تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ابراهیم – آیه 23 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَأُدْخِلَ الَّذینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدینَ فِیهَا بإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِیَّتُهُمْ فِیهَا سَلاَمٌ

و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند، در باغهایی درآورده می شوند که از پایین آنها نهرها روان است; در آنها به اذن پروردگارشان جاودانه اند; درودشان در آن جا «سلام» است.

 

1- مؤمنان دارای عمل صالح قطعاً وارد بهشت می شوند و در آن جاودانه خواهند بود.

و أُدخل الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت جنّـت ... خـلدین فیها

 

2- ایمان توأم با عمل صالح، ثمربخش است.

و أُدخل الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت جنّـت تجری

 

3- بهشت جایگاه مؤمنان و پوشیده از درختان انبوه است.

جنّـت تجری من تحتها الأنهـر

«جنات» به جایی گفته می شود که مملو از درخت باشد، به گونه ای که زمین را با درختان خود بپوشاند. جمع آورده شدن «جنات» هم می تواند مؤید این مطلب باشد.

 

4- بهشت، مجموعه ای از باغهای متعدد است.*

جنّـت تجری من تحتها الأنهـر

جمع آورده شدن «جنات» می تواند اشاره به نکته یاد شده باشد.

 

5- نهرهای فراوانی همواره در بهشت جاری است.

تجری من تحتها الأنهـر

 

6- ورود به بهشت و جاودان ماندن مؤمنان صالح در آن به اذن خداوند است.

و أُدخل الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت جنّـت ... بإذن ربّهم

 

7- مؤمنان دارای عمل صالح، مورد عنایت پروردگار خویش بوده و ورود و جاودان ماندنشان در بهشت برخاسته از ربوبیت اوست.

أُدخل الذین ءامنوا ... جنّـت ... خـلدین فیها بإذن ربّهم

اضافه شدن «ربّ» به ضمیر «هم»، که مرجع آن «الذین آمنوا» است، مشعر به معنای یاد شده است.

 

8- درود و تحیت بهشتیان به یکدیگر در بهشت، با لفظ «سلام» است.

تحیّتهم فیها سلـم

 

9- بر مؤمنان دارای عمل صالح در بهشت، درود و سلام فرستاده می شود.

تحیّتهم فیها سلـم

برداشت فوق مبتنی بر این است که اضافه «تحیت» به «هم» اضافه مصدر به مفعول باشد. طبق این احتمال معنای عبارت چنین می شود: تحیت گفتن به آنان در بهشت با «سلام» است.

 

10- بهشتیان در بهشت، روابط حسنه و سرشار از محبت با یکدیگر خواهند داشت.

تحیّتهم فیها سلـم

اینکه خداوند می فرماید «تحیت مؤمنان در بهشت سلام گفتن و یا درخواست سلامتی برای یکدیگر است» حکایت از روابط خوب آنان می کند.

 

11- بهترین درود و تحیت «سلام» است.

تحیّتهم فیها سلـم

انتخاب واژه «سلام»، از میان سایر واژگانی که برای درود و تحیت به کار برده می شود، می تواند گویای نکته یاد شده باشد.

 

 

12- بیان عاقبت نیک مؤمنان دارای عمل صالح و فرجام شوم پیروان شیطان، روشی است برای ایجاد انگیزش آدمیان به عاقبت اندیشی.

و برزوا لله جمیعًا فقال الضعفـؤا للذین استکبروا ... فهل أنتم مغنون عنّا من عذاب الله ... إن الظـلمین لهم عذاب ألیم . و أُدخل الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت جنّـت تجری من تحتها الانهـر خـلدین فیها

انگیزش

عوامل انگیزش 12

ایمان

اهمیت ایمان 2; ایمان و عمل صالح 2

بهشت

تعدد باغهای بهشت 4; جاودانان در بهشت 1، 7; درختان بهشت 3; شرایط جاودانگی در بهشت 6; صفات بهشت 3، 4، 5; عوامل جاودانگی در بهشت 7; موجبات بهشت 6؛ نهرهای بهشت 5

بهشتیان 1، 3

تحیت بهشتیان 1، 3 8; روابط بهشتیان 1، 3 10; روش برخورد بهشتیان 1، 3 10; سلام بر بهشتیان 1، 3 9; سلام بهشتیان 1، 3 8; محبت بهشتیان 1، 3 10

تحیت

بهترین تحیت 11

خدا

آثار ربوبیت خدا 7; اهمیت اذن خدا 6

سلام

اهمیت سلام 11

شیطان

فرجام شوم پیروان شیطان 12

عاقبت اندیشی

اهمیت عاقبت اندیشی 12

عمل صالح

اهمیت عمل صالح 2

لطف خدا

مشمولان لطف خدا 7

مؤمنان

حُسن فرجام مؤمنان 12; فضایل مؤمنان صالح 7; مؤمنان در بهشت 3; مؤمنان صالح در بهشت 1، 6، 9