مصاحبه آیت ا... هاشمی رفسنجانی در ترکمنستان و ورود به قزاقستان
میهمانان محترم و محترم ریاست جمهوری و آقایان و خانمها اولین بازدید رسمی ریاست جمهوری اسلامی ایران به ریاست رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران رئیس جمهوری قزاقستان استقبال می‌کنیم. دیروز و امروز دو هیئت در مورد زمینه‌های مختلف همکاری دو جانبه بین ایران و قزاقستان تبادل نظر انجام دادند و همچنان مسائل مهم منطقه‌ای و جهانی مورد تبادل نظر قرار گرفت. در پائیز سال گذشته بازدید اول هیئت قزاقستان به جمهوری اسلامی ایران انجام گرفته و این یک زمینه خوبی بود برای گسترش روابط و ما یک سری اسناد را در مورد همکاریهای دوجانبه به‌امضاء رسانیده‌ایم و الان در مرحله عملی کردن توافقات تازه هستیم و در زمینه‌های مختلف روابط اقتصادی حمل ونقل و ارتباطات صنایع و کشاورزی تبادل کالا ما کار عملی را شروع کردیم و الان ظرفیت کالا بین ما چند میلیون دلار است و این زمینه خوبی است برای افزایش دادن این مبلغ تا چند میلیارد دلار آمریکایی و البته قبل از همه باید از امکانات دریای خزر و نزدیک بودن به همدیگر و دریای خزر را استفاده بکنیم.
مسئولین دو تا هیئت امروز و دیروز مشغول مذاکرات بودند و یکی از اصلی‌ترین موردی که مورد تبادل قرار گرفته همکاریهای صنعتی و بازرگانی بین دو کشور بوده می‌خواهم بگویم که اولین کشتیها امسال بار ها را از یک کشور به کشور دیگر منتقل دادند من شخصآ به جناب آقای ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران آقای هاشمی رفسنجانی می‌خواستم اظهار صمیمیم سپاسگزاری ابراز بکنم بخاطر شرکت شخص ایشان در کار انتقال دادن غذاهای مقیم ایران که داوطلب بازگشت به وطن تاریخی‌شان کردند و امیدوارم که همکاری در این زمینه هم در آینده ادامه خواهد داشت. من از طرف ایران متشکرم که به‌خاطر پشتیبانی و حمایت ابتکار جمهوری قزاقستان در امر ایجاد سیستم امنیتی و تفاهم در آسیا ایران یکی از بزرگترین کشورهای منطقه در مرکز آسیاست که هم از لحاظ امکانات اقتصادی و سیاسی حائز اهمیت است و تأثیر کننده به‌اوضاع دنیاست و ما هم به‌این نتیجه رسیدیم که هم ایران و هم قزاقستان مواضع خیلی نزدیک دارند و در امر انجام وظیفه میانجیگری درگیری قره باغ و اوضاع تاجیکستان و به چنین نتیجه رسیدیم ما می‌توانیم به‌طور مشترک روابط‌مان را همکاریهایی را در این زمینه در آینده ادامه می‌دهیم و ما هم به‌خاطر قتل و خونریزی و برادرکشی در بوسنی و هرزگوین هم نظرمان خیلی نزدیک که بدون آنکه مسایل در نظر گرفته بشود در این کشور صلح و آرامش با ثبات برقرار بشود و این مذاکرات در روحیه عدم دخالت امور داخلی هر کشور با احترام به‌حاکمیت استقلال ملی هر کشور برگزار شد و تشکیل شد. توافقنامه‌ای که قبلا به‌امضاء رسید قرار است که طی این مسافرت فعلی نهایتآ موافقتنامه جدید به‌امضاء برسد که اصلی عمده‌ترین آنها یادداشت تفاهم و همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قزاقستان عصر امروز به‌امضاء رسید. در حضور شما یکی در مسئله موافقتنامه جمهوری یادداشت تفاهم بین دوتا دولت در زمینه حمل و نقل در مورد ترتیب ترانزیت بین دوتا وزارتخانه صنایع بین بانکهای مرکزی و در مورد اساس روابط گمرکی یعنی این تمام مواردی بود که مورد علاقه دو کشور قرار می‌گیرد. از مسائلی که مورد بحث قرار گرفته بود یکی از با اولویت‌ترین مسائل مسئله حمل ونقل تلقی می‌شود که ما با طرف ایرانی مسئله وصل کردن جمهوریهای آسیای میانه را با دریاهای جنوب مباحثه کرده‌ایم و تفاهم ایجاد کرده‌ایم که می‌توانیم همه جاده‌های زمینی را و هم از دریای خزر در این رابطه استفاده به‌عمل بیاوریم. و اما دستگاه‌های مربوطه را موظف کرده‌ایم که طرح لوله گاز و نفت را از طریق ایران بررسی و مطالعه کنیم. و چون همکاری ما به نفع همه است در منطقه و به‌ضرر هیچ کشور دیگری ندارد من مانعی در راه همکاری نمی‌بینم و فکر می‌کنم که دو ملت ما پشتیبان این همکاریها باشد.
خبرنگار : سئوال می‌کنند در ارتباط با همکاریهای بین دو کشور چه نقشی دین و مذهب می‌تواند ایفاء بکند و این همکاری در این زمینه چه تأثیراتی را می‌تواند در زمینه‌های دیگر همکاری داشته باشد؟
رئیس جمهور: ما در مورد مسائل منطقه‌ای و جهانی هم بحث کردیم ولی هنوز هم بحثمان ادامه دارد خوشبختانه تاکنون اختلاف نظری در مسائل منطقه در تاجیکستان قره‌باغ و بوسنی که صحبت شده نداریم و ادامه خواهیم داد این دو روزی که ما در خدمت ایشان هستیم در مورد مذهب خوب اکثریت مردم ایران و همچنین مردم قزاقستان مسلمانند و بطور طبیعی این دو ملت به هم نزدیک‌اند و احساسات هماهنگ دارند. ما برنامه خاصی برای طرح مسائل مذهبی نداریم و مردم ما پشتیبان همکاری ما هستند و ما مشترکات فراوان فرهنگی و تاریخی نیازی به بحث هم دیده نمیشود که مطرح کنیم.
خبرنگار : سئوال اول که در صحبتهایتان کردید این است که به نقاط مشترک در مورد تاجیکستان اشاره کردید با توجه به این که زمستان سخت در پیش راه است و مردم تاجیکستان احتیاج شدیدی به کمک دارند قدمهای عملی که در این راه می‌خواهید بردارید چه است و سئوال دوم این که کشور شما یکی از اعضای مهم دائمی مشترک‌المنافع است آینده این جامعه را چگونه شما می‌بینید؟
رئیس جمهور : تاجیکستان یکی از کشورهایی است که در آسیای میانه قرار گرفته و بعنوان یکی از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و به‌خصوص از نظر اتحادیه نظامی کشورهای مشترک‌المنافع هم عضو این اتحادیه است و مسلمآ آنچه که در آنجا اتفاق می‌افتد ما نسبت به‌آن بی‌تفاوت نیستیم. هم کشورهایی که در مجاورت تاجیکستان قرار گرفته‌اند و من جمله روسیه مشغول حل و فصل این مسئله هستند و در نظر دارند که به‌صورت مسالمت آمیز این مسئله را حل وفصل کنند و با توجه به‌این که ما هم در این زمینه احساس مسئولیت می‌کنیم در روند کمک به تاجیکستان و قزاقستان از نظر خواروبار، از نظر دارو و از نظر احداث واحدهای مسکونی کمکهای لازم را در گذشته کردند و اینگونه کمکها ادامه هم دارند. در تاریخ 24 سپتامبر کشورهای مستقل مشترک‌المنافع این مسئله را یک بار دیگر مورد بررسی قرار دادند و نیروهای مشترک را نیروهای حافظ صلح را برای تأمین صلح در این منطقه تشکیل دادند. در ارتباط با آینده کشورهای مستقل مشترک‌المنافع من تصورم این است که آینده خوبی دارد بخصوص از نظر اقتصادی و شاهد این مدعا هم زمینه شدن آذربایجان به‌این کشورها و درخواست رئیس دولت گرجستان مبنی بر زمینه شدن به‌این اتحادیه و به‌عبارت دیگر در سپتامبر گذشته درخواست دولت قزاقستان که یک سال و نیم پیش مطرح شد. در ارتباط با ایجاد اتحادیه‌های اقتصادی که در برگیرنده سایر مسائل اقتصادی است از جمله گمرک، ارز روابط بانکی، تجارت خارجی و سایر زمینه‌ها جامع عمل پوشید و این ما را با ایجاد بازار مشترک منطقه‌ای سوق می‌دهد و همین طور ما می‌توانیم در چهار چوب سازمان اتحادیه اقتصادی کشورهای آسیا هم همکاری داشته باشیم به‌موازات این تعهدات سئوال می‌کنند از رویتر از جناب آقای نظربایوف که ساختمان خط لوله نفت و گاز از طریق ایران کی آغاز می‌شود و وضعیت مالی این احداث خط لوله در چه حدی است از نظر مالی؟ و چند پروژه مختلف در این زمینه هست یکی این که این خط لوله از طریق خاک ایران به طرف آذربایجان و ترکیه انتقال پیدا بکند و ساخته بشود. یکی پروژه دیگر در کنار دریای خزر ساخته بشود و یکبار دیگر از طریق قلمه و خاکی ایران و به‌طرف جنوب و مسئله بعد انتقال نفت و مواد نفتی به بنادر شمالی ایران و در عوض گرفتن همان نفت از بنادر جنوبی ایران که صحبت شد در اولین فاز دو میلیون تن این مواد نفتی به قزاقستان انتقال داده می‌شود به جمهوری اسلامی ایران و به همین نسبت ما از بنادر جنوبی ایران نفت و مواد نفتی را به خریدارانمان خواهیم داد که این میزان به 5 تا 10 میلیون تن می‌تواند افزایش پیدا کند. در سالهای آینده مؤسسات ذیربط در کشور سرگرم بررسی این مسئله هستند. مسئله مالی این مسئله هستند و به زودی اعلام می‌شود و مسلمآ جناب آقای هاشمی رفسنجانی هم در این زمینه کمکهای لازم را مبذول خواهند داشت.
سئوال این است از آقای هاشمی رفسنجانی سئوال اول هست از روزنامه پرانس پرس این هست که بطورکلی نظر شما در ارتباط نقش روسیه در تاجیکستان در چهارچوب نیروهای حافظ صلح چگونه است و مسئله دوم آیا این نقش هماهنگی دارد با منافع ایران و مسئله دیگر تفسیر روزنامه‌های غربی در این زمینه و ارزیابی آن در این زمینه که اسلام تهدیدی است در کشورهای آسیانه میانه در این ارتباط می‌خواستیم نظر جنابعالی را جویا بشویم و سئوال از جناب آقای نظربایف این بود که به طور کلی آیا مسئله انتقال نفت قزاقستان از طریق قلمه و ایران آیا با مخالفت محافل آمریکا ممکن است مواجه بشود یا نه.رئیس جمهور : در مورد شیوه حل مشکل تاجیکستان تا این مقدار که ما صحبت کردیم همه که راه مسالمت‌آمیز است نه جنگ.
در ازبکستان ما با آقای اسلام کریموف که مذاکره می‌کردیم قرار شد ما از وزیر خارجه تاجیکستان دعوت کنیم با دکتر ولایتی صحبت می‌کنند که شروع اقدامات میانجیگری از جانب ایران از اینجا آغاز خواهد شد که ببینیم چه کاری می‌توانیم بکنیم که طرفین را به پای میز مذاکره بکشانیم و در مورد نقش اسلام در منطقه اگر اسلام چون مردم منطقه که مسلمان هستند اسلام برای خود مردم منطقه نمی‌تواند خطر باشد ممکن است برای ملتهای غربی خطر باشد.
خبرنگار : در ارتباط با روابط اقتصادی قزاقستان در پیرامون مسائل نفتی با شرکتهای آمریکایی آن تعهدات و قراردادهایی که ما با جمهوری اسلامی ایران منعقد می‌کنیم ارتباط مستقیمی با این قضیه ندارد، ضمن اینکه ما در صدر هستیم که تولیدات نفت‌مان را بیش از این حدی که هست انجام بدهیم و مناطق دیگر را به اکتساف و بهره‌برداری قرار بدهیم این است که اینها تداخلی با همکاری ما با شرکتهای آمریکایی ندارد.
از تلویزیون قزاقستان سئوال می‌کنند: ما از جنابعالی سئوال می‌کنیم که ابتکار جناب آقای نظربایوف را در ارتباط با نیروهای تأمین صلح در آسیا چگونه ترسیم می‌کنید؟
رئیس جمهور : ما از اول که نظر ایشان را شنیدیم و پسندیدیم و موافق هستیم که آسیا هم یک حسن همکاری دسته جمعی داشته مثل بقیه کارها مثل روسها در این رابطه من با هندیها هم صحبت کردم آنها هم موافق بودند بتدریج داریم مذاکره می‌کنیم که زمینه را مساعد کنیم برای اقدام نتیجه‌اش متشکریم.
(سئوال نامفهوم است).
رئیس جمهور : این لوله گازی است که بنا است از ایران بگذرد برای همه خیر و برکت دارد هم برای ترکمنستان که یک مسیر مناسبی را دارد و هم برای ایران و هم برای کسانی که می‌خواهند از این گاز استفاده بکنند ایران امن‌ترین و نزدیکترین راه برای بازار مصرف گاز است الان و ترکمنستان باید از اینکه محدود به یک مسیر باشد نجات پیدا بکند که از راههای مختلف بتواند گازش را به بازار مصرف برساند. این اطمینان بیشتری برای خود شما دارد. در مورد جشن شما ما هم در جشن شما شریک هستیم ما نمایندگانی به‌این جشن خواهیم فرستاد و در تهران هم از آنجا شریک شما خواهیم بود از آنجا یکی از مهمترین کارهایی است که رئیس جمهور شما و ملت شما این اقدام را کردند نمی‌تواند ادعای استقلال بکند. من تبریک می‌گویم به‌آقای نیازوف و ملت شما که این تصمیم را شجاعانه گرفتید و انشاءاللّه موفق و راضی خواهید بود و علوم و آموزش و صنعت حمل و نقل و تجارت ارتباطات و مخابرات و سایر بخشهایش و کارهای گاز و نفت همکاری دریایی و زمینی در مرزها و دریای خزر البته اینها بتدریج اجرا می‌شود ما عجله نمی‌کنیم مقدمات هر کاری که آماده شد اجرا می‌کنیم. این از آن نوع تفرقه افکنیها و سم پاشیهای امپریالیست جهانی است. سیاست ایران این است که در امور داخلی کشورهای دیگر دخالت نکند و ما همه تلاشمان این است که دو طرف را دعوت به همکاری و حل مسئله‌شان بکنیم. ترکمنستان و دیگران هم به‌خوبی می‌دانند سیاست ما را. من البته دقیقش را نمی‌دانم ولی تعدادشان منطقه گنبدکاوس و اطراف آن قابل توجه است و مثل مردم ایران هم در انقلاب و هم در بازسازی کشور و در دفاع در موقع جنگ شریک و همه‌مان یک سرمایه بودیم. تعداد زیادی کامیون را در خاک یکدیگر عبور می‌دهیم یک قسمتش از ترکیه می‌آیند به ترکمنستان ما یک قراردادی با ترکیه داریم می‌بندیم که با شرایط مساوی کامیونهایمان بتواند از خاک همدیگر عبور کند نظر هم انشاءاللّه بزودی اجرای می‌شود. ترکمنستان دیگر نیازی به ما ندارند آنها خودشان کشورهای غنی هستند. البته بین دو کشور ارتباطات متقابل هست و ما اعتباری در نظر گرفتیم برای کالاهایی که از ایران می‌آید به تر کمنستان در مورد نتایج بازدیدها اشکالش منتشر شده من فکر می‌کنم که دیگر از این بهتر نمی‌شد خیلی بیش از حد انتظار ما همه چیز عالی بود. انشاءاللّه من بعدآ یک توضیح خواهم داد. همکاری همه جانبه دو دولت، دو ملت باشد.