تفسیر آیات قرآن کریم – سوره العادیات– آیه1– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَالْعَادیَاتِ ضَبْحًا

قَسَم به آن اسبان دونده که به شدّت نفس زده اند.

1 - سوگند خداوند، به اسبانی که در راه جهاد تاخته و نفس نفس زده اند.

و العـدیـت ضبحًا

«عادیات»، از ریشه «عَدْو» (دویدن) است و به قرینه آیات بعد ـ که از جرقه های سُم و برپا کردن غبار سخن گفته است ـ مراد، اسبان دونده است. «ضبح»; یعنی، صدای نفس های اسب که به «ضُباح» (صدای روباه) تشبیه شده است (مفردات). جمله «فأثرن...» در آیات بعد ـ که خبر از گذشته می دهد ـ بیانگر آن است که مراد، اسبانی است که در نبردی خاص حضور داشتند. در شأن نزول آیه شریفه آمده است که آن نبرد، غزوه «ذات السلاسل» بوده است.

2 - ابزار جهاد، حتی مرکب رزمندگان و تاختن و صدای نفس نفس آن، دارای عظمت در پیشگاه خداوند

و العـدیـت ضبحًا

3 - تاختن اسبان در راه جهاد و شتاب برای رسیدن به میدان نبرد، مورد ترغیب خداوند

و العـدیـت ضبحًا

4 - «عن أبی عبداللّه(ع) فی قوله «و العادیات ضبحاً...» قال: هـذه السورة نزلت فی أهل وادی الیابس ... فخرج علیّ(ع) و معه المهاجرون و الأنصار... ثمّ اغار علیهم بأصحابه ... حتّی قتل مقاتلیهم و سبی ذراریهم و استباح أموالهم و خرّب دیارهم و أقبل بالأساری و الأموال معه ... و أنزل اللّه تبارک و تعالی فی ذلک الیوم هـذه السورة «و العادیات ضبحاً» یعنی بالعادیات الخیل تعدوا بالرجال و الضبح صیحتها فی اَعنّتها و لُجُمها;(1)

از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند «و العادیات ضبحاً» روایت شده که فرمود: این سوره درباره ساکنان سرزمین یابس (در غزوه ذات السلاسل) نازل شد که علی(ع) [برای جنگ با آنان] خارج شد و مهاجران و انصار همراه او بودند آن گاه شبانه با همراهانش بر آنان یورش برد تا آن که جنگجویانشان را کشت، فرزندانشان را اسیر گرفت، اموالشان را مباح قرار داد، خانه هایشان را خراب کرد و اسیران و اموال را همراه خود آورد و خداوند تبارک و تعالی در آن روز این سوره (و العادیات ضبحاً) را نازل کرد و مقصود از «عادیات» اسبانی هستند که به وسیله مردان سوارکار می تازند و «ضبح» شیهه آنها است در حالی که در افسارها و لگام ها قرار دارند».

امام علی(ع)

فضایل امام علی(ع) 4

جهاد

تاختن اسب در جهاد 3; تشویق به تسریع در جهاد 3

خدا

تشویقهای خدا 3

روایت 4

سوگند

سوگند به نفس اسب مجاهدان 1

غزوه ذات السلاسل

قصه غزوه ذات السلاسل 4

قرآن

سوگندهای قرآن 1

مجاهدان

صدای اسب مجاهدان 4; عظمت تاخت و تاز اسب مجاهدان 2; عظمت تنفس اسب مجاهدان 2; عظمت اسب مجاهدان2

پی نوشت ها :

1. تفسیر قمی، ج 2، ص 434; بحارالأنوار، ج 21، ص 68، ح 2.