تفسیر آیات قرآن کریم – سوره أحزاب – آیه 66 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ یَقُولُونَ یَا لَیْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا

روزی که چهره هایشان در آتش گردانده می شود، می گویند: ای کاش! ما اطاعت خدا و اطاعت رسول را کرده بودیم.

 

1 - در روز بی یار و یاوری کافران، صورت های آنان، در آتش از این رو به آن رو، چرخانده می شود، تا خوب بسوزد.

 

لایجدون ولیًّا ... یوم تقلّب وجوههم فی النار

بنابراین که «یوم» ظرف برای «لایجدون» باشد، نکته یاد شده به دست می آید.

 

2 - در روز قیامت، صورت های کافران، در آتش، بر اثر شدت حرارت، منقلب شده، به رنگ های گوناگون در می آید.

 

یوم تقلّب وجوههم

احتمال دارد که «تقلّب» به معنای «از این رو به آن رو شدن» باشد و احتمال دارد که به معنای «تحوّل و تغییر حالت کیفی» باشد که گاهی سیاه و گاهی زرد و ... می شود. برداشت بالا، بنابر احتمال دوم است.

 

3 - صورت انسان دارای حساسیت و موقعیتی خاص در میان سایر اعضای وی است.

 

یوم تقلّب وجوههم

اختصاص به ذکر «وجه» از میان سایر اعضای بدن، با این که با به این سو و آن سو گرداندن صورت، اعضای دیگر هم گردانده می شود، می تواند به خاطر نکته یاد شده باشد.

 

4 - لازم است که روزی را که در آن، کافران با آتش جهنم، به سختی عذاب و سوزانده می شوند، به خاطر داشت.

 

یوم تقلّب وجوههم فی النار

برداشت بنابراین احتمال است که نصب «یوم» به جهت مفعولٌ به بودن اش باشد. که باید فعل «اُذکر» در تقدیر باشد.

 

5 - سخن گفتن در جهنم، برای جهنمیان، امری ممکن است.

 

یوم تقلّب وجوههم فی النار یقولون

 

6 - کافران، در جهنم بر نیندوختن توشه ای برای آخرت خود، حسرت می خورند.

 

الکـفرین ... یوم تقلّب وجوههم فی النار یقولون یـلیتنا أطعنا اللّه و أطعنا الرسولا

 

7 - اطاعت از خداوند و رسول او، نجات بخش آدمی از آتش جهنم است.

 

یوم تقلّب وجوههم فی النار یقولون یـلیتنا أطعنا اللّه و أطعنا الرسولا

 

8 - سختی و سوزش آتش جهنم، کافران را از عملکرد دنیوی شان پشیمان می کند.

 

یوم تقلّب وجوههم فی النار یقولون یـلیتنا أطعنا اللّه

 

9 - اطاعت از پیامبر خدا(ص) به همراه اطاعت از خدا، کارساز است.

 

یـلیتنا أطعنا اللّه و أطعنا الرسولا

 

10 - انسان ها خود، در سرنوشت اخروی شان، نقش تعیین کننده دارند.

 

یوم تقلّب وجوههم فی النار یقولون یـلیتنا أطعنا اللّه و أطعنا الرسولا

 

11 - کافران، در حال سوختن در آتش جهنم، بر عملکرد گذشته خود در دنیا، حسرت می خورند.

 

یوم تقلّب وجوههم فی النار یقولون یـلیتنا أطعنا اللّه

 

12 - پیامبر(ص) غیر از ابلاغ فرمان های خداوند به مردم، خود نیز فرمان های لازم الاطاعه دارد.

 

یـلیتنا أطعنا اللّه و أطعنا الرسولا

جدا ذکر شدن اطاعت از رسول خدا(ص)، از اطاعت خدا، حکایت می کند که آن حضرت، فرمان هایی غیر از فرمان های خداوند دارد، وگرنه، اطاعت از آن حضرت معنا نداشت.

آتش

سوزاندن با آتش 4

آخرت

توشه آخرت 6

اطاعت

آثار اطاعت از خدا 7; آثار اطاعت از محمد(ص) 7; اطاعت از خدا 9; اطاعت از محمد(ص) 9، 12

انسان

نقش انسان 10

پشیمانی

عوامل پشیمانی 8

جهنم

آتش جهنم 1، 2، 4; تکلم در جهنم 5; سختی آتش جهنم 8; موجبات نجات از جهنم 7

جهنمیان 5

ذکر

اهمیت ذکر قیامت 4

سرنوشت

عوامل مؤثر در سرنوشت 10

صورت

حساسیت صورت 3

کافران

پشیمانی اخروی کافران 8; چرخش صورت کافران 1; حسرت اخروی کافران 6، 11; سوختن کافران در جهنم 11; عذاب کافران 4; کافران در جهنم 1، 2، 4، 6، 8، 11; کافران در قیامت 1، 2

محمد(ص)

اوامر محمد(ص) 12