تفسیر آیات قرآن کریم- سوره غافر – آیه 44 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
فَسَتَذْکُرُونَ مَا أَقُولُ لَکُمْ وَأُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بالْعِبَاد
پس به زودی آنچه را به شما می گویم به یاد خواهید آورد و من کار خود را به خدا وا می گذارم، همانا خدا به بندگانش بینا است.
1 - هشدار تهدیدآمیز مؤمن آل فرعون به قوم خود، از دچار شدن آنان به سرنوشتی شوم بر اثر غفلت و بی توجهی شان به خیرخواهی های او
فستذکرون ما أقول لکم
2 - فرعونیان، سخن حکیمانه و خیرخواهانه مؤمن آل فرعون را، به خوبی درک نکرده و در غفلت شدید به سر می بردند.
فستذکرون ما أقول لکم
3 - هدایت ها و خیر خواهی های مؤمن آل فرعون، در قومش تأثیر نگذاشت.
فستذکرون ما أقول لکم
4 - مؤمن آل فرعون، پس از تلاش گسترده هدایتگرانه اش، از تأثیرپذیری قومش مأیوس شد.
فستذکرون ما أقول لکم
از تعبیر و آهنگ «فستذکرون ما أقول لکم» (پس به زودی آنچه را به شمامی گویم به یاد خواهید آورد) استفاده می شود که مؤمن آل فرعون، از هدایت پذیری مردم مأیوس بود.
5 - بیدار شدن انسان های غافل، پس از گرفتار شدن به سرنوشت شوم رفتار خویش
فستذکرون ما أقول لکم
6 - مؤمن آل فرعون، پس از تلاش گسترده خیرخواهانه خود برای هدایت قومش، کار و سرنوشت خویش را به خدا واگذاشت و بر او توکل کرد.
و أُفوّض أمری إلی اللّه
7 - مؤمن آل فرعون، از سوی فرعونیان مورد تهدید سخت قرار گرفته بود.
و أُفوّض أمری إلی اللّه
گفتنی است که واگذارکردن کار خود به خدا از سوی مؤمن آل فرعون (به قرینه جمله «فوقاه اللّه سیـّئات ما مکروا» در آیه بعد) بیانگر وجود نوعی تهدید و ارعاب از جانب فرعونیان است.
8 - لزوم توکل و واگذاشتن کارها و نتایج و پیامدهای آن به خدا، پس از تلاش گسترده خیرخواهانه برای هدایت و تربیت مردم
و أُفوّض أمری إلی اللّه
9 - انسان مؤمن، موظف به انجام تکلیف خویش است، نه مأمور به نتیجه.
و أُفوّض أمری إلی اللّه
10 - خداوند، به تمامی امور بندگانش بصیرت و آگاهی کامل دارد.
إنّ اللّه بصیر بالعباد
11 - عالَم، محضر خدا است.
إنّ اللّه بصیر بالعباد
لازمه بصیرت و آگاهی داشتن خداوند بر احوال بندگان، حضور همه چیز در پیشگاه او است.
12 - بصیرت و آگاهی کامل خداوند براحوال بندگان، مقتضی توکل و واگذاری کارها به او است.
و أُفوّض أمری إلی اللّه إنّ اللّه بصیر بالعباد
برداشت یاد شده به این خاطر است که جمله «إنّ اللّه بصیر بالعباد» در مقام تعلیل برای جمله «اُفوّض أمری ...» است; یعنی، کار خود را به خدا وامی گذارم; چون او بر احوال بندگان آگاه است.
13 - اعتقاد به بصیرت و آگاهی کامل خداوند بر احوال بندگان، زمینه ساز پرهیز آدمی از گناه و حق ناپذیری است.
إنّ اللّه بصیر بالعباد
یادآوری بصیرت و آگاهی خداوند بر احوال بندگان، برای کسانی که در گناه افراط کرده، حق را نمی پذیرند (أنّ المسرفین هم أصحاب النار)، می تواند گویای مطلب یاد شده باشد.
14 - بصیرت و آگاهی کامل شخص، شرط واگذاری کارها به او است.
و أُفوّض أمری إلی اللّه إنّ اللّه بصیر بالعباد
از این که مؤمن آل فرعون، کارهایش را به دلیل بصیر بودن خداوند به او واگذار کرد، می توان برداشت یادشده را به دست آورد.
آفرینش:
حاکم آفرینش 11
آل فرعون:
انذارهای مؤمن آل فرعون 1; تلاش مؤمن آل فرعون 6; توکل مؤمن آل فرعون 6; تهدید مؤمن آل فرعون 7; خیرخواهی مؤمن آل فرعون 1، 2، 3; هدایتگری مؤمن آل فرعون 3; یأس مؤمن آل فرعون 4
انذار:
انذار از فرجام شوم 1
بصیرت:
اهمیت بصیرت 14
تربیت:
روش تربیت 8
تنبه:
عوامل تنبه 5
توکل:
اهمیت توکل بر خدا 8; زمینه توکل بر خدا 12
حق:
زمینه حق پذیری 13
خدا:
آثار بصیرت خدا 12; اهمیت تفویض به خدا 8; بصیرت خدا 10; تفویض به خدا 6، 12; حاکمیت خدا 11; علم غیب خدا 10; محضر خدا 11
عقیده:
آثار عقیده به بصیرت خدا 13
غافلان:
ویژگیهای غافلان 5
فرجام:
آثار فرجام شوم 5
فرعونیان:
آثار غفلت فرعونیان 1; انذار فرعونیان 1; تهدیدهای فرعونیان 7; حق ناپذیری فرعونیان 3; غفلت فرعونیان 2; فرجام شوم فرعونیان 1
گناه:
موانع گناه 13
مؤمنان:
عمل به تکلیف مؤمنان 9; محدوده مسؤولیت مؤمنان 9
مسؤولیت:
شرایط اعطای مسؤولیت 14
هدایت:
روش هدایت 8
یأس:
یأس از هدایت فرعونیان 4
تصاویر ضمیمه
