تفسیر آیات قرآن کریم- سوره المزمل – آیه 8 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَاذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ وَتَبَتَّلْ إِلَیْهِ تَبْتِیلًا

و نام پروردگارت را یاد کن و با بریدن از غیر، همه توجّه خود را چنان که باید به سوی او بنمای.

 

1 - ذکر و یاد کردن نام پروردگار، توصیه خداوند به پیامبر(ص)

 

و اذکر اسم ربّک

 

2 - لزوم ذکر و یادکردن پروردگار در ضمن تلاش گسترده روزانه

 

إنّ لک فی النهار سبحًا طویلاً . و اذکر اسم ربّک

 

3 - ربوبیت خداوند، مقتضی یادکردن نام او در همه احوال

 

و اذکر اسم ربّک

 

4 - توجّه کامل به پروردگار و انقطاع از غیر او، توصیه خداوند به پیامبر(ص)

 

و تبتّل إلیه تبتیلاً

«تبتّل» و «تبتیل» به معنای انقطاع از دنیا و ماسوی اللّه و توجّه به خداوند است (تاج العروس و قاموس المحیط).

 

5 - پیامبر(ص)، موظّف بود تا در زندگی خود، خدامحوری و بریدن از غیر او را با تلاش گسترده روزانه همراه سازد.

 

إنّ لک فی النهار سبحًا طویلاً ... و تبتّل إلیه تبتیلاً

 

6 - خدامحوری، باید برنامه مؤمنان در تمامی لحظه های زندگی باشد.

 

و تبتّل إلیه تبتیلاً

 

7 - دین داری، در عین زندگی خواهی و معنویت توأم با توسعه زندگی مادی، از توصیه های قرآن

 

إنّ لک فی النهار سبحًا طویلاً . و اذکر اسم ربّک و تبتّل إلیه تبتیلاً

 

8 - بایستگی توجّه کامل به خدا و انقطاع از دیگران، برای رهبران جامعه اسلامی و مبلغان دینی

 

و اذکر اسم ربّک و تبتّل إلیه تبتیلاً

مخاطب این آیات، شخص پیامبر(ص) است; ولی به اعتبار این که آن حضرت به عنوان رهبر و ابلاغ کننده پیام های الهی به مردم بود، می توان درباره همه کسانی که داعیه دار رهبری جامعه اسلامی و هدایت دینی اند، این مسأله را سرایت داد.

 

9 - «عن أبی عبداللّه(ع): ...قوله «و تبتّل إلیه تبتیلاً» قال: الدّعاء بأصبع واحدة تشیر بها...;(1)

 

از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند: «و تبتّل إلیه تبتیلاً» روایت شده که فرمود: [مقصود] دعا کردن همراه با اشاره یک انگشت است...».

 

10 - «عن أبی جعفر و أبی عبداللّه (علیهماالسلام) أنّ التبتّل هنا رفعُ الیدین فی الصلاة;(2)

 

از امام باقر و امام صادق(علیهماالسلام) روایت شده که «تبتّل» در این جا (در آیه «و تبتّل إلیه تبتیلاً») بالا بردن دست ها در نماز است».

 

11 - «عن موسی بن جعفر(ع) قال: التبتّل أن تقلّب کفّیک فی الدّعاء إذا دعوت...;(3)

 

از امام کاظم(ع) روایت شده که فرمود: «تبتّل» آن است که هنگامی که دعا می کنی، کف دست هایت را برگردانی».

خدا

آثار ربوبیت خدا 3; انقطاع از غیر خدا 5، 8; اهمیت انقطاع از غیر خدا 4; توصیه های خدا 1، 4، 7

دعا

آداب دعا 9، 11

دین

اهمیت انقطاع مبلغان دین 8

دینداری

اهمیت دینداری 7

ذکر

اهمیت تداوم ذکر خدا 6; اهمیت ذکر خدا 1، 4، 8; زمینه ذکر خدا 3; وقت ذکر خدا 2

روایت 9، 10، 11

رهبران دینی

اهمیت انقطاع رهبران دینی 8

زندگی

روش زندگی 7

کار

آداب کار 2

مؤمنان

تکلیف مؤمنان 6

محمد(ص)

اشتغالات روزانه محمد(ص) 5; تکلیف محمد(ص) 5; توصیه به محمد(ص)1، 4; سیره محمد(ص) 5

نماز

آداب نماز 10

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 2، ص 479، ح 1; نورالثقلین، ج 5، ص 449، ح 22.

2. مجمع البیان، ج 10، ص 571; نورالثقلین، ج 5، ص 450، ح 27.

3. معانی الأخبار، ص 370، ح 2; نورالثقلین، ج 5، ص 449، ح 21.