تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الانفطار – آیه 8 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فِی أَیِّ صُورَةٍ مَّا شَاء رَکَّبَکَ

و تو را به هر شکل و ترکیبی که خواست درآورد.

1 - خداوند، شکل هر انسان را مطابق خواست خویش، ترسیم کرده است.

فی أیّ صورة ما شاء رکّبک

2 - سامان یافتن هر انسان در شکلی خاص، حاصل ترکیب اجزای او با یکدیگر است.

رکّبک

3 - مرحله پیدایش قیافه و سیما برای هر انسان، پس از مراحل آفرینش، تکمیل و تعدیل اعضای او است.

فی أیّ صورة ما شاء رکّبک

جمله «فی أیّ صورة...» مستأنفه و بیانگر مرحله ای دیگر از مراحل پیدایش انسان است. برخی آن را تفسیر جمله «فعدلک» در آیه قبل، قرار داده و مرحله تعدیل و چهره پردازی را یکی دانسته اند.

4 - توجّه به قدرت خداوند، در صورت نگاری و ترکیب اجزای بدن انسان مانع تأثیر جاذبه های گناه در او و زمینه ساز پذیرش ربوبیت خداوند است.

ما غرّک ... فی أیّ صورة ما شاء رکّبک

5 - هیئت و سیمای هر انسان، جلوه گاه کرم و ربوبیت الهی است.

بربّک الکریم ... فی أیّ صورة ما شاء رکّبک

6 - «عن الرضا(ع) عن آبائه عن النبیّ(ص) ... ان النطفة إذا استقرت فی الرحم أحضرها اللّه کلّ نسب بینها و بین آدم، أما قرأت هـذه الآیة «فی أیّ صورة ما شاء رکّبک» أی فیما بینک و بین آدم...;(1)

امام رضا(ع) از طریق پدرانش از پیامبر(ص) روایت کرده است که فرمود: زمانی که نطفه در رحم قرار گرفت، خداوند تمام نسب ها را ـ که بین او و آدم است ـ برای [ترکیب صورت]او حاضر می کند. آیا این آیه قرآن را نخوانده ای «فی أیّ صورة ما شاء رکّبک»; یعنی،[ تو را به هر صورتی که بخواهد] از بین صورت هایی که در نسب تو تا آدم است [ترکیب می کند]».

انسان

پیدایش صورت انسان 3; تکامل خلقت انسان 3; تناسب اعضای انسان 3; شکل گیری انسان 2; صورت انسان 1، 5; مراحل خلقت انسان 3; منشأ خلقت انسان 2; منشأ شکل گیری انسان 6

ایمان

زمینه ایمان به ربوبیت خدا 4

خدا

آثار مشیت خدا 1; صورتگری خدا 1، 6; نشانه های ربوبیت خدا 5; نشانه های کرامت خدا 5

ذکر

ذکر قدرت خدا 4

روایت 6

گناه

موانع تأثیر گناه 4

پی نوشت ها :

1. مجمع البیان، ج 10، ص 682; نورالثقلین، ج 5، ص 521، ح 9.