأ خیر 1; موجبات خیر 5

روایت 13، 14

عبودیت

آثار عبودیت 10; ارزش مقام عبودیت 10

فرقان 7

مراد از فرقان  14; مفهوم فرقان  13

قرآن

آیه بندی قرآن 8; انذارهای قرآن 11; برکت قرآن 4; جهان شمولی قرآن 12; خیریت قرآن 4; سوره بندی قرآن 8; فضیلت قرآن 4، 6; فلسفه نامگذاری قرآن 13; فلسفه نزول قرآن 11; مراد از قرآن 14; نامهای قرآن 7; نزول تدریجی قرآن 8; نزول قرآن 3; نقش قرآن 5; وحیانیت قرآن 3; ویژگیهای قرآن 12; ویژگیهای نزول قرآن 8; هدایتگری قرآن 6

محمد(ص)

انذارهای محمد(ص) 11; عبودیت محمد(ص) 9; فلسفه نبوت محمد(ص) 11; وحی به محمد(ص) 3