تفسیر آیات قرآن کریم – سوره النازعات– آیه 5– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا

پس امور را تدبیر می کنند [سوگند به همه اینها که قیامت حقّ است].

1 - فرشتگان، عهده دار مدیریت و تدبیر بخش هایی از امور جهان

فالمدبّرت أمرًا

«أمراً» اسم جنس و قابل اطلاق بر کم و زیاد است و نکره بودن آن، دلالت بر ابهام یا تعظیم دارد.

2 - کاردانی و مهارت فرشتگان، در اداره و تدبیر جهان

فالمدبّرت أمرًا

3 - اتخاذ تدابیر لازم در اداره امور جهان، برانگیزنده ملائکه به خروج از جایگاه ویژه خویش و سبقت بر یکدیگر

و النـشطـت نشطًا . و السـبحـت سبحًا . فالسـبقـت سبقًا . فالمدبّرت أمرًا

حرف «فاء» در «فالمدبّرات»، اوصاف پیشین را مقدمه تدبیر قلمداد کرده است.

4 - جهان دارای نظامی خاص و استوار، بر پایه تدبیرهایی از سوی فرشتگان

فالمدبّرت أمرًا

5 - سوگند خداوند به فرشتگان مدیر و مدبّر

فالمدبّرت أمرًا

6 - فرشتگان تدبیرکننده امور جهان، دارای مقامی ارجمند در پیشگاه خداوند

فالمدبّرت أمرًا

7 - تردید ناپذیر بودن قیامت

و النازعات ... فالمدبّرت أمرًا

جواب قسم هایی که از آغاز سوره تا این آیه تکرار شده است در آیه هشتم و نهم آمده است. برخی آن را جمله ای نظیر «لیبعثنّ» دانسته اند که پیش از «یوم ترجف الراجفة» محذوف باشد. برداشت یاد شده براساس نظر دوم است.

8 - «عن علی بن أبی طالب(ع) انّ ابن الکوّاء سأله عن «و المدبرات أمراً» قال: الملائکة یدبّرون ذکر الرحمـن و أمره;(1)

از علی بن ابی طالب(ع) روایت شده که در پاسخ ابن کوّاء ـ که از او درباره «فالمدبّرات أمراً» سؤال کرده بود ـ فرمود: مراد فرشتگانی اند که ذکر خدای رحمان و فرمان او را تدبیر می کنند».

آفرینش

تدبیر آفرینش 2، 3، 4، 6; مدبر آفرینش 1; نظام آفرینش 4

انگیزش

عوامل انگیزش 3

خدا

اوامر خدا 8

ذکر

ذکر خدا 8

روایت 8

سوگند

سوگند به ملائکه 5

قرآن

سوگندهای قرآن 5

قیامت

حتمیت قیامت 7

کارگزاران خدا 8

ملائکه

تدبیر ملائکه 1، 2، 4، 5، 6، 8; زمینه سبقت ملائکه 3; کاردانی ملائکه 2; مدیریت ملائکه 5; مقامات ملائکه 6; نقش ملائکه 1، 2، 3، 4، 8

پی نوشت ها :

1. الدرالمنثور، ج 8، ص 405.