تفسیر آیات قرآن کریم – سوره المسد– آیه2 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

مَا أَغْنَی عَنْهُ مَالُهُ وَمَا کَسَبَ

مال او و آنچه به دست آورد از او [خطری را ]برطرف نساخت.

1 - ابولهب، دارای ثروت چشمگیر و دست مایه های فراوانی بود.

ماله و ما کسب

در فرق «مال» و «ما کسب»، سه وجه گفته شده است: 1. «مال» ثروت و «ما کسب» نتیجه عمل است; 2. «مال» ثروت و «ما کسب» جاه و مقامی است که شخص آن را به دست آورده است; 3. «مال» سرمایه و «ما کسب» درآمد آن است.

2 - ابولهب، ثروت و موقعیت های اکتسابی خویش را، نجات بخش از تهدیدهای الهی می دانست.

ما أغنی عنه ماله و ما کسب

3 - ثروت ابولهب و جاه و مقامی که کسب کرده بود، او را از گرفتاری به هلاکت و ناکامی در تلاش هایش، رهایی نبخشید.

تبّت یدا أبی لهب و تبّ . ما أغنی عنه ماله و ما کسب

«أغنی عنه»; یعنی، منصرف ساخت و بازگرداند از او (برگرفته از نهایه ابن اثیر). به قرینه آیه قبل و بعد، مراد بازداشتن از هلاکت و آتش جهنم است.

4 - اعمال ابولهب، حبط شده و سودی به حال او ندارد.

ما أغنی عنه ماله و ما کسب

تعبیر «ما کسب»، بر اعمال و نتیجه آنها صادق است.

5 - اعتماد به ثروت در برابر تهدیدهای الهی، خطری در کمین ثروتمندان

تبّت یدا أبی لهب و تبّ . ما أغنی عنه ماله و ما کسب

6 - ثروت و مقام، نمی تواند مانع تحقق نفرین خداوند باشد و عذاب او را دفع کند.

ما أغنی عنه ماله و ما کسب

به قرینه آیه بعد، جمله «ما أغنی ...» به دفع آتش جهنم نیز نظر دارد.

ابولهب

بینش ابولهب 2; تکبر ابولهب 2; ثروت ابولهب 1، 2; حبط عمل ابولهب 4; شکست ابولهب 3; نقش ثروت اندوزی ابولهب 3; هلاکت ابولهب 3

ثروت

آثار اعتماد به ثروت 5; نقش ثروت 6

ثروتمندان

تهدید ثروتمندان 5

خدا

تهدیدهای خدا 5; حتمیت تحقق نفرین خدا 6; حتمیت عذابهای خدا 6; مبارزه با تهدیدهای خدا 2