تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الشوری- آیه36 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَمَا أُوتِیتُم مِّن شَیْءٍ فَمَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَمَا عِندَ اللَّهِ خَیْرٌ وَأَبْقَی لِلَّذینَ آمَنُوا وَعَلَی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ

 

پس هرچه به شما داده شده است کالای زندگی دنیا است و آنچه نزد خدا است برای کسانی که ایمان آورده و بر پروردگارشان توکّل می کنند بهتر و پایدارتر است.

 

1 - دارایی ها و امکانات دنیوی، محدود و ناپایدار است.

 

فما أُوتیتم من شیء فمتـع الحیوة الدنیا و ما عند اللّه خیر و أبقی

 

2 - موهبت های اخروی، بهتر از بهره وری های دنیایی و برتر از آن است.

 

فما أوتیتم ... و ما عند اللّه خیر

 

3 - نعمت ها و بهره وری های جهان آخرت، جاویدان و زوال ناپذیر است.

 

و ما عند اللّه خیر و أبقی

 

4 - خداوند، سرچشمه تمامی مواهب و نعمت های دنیا و آخرت

 

فما أُوتیتم من شیء ... و ما عند اللّه

مجهول آمدن فعل «أُوتیتم» بیانگر این مطلب است که خداوند، سرچشمه موهبت ها و نعمت ها است ـ نه خود انسان ـ چنان که تعبیر «ما عند اللّه» نسبت به نعمت های اخروی ظهور در این معنا دارد.

 

5 - دلبستگی به زندگی دنیایی، منشأ اصلی مجادله در آیات الهی و انکار آن است.

 

و یعلم الذین یجـدلون ... فما أُوتیتم من شیء فمتـع الحیوة الدنیا

با توجه به فای تفریع در «فما أُوتیتم»، می توان استفاده کرد که مجادله در آیات الهی و انکار آن، از دنیامحوری برخاسته است.

 

6 - لزوم انتخاب و ترجیح ارزش های اخروی به هنگام تعارض با مزایا و بهره وری های زندگی دنیوی

 

فما أُوتیتم من شیء فمتـع الحیوة الدنیا و ما عند اللّه خیر و أبقی

رابطه دو قسمت آیه شریفه نشان می دهد که خداوند با طرح جاودانگی موهبت های اخروی، درصدد بیان این مطلب است که نباید اعمال و ارزش های اخروی را فدای تمتعات محدود دنیوی کرد.

 

7 - مجموعه بهره های دنیوی، پست و حقیر در مقایسه با موهبت های زندگی اخروی

 

فما أُوتیتم من شیء فمتـع الحیوة الدنیا و ما عند اللّه خیر و أبقی

پستی و حقارت از دو نکته استفاده می شود: الف) واژه دنیا که به شکلی حامل معنای حقارت است. ب) خداوند نعمت های اخروی را به خاطر ارجمندی و اهمیت آنها به خود نسبت داده است; ولی در مورد نعمت های دنیوی فعل را مجهول آورده، گویی که ارزش انتساب نداشته است.

 

8 - اهل ایمان و توکل کنندگان به خداوند، برخوردار از نعمت های برتر و جاودان اخروی

 

خیر و أبقی للذین ءامنوا و علی ربّهم یتوکّلون

 

9 - رهایی از جلوه های فانی دنیا و تلاش در راه نعمت های پایدار اخروی، تنها در سایه ایمان و توکّل بر خدا ممکن است.

 

فما أُوتیتم من شیء ... و ما عند اللّه ... للذین ءامنوا و علی ربّهم یتوکّلون

 

10 - تنها خداوند، شایسته توکل و اعتماد است و نه دنیا و مظاهر آن

 

فما أُوتیتم من شیء ... و علی ربّهم یتوکّلون

 

11 - توکل بر خداوند، از نمودهای بارز و مهم ایمان و از فروع و لوازم آن

 

للذین ءامنوا و علی ربّهم یتوکّلون

توکل بر خداوند، یکی از فروع و لوازم اصل ایمان است و از این که اختصاص به ذکر یافته است، اهمیت آن قابل استفاده است.

 

12 - ایمان به پروردگاری و مقام ربوبیت خداوند، مقتضی توکّل انسان بر او، در همه امور خویش

 

و علی ربّهم یتوکّلون

آخرت طلبی:

اهمیت آخرت طلبی 6

آیات خدا:

منشأ تکذیب آیات خدا 5; منشأ مجادله در آیات خدا 5

ارزشها:

اهمیت ارزشها ی اخروی 6

امکانات دنیوی:

بی ارزشی امکانات دنیوی 7; محدودیت امکانات دنیوی 1; ناپایداری امکانات دنیوی 1; ویژگیهای امکانات دنیوی 1

ایمان:

آثار ایمان به خدا 12; آثار ایمان به ربوبیت خدا 12; اهمیت ایمان 9; نشانه های ایمان 11

توکل:

اهمیت توکل بر خدا 9; توکل بر خدا 10، 11; زمینه توکل بر خدا 12

خدا:

اختصاصات خدا 10; نعمتهای خدا 4

دنیاطلبی:

آثار دنیاطلبی 5; نجات از دنیاطلبی 9

دین:

آسیب شناسی دینی 5

مؤمنان:

نعمتهای اخروی مؤمنان 8

متوکلان:

فضایل متوکلان 8; نعمتهای اخروی متوکلان 8

نعمت:

ارزش نعمت های اخروی 7; اهمیت نعمت های اخروی 2; تلاش برای نعمت های اخروی 9; جاودانگی نعمت های اخروی 3، 8; منشأ نعمت های اخروی 4; منشأ نعمت های دنیوی 4; ویژگیهای نعمت های اخروی 3