تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الاعلی– آیه 5– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَجَعَلَهُ غُثَاء أَحْوَی

پس آن را خشک و تیره کرد.

1 - تبدیل گیاهان سبز و خرّم، در زمانی کوتاه به خس و خاشاک تیره و سیاه فام، کار خداوند است.

فجعله غثاء أحوی

«غثاء» به گیاهان خشکی گفته می شود که روی سیلاب ها، قرار گرفته و جابه جا می شوند و «أحوی» به معنای سیاه پر رنگ است. (مفردات راغب)

2 - پژمرده ساختن گیاهان و تبدیل آن به هیزم و خرده کاه، جلوه های حاکمیت تدبیر خداوند بر جهان هستی است.

ربّک ... الذی أخرج المرعی . فجعله غثاء أحوی

در این آیات، همان گونه که رویاندن گیاهان از جلوه های ربوبیت خداوند معرفی شده; پژمرده ساختن آنها نیز براساس تدبیر و ربوبیت او دانسته شده است. این تدبیر، ممکن است ناظر به منافعی نظیر تهیه هیزم و کود، غذای زمستانی حیوانات و غیر آن باشد که از گیاهان خشک شده حاصل می شود.

3 - سیر صعودی و نزولی گیاهان و روییدن و تبدیل شدن آنها به خاشاک، نمونه ای از نظم تقدیر شده آفریده های خداوند است.

الذی قدّر ... أخرج المرعی . فجعله غثاء أحوی

4 - دور بودن خداوند از هر عیب و نقص، در تغییرات و تحولات آفریده های او جلوه گر است.

سبّح ... الذی أخرج المرعی . فجعله غثاء أحوی

5 - عملکرد عوامل طبیعی، فعل خداوند است.

و الذی أخرج المرعی . فجعله غثاء أحوی

6 - توجّه به روییدن و خشکیدن گیاهان، زمینه ساز یاد معاد

أخرج المرعی . فجعله غثاء أحوی

ارتباط آیات آغاز سوره، با جمله هایی نظیر «یصلی النار الکبری» و «و الأخرة خیر و أبقی» (در ادامه سوره) بیانگر آن است که این آیات، زمینه توجّه به مفاد آیات مربوط به معاد را فراهم می سازد.

آفرینش

تقدیر آفرینش 3; حاکم آفرینش 2; منشأ تحولات آفرینش 4; نظم آفرینش 3

خاشاک

تبدیل به خاشاک 3; تبدیل به خاشاک تیره 1

خدا

افعال خدا 1، 5; خدا و عیب 4; خدا و نقص 4; دلایل تنزیه خدا 4; مقدرات خدا 3; نشانه های تدبیر خدا 2; نشانه های حاکمیت خدا 2

ذکر

زمینه ذکر معاد 6

عوامل طبیعی

عمل عوامل طبیعی 5

کاه

تبدیل به کاه 2

گیاهان

خشکیدن گیاهان 6; رویش گیاهان 6; منشأ پژمردگی گیاهان 2; منشأ تبدیل گیاهان 1، 2، 3; منشأ رویش گیاهان 3

هیزم

تبدیل به هیزم 2