تفسیر آیات قرآن کریم- سوره المعارج – آیه 41 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

عَلَی أَن نُّبَدِّلَ خَیْرًا مِّنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بمَسْبُوقِینَ

بر این که بهتر از آنان را به جایشان بیاوریم و ما قطعاً مغلوب و ناتوان نیستیم.

1 - توانایی خداوند بر نابودی امت ها (همچون کافران) و جایگزین کردن امت های برتر و بهتر از آنها (همچون مؤمنان)

فلاأُقسم ... إنّا لقـدرون . علی أن نبدّل خیرًا منهم

درباره زمان تبدیل و مقصود از آن در این آیه، دو احتمال وجود دارد: 1ـ نابودی کافران و جایگزین کردن مردم خوب و مؤمن به جای آنان در دنیا; 2ـ تبدیل کافران و دیگر انسان ها به انسان های برتر و مناسب حیات اخروی در قیامت. برداشت یاد شده، مبتنی بر احتمال نخست است.

2 - تهدید خداوند، به هلاکت کافران حق ناپذیر

علی أن نبدّل خیرًا منهم و ما نحن بمسبوقین

3 - توانایی قطعی خداوند، بر احیای مردگان

علی أن نبدّل خیرًا منهم . و ما نحن بمسبوقین

4 - انسان ها در قیامت، در جسم و جانی برتر از دنیا و مناسب حیات اخروی، محشور خواهند شد. *

علی أن نبدّل خیرًا منهم . و ما نحن بمسبوقین

5 - ربوبیت خداوند نسبت به مشرق و مغرب عالم، دلیل توانایی او بر احیای مجدد انسان ها است.

بربّ المشـرق و المغـرب إنّا لقـدرون . علی أن نبدّل خیرًا منهم و ما نحن بمسبوقین

6 - خداوند، قادر مطلق و شکست ناپذیر است.

إنّا لقـدرون ... و ما نحن بمسبوقین

امتها

جایگزینی امتها 1; هلاکت امتها 1

انسان

برتری بدن اخروی انسان ها 4; تجدید حیات انسان ها 5; حشر انسان ها 4

خدا

آثار ربوبیت خدا 5; تهدیدهای خدا 2; عزت خدا 6; قدرت خدا 1، 3، 5، 6

کافران

تهدید کافران 2; هلاکت کافران 1

مردگان

حتمیت احیای مردگان 3

مشرق

مربی مشرق 5

معاد

دلایل معاد 5; معاد جسمانی 4; معاد روحانی 4

مغرب

مربی مغرب 5

هلاکت

تهدید به هلاکت 2