تفسیر آیات قرآن کریم – سوره العادیات– آیه6– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّ الْإِنسَانَ لِرَبِّهِ لَکَنُودٌ

 

که همانا انسان در برابر پروردگارش بسیار ناسپاس است.

 

1 - انسان، دارای طبیعتی ناسپاس در برابر نعمت های خداوند

 

إنّ الإنسـن لربّه لکنود

«ال» در «الإنسان» برای جنس است و بر استغراق افراد دلالت دارد. «کنود»، به معنای کفور است. برخی از قبایل عرب، آن را در معنای «عاصی» به کار می برند. اسناد این خصلت به عموم مردم، به معنای گرفتار بودن نوع انسان ها به آن است.

 

2 - رویارویی با سپاه اسلام، نشانه ناسپاسی انسان در برابر نعمت های خداوند است.

 

إنّ الإنسـن لربّه لکنود

بیان خصلت های ناروایی که در نوع انسان ها وجود دارد ـ پس از تمجید از سپاهیان اسلام در آغاز سوره ـ تعریض به دشمنان دین است و رسوخ آن خصلت ها را در آنان بیان می کند.

 

3 - دشمنان اسلام، ناسپاس در برابر نعمت اسلام و مظاهر ربوبیت خداوند

 

إنّ الإنسـن لربّه لکنود

 

4 - ناسپاسی دشمنان اسلام در برابر ربوبیت خداوند، دلیل هجوم مجاهدان به صفوف آنان است.

 

و العـدیـت ... إنّ الإنسـن لربّه لکنود

 

5 - توجّه به ربوبیت و مدبّر بودن خداوند، بازدارنده انسان از کفران نعمت ها است.

 

لربّه لکنود

تقدیم «لربّه»، بیانگر اهتمام به آن است; یعنی، شگفتا که انسان با آن که خداوند «ربّ» و «مدبّر» او است، به کفران نعمت او رو آورده است!

 

6 - کفران نعمت، خصلتی نکوهیده و انسان ناسپاس، فردی مذموم است.

 

إنّ الإنسـن لربّه لکنود

 

7 - خداوند، در تأکید بر ناسپاس بودن نوع انسان ها، به اسبان تیزپای مجاهدان سوگند یاد کرده است.

 

و العـدیـت ... إنّ الإنسـن لربّه لکنود

این آیه و دو آیه بعد که عطف بر آن است، جواب سوگندهایی است که در آغاز سوره آمده بود.

 

8 - رزمندگانِ مجاهد، سپاسگزار خداوند و پذیرای ربوبیت او هستند.

 

و العـدیـت ... إنّ الإنسـن لربّه لکنود

تمجید مجاهدان از یک سو و نکوهش ناسپاسان از سویی دیگر، بیانگر آن است که مجاهدان ناسپاس نیستند.

 

9 - جهاد در راه خدا، شکر نعمت های او است.

 

و العـدیـت ... إنّ الإنسـن لربّه لکنود

 

10 - «قال رسول اللّه(ص): «إنّ الإنسان لربّه لکنود» قال: لکفور الذی یأکل وحده، و یضرب عبده و یمنع رِفْدَه;(1)

 

رسول خدا(ص) [آیه] «إنّ الإنسان لربّه لکنود» را تلاوت کرده فرمود: [«لکنود» یعنی ]ناسپاس، همان که به تنهایی غذا می خورد و غلام خود را می زند و از بخشش امتناع میورزد».

اسلام

کفران دشمنان اسلام 3، 4

انسان

صفات انسان 1، 10; کفران انسان 1، 7، 10

ایمان

ایمان به ربوبیت خدا 8

جهاد

فلسفه جهاد 4، 9

ذکر

آثار ذکر تدبیر خدا 5; آثار ذکر ربوبیت خدا 5

روایت 10

سوگند

سوگند به اسب مجاهدان 7

شاکران 8

شکر

شکر نعمت 8، 9

قرآن

فلسفه سوگندهای قرآن 7

کفران

آثار کفران نعمت 4; کفران نعمت 1، 7; موانع کفران نعمت 5; ناپسندی کفران نعمت 6; نشانه های کفران نعمت 2

کفران کنندگان

رذایل کفران کنندگان 6; سرزنش کفران کنندگان 6

مجاهدان

ایمان مجاهدان 8; شکرگزاری مجاهدان 8; مقابله با مجاهدان 2

نعمت

نعمت اسلام 3; نعمت ربوبیت خدا 3، 4

پی نوشت ها :

1. تفسیر طبری، ج 15، ص 278، سطر 14; نورالثقلین، ج 5، ص 657، ح 13.