تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الشوری – آیه20 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
مَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزدْ لَهُ فِی حَرْثِهِ وَمَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِن نَّصِیبٍ
هر کس کِشته آخرت بخواهد برای او در کِشته اش می افزاییم و هر کس کِشته دنیا بخواهد از آن به او می دهیم و در آخرت هیچ بهره ای برای او نیست.
1 - آخرت جویان، بهره مند از ثواب و پاداشی افزون تز از عملکرد خویش
من کان یرید حرث الأخره نزد له فی حرثه
2 - آخرت گرایی، موجب افزایش آثار و برکات عمل انسان است.
من کان یرید حرث الأخرة نزد له فی حرثه
3 - دنیا، جایگاه تلاش و کوشش و مزرعه ای برای آخرت است.
من کان یرید حرث الأخرة نزد له فی حرثه
4 - دنیاطلبان، برخوردار از بخشی از مطامع دنیایی خویش و نه همه آن
من کان یرید حرث الدنیا نؤته منها
با توجه به حرف «مِن» ـ که برای تبعیض است ـ برداشت بالا به دست می آید.
5 - ناکامی دنیاطلبان، در رسیدن به تمامی آمال دنیوی خویش
من کان یرید حرث الدنیا نؤته منها
6 - برخورداری دنیاطلبان از بخشی از موهبت های دنیایی، به اراده و تدبیر خداوند است و نه خارج از قدرت و خواست او.
یرزق من یشاء و هو القویّ ... من کان یرید حرث الدنیا نؤته منها
7 - تلاش برای دنیا، بی برکت وکم حاصل است.
نزد له فی حرثه و من کان یرید حرث الدنیا نؤته منها
8 - تلاش و اعمال انسان، بدون نتیجه و بازتاب نخواهد بود.
من کان یرید حرث الأخرة نزد له ... حرث الدنیا نؤته منها
9 - نقش اساسی نیت و انگیزه، در ارزش اعمال آدمی و اثربخشی آنها
من کان یرید ... و من کان یرید
تعبیر به «یرید» اشاره به تأثیر نیت های مردم در اعمال و ارزش آن دارد.
10 - بهره مندی انسان از نتیجه اعمال و تلاش های خویش، قانون و مشیتی الهی است.
من کان ... نزد له فی حرثه و من کان ... نؤته منها
لحن آیه و انتساب فعل های «نزد» و «نؤته» به خداوند، حکایت از تدبیر، برنامه ریزی و مشیت او دارد که در آیه قبل تحت عنوان «یرزق من یشاء» آمده است.
11 - هدف قرار دادن دنیا، باعث محرومیت کامل از موهبت های جهان آخرت
من کان یرید حرث الأخرة ... یرید حرث الدنیا ... و ما له فی الأخرة من نصیب
12 - مشیت خداوند، برخورداری انسان ها از دستاورد تلاش و انگیزه خود آنان است.
یرزق من یشاء ... من کان یرید ... و من کان یرید
13 - دنیامداران، محروم از هرگونه بهره اخروی
و ما له فی الأخرة من نصیب
14 - آخرت طلبی، موجب محرومیت از نعمت های دنیوی نخواهد بود.
من کان یرید حرث الأخرة ... حرث الدنیا نؤته منها و ما له فی الأخرة من نصیب
از این که آیه شریفه، برای دنیاطلبان بهره اخروی را نفی کرده است، ولی نسبت به آخرت جویان این نفی وجود ندارد، می توان مطلب بالا را برداشت کرد.
15 - تنها دنیامحوری، امری نکوهیده و ناپسند است; نه صرف برخورداری از نعمت های دنیایی.
یرزق من یشاء ... من کان یرد حرث الدنیا ... و ما له فی الأخرة من نصیب
همه بندگان از رزق دنیوی بهره می برند ـ چه مؤمن و چه منکر ـ ولی آنان که تمام همتشان دنیا باشد در آخرت بهره ای نخواهند داشت. پس آنچه مذموم است بهره وری از دنیا نیست; بلکه دنیا محوری است.
16 - ظهور قدرت و شکست ناپذیری خداوند برای کافران، در جهان آخرت
و هو القویّ العزیز ... و ما له فی الأخرة من نصیب
17 - آخرت، صحنه اعمال دقیق مجازات ها است، نه دنیا.
إنّ الذین یمارون فی الساعة لفی ضلـل بعید ... من کان یرید حرث الدنیا نؤته منها و ما له فی الأخرة من نصیب
18 - «خطب أمیرالمؤمنین(ع) فحمد اللّه و اثنی علیه و قال: أمّا بعد ...انّ المال و البنین حرث الدنیا و العمل الصالح حرث الآخرة...;(1)
امیرالمؤمنین در خطبه، بعد از حمد و ثنای الهی فرمود: ...مال و فرزند کشت و بهره دنیا است و عمل شایسته کشت و بهره آخرت است...»
آخرت:
توشه آخرت 3; ویژگیهای آخرت 17
آخرت طلبان:
پاداش آخرت طلبان 1; تفضل به آخرت طلبان 1
آخرت طلبی:
آثار آخرت طلبی 2، 14
امکانات اخروی: 18
امکانات دنیوی: 18
خدا:
آثار اراده خدا 6; آثار تدبیر خدا 6; ظهور عزت خدا 16; ظهور قدرت خدا 16; محدوده قدرت خدا 6; مشیت خدا 10، 12
دنیا:
نقش دنیا 3
دنیاطلبان:
آرزوهای دنیاطلبان 5; امکانات دنیوی دنیاطلبان 4; شکست دنیاطلبان 5; محرومیت اخروی دنیاطلبان 13; منشأ امکانات دنیوی دنیاطلبان 6
دنیاطلبی:
آثار دنیاطلبی 11; بی ارزشی دنیاطلبی 7; سرزنش دنیاطلبی 15
روایت: 18
عمل:
آثار عمل 8; عوامل ازدیاد پاداش عمل 2; فرصت عمل 3; قانونمندی پاداش عمل 10; ملاک ارزش عمل 9; منشأ پاداش عمل 12
عمل صالح:
آثار عمل صالح 18
فرزند:
نقش فرزند 18
قیامت:
ظهور حقایق در قیامت 16
کیفر:
کیفر اخروی 17
مال:
نقش مال 18
نعمت:
عوامل محرومیت از نعمت های اخروی 11; محرومان از نعمت های اخروی 13; نعمت های دنیوی 14
نیت:
آثار نیت 9
پی نوشت ها:
1. نورالثقلین ج 4، ص 569، ح 54; تفسیر قمی، ج 2، ص 274.
تصاویر ضمیمه
