تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الشوری – آیه 8– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَلَوْ شَاء اللَّهُ لَجَعَلَهُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَکِن یُدْخِلُ مَن یَشَاء فِی رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمُونَ مَا لَهُم مِّن وَلِیٍّ وَلَا نَصِیرٍ
و اگر خدا می خواست آنان را امّتی یگانه (مؤمن) قرار می داد، ولی هر که را بخواهد در رحمت خود درمی آورد و برای ظالمان هیچ یار و مددکاری نیست.
1 - خداوند، قادر به همسان ساختن مجموعه بشر، در صورت تعلق مشیت او به همگونگی اجباری آنان
و لو شاء اللّه لجعلهم أُمّة وحدة
2 - مشیت خداوند، حرکت انسان ها به سوی فرجام، براساس اختیار و انتخاب خود آنان
و لو شاء اللّه لجعلهم أُمّة وحدة
3 - مشیت الهی، حاکم بر هستی است.
و لو شاء اللّه لجعلهم أُمّة وحدة
4 - انسان در انتخاب دین و تعیین سرنوشت خویش، دارای اختیار است.
فریق فی الجنّة و فریق فی السعیر . و لو شاء اللّه ... یدخل من یشاء ... و الظـلمون
از این که خداوند نخواسته همگان به اجبار آیین واحدی داشته باشند، می توان استفاده کرد که انتخاب آیین و سرنوشت، به اختیار انسان واگذار شده است.
5 - تقسیم انسان ها به بهشتی و دوزخی، نتیجه برخورداری آنان از اختیار و حق انتخاب
فریق فی الجنّة و فریق فی السعیر . و لو شاء اللّه لجعلهم أُمّة وحدة
6 - یکسان سازی سرنوشت انسان ها در قیامت، ناهماهنگ با فلسفه نزول وحی و بعثت پیامبران
و کذلک أوحینا ... لتنذر ... و لو شاء اللّه لجعلهم أمّة وحدة
از آنجا که آیه شریفه در ادامه آیات مربوط به وحی می باشد، می توان استفاده کرد که نزول وحی با یکسان ساختن انسان ها، از نظر کفر و ایمان و در نتیجه وحدت سرنوشت آنان ناسازگار است.
7 - جهان، هیچ گاه خالی از کافران نخواهد بود.
و لو شاء اللّه لجعلهم أمّة وحدة
8 - برخورداری انسان از رحمت الهی، منوط به مشیت خداوند است.
و لـکن یدخل من یشاء فی رحمته
9 - بهشت، تجلی و نمود والای رحمت الهی است.
فریق فی الجنّة ... لـکن یدخل من یشاء فی رحمته
10 - ستم پیشگان، محروم از هرگونه ولیّ و یاوری در قیامت
و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لانصیر
11 - سرپیچی کنندگان از پیام وحی و روی گردانان از یاد قیامت، ظالم و ستمگرند.
و کذلک أوحینا ... و تنذر یوم الجمع ... و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لانصیر
12 - دوزخ، سرنوشت نهایی ستم پیشگان
فریق فی السعیر ... و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لانصیر
13 - انسان در قیامت، نیازمند ولایت و یاوری است.
و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لانصیر
14 - انتخاب غیر خدا به عنوان ولی در دنیا، مایه محرومیت از ولایت و نصرت الهی در قیامت
و الذین اتّخذوا من دونه أولیاء ... و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لا نصیر
15 - پیروان وحی، بهره مند از نصرت و ولایت الهی در قیامت
و کذلک أوحینا ... یدخل من یشاء فی رحمته... و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لا نصیر
ستمگران (کسانی که از پیام وحی سرپیچی کنند) از ولایت و نصرت الهی محروم خواهند بود و از آن جا که مشمولان رحمت الهی (یدخل من یشاء فی رحمته) در برابر ستمگران قرارگرفته اند، مطلب بالا استفاده می شود.
16 - نابود شدن دوستی ها و پیوندهای ظالمان با یکدیگر در قیامت
و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لانصیر
برداشت یاد شده مبتنی بر این است که مقصود از «ولیّ» و «نصیر»، دوست و یاور دنیایی ظالمان باشد که در آخرت آن دوستی ها و یاری ها وجود نخواهد داشت.
17 - ظلم و ستم پیشگی، انسان را از رحمت الهی و ورود به بهشت، محروم می سازد.
فریق فی الجنّة و فریق فی السعیر ... و لـکن یدخل من یشاء فی رحمته و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لا نصیر
از مقابله دو گروه (فریق فی الجنّة و فریق فی السعیر) استفاده می شود که ستم پیشگان محروم از بهشت و رحمت الهی اند.
18 - ولایت و نصرت الهی، جلوه ای از رحمت او است.
یدخل من یشاء فی رحمته و الظـلمون ما لهم من ولیّ و لا نصیر
از مقابله دو بخش از آیه شریقه (یدخل من یشاء فی رحمته» و «والظالمون...) مطلب بالا استفاده می شود.
آفرینش:
حاکم آفرینش 3
اختیار:
آثار اختیار 5
امتها:
امت واحده 1
انبیا:
فلسفه نبوت انبیا 6
انسان:
اختیار انسان 2، 4; فرجام اخروی انسان ها 6; فرجام انسان ها 2; نیازهای اخروی انسان 13
بهشت:
موانع بهشت 17; موجبات بهشت 5; نقش بهشت 9
جهنم:
موجبات جهنم 5
جهنمیان: 12
خدا:
آثار مشیت خدا 1، 8; حاکمیت مشیت خدا 3; عوامل محرومیت از نصرت خدا 14; عوامل محرومیت از ولایت خدا 14; قدرت خدا 1; مشیت خدا 2; منشأ رحمت خدا 8; موانع رحمت خدا 17; نشانه های رحمت خدا 9، 18; نصرت اخروی خدا 15; نصرت خدا 18; ولایت اخروی خدا 15; ولایت خدا 18
دین:
آزادی دین 4
سرنوشت:
عوامل مؤثر در سرنوشت 4
ظالمان: 11
بی یاوری اخروی ظالمان 10; ظالمان در جهنم 12; ظالمان در قیامت 16; فرجام اخروی ظالمان 12; محرومیت اخروی ظالمان 10
ظلم:
آثار ظلم 17
عصیان:
عصیان از دین 11
قیامت:
غافلان از قیامت 11; قطع دوستی در قیامت 16; قطع روابط در قیامت 16
کافران:
بقای کافران 7
نصرت خدا:
مشمولان نصرت خدا 15
نیازها:
نیاز به ولایت 13; نیاز به یاور 13
وحی:
پیروان وحی در قیامت 15; فلسفه وحی 6
ولایت:
آثار ولایت غیرخدا 14; محرومان از ولایت اخروی 10; مشمولان ولایت خدا 15
تصاویر ضمیمه
