مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با خبرنگاران داخلی وخارجی
من بهترین راه را همان تثبیت حکومت قانون می‌دانم
س) با توجه به‌مسافرتهای هیئت‌های طائف و غیرمتعهدها، بنظر شما مردم مسلمان عراق، از جمهوری اسلامی ایران چه انتظاراتی دارید؟
بنابر اطلاعاتی که از مهاجرین عراقی و ایرانی و رانده شدگان عراقی به‌دست آمده و همچنین، با توجه به اطلاعاتی که از خارج می‌رسد، برادران ما در عراق متوقعند حالا که صدام به سراشیبی افتاده، طوری عمل بشود که شرّ صدام از سر آنها کم شود. توقع آنها همین است.
س) همانطور که استحضار دارید، مجلس شورای اسلامی طرح سرپرستی وزارتخانه‌های بدون وزیر را با زحمت بسیار به تصویب رساند و در سراسر بحث سروسامان دادن به‌وزارت خارجه و وضع سفارتخانه‌ها بطورکلی و بالاخص با توجه به جنگ ایران و عراق بسیار مورد نظر بود. با این حال، از زمان تصویب این لایحه، هیچگونه حرکت چشمگیری در این‌مورد صورت نپذیرفته و یا حداقل، به‌اطلاع مردم رسانده نشده است. ممکن است بفرمائید که از زمان تصویب این لایحه تاکنون، چه تغییراتی در جهت اهداف فوق در وزارت خارجه صورت گرفته و یا چه برنامه‌هایی در دست اجرا است؟
مصوبات مجلس بایستی به‌امضای رئیس جمهوری برسد و رئیس جمهور آنها را برای اجرا به دولت ابلاغ کند. گویا برای چنین‌کاری، حداقل ۱۰ روز فرصت هست. آقای رجایی منتظر این ابلاغ بودند و اخیراً من با ایشان صحبت کردم و گفتم که بعد از این طرح، مجلس توقع دارد که تحولی در وزارت خارجه و وزارتخانه‌ها بوجود بیاید. ایشان نیز برای ایجاد تحول در وزارت خارجه، مترصد تهیه همکاران بیشتری هستند و طرحی هم برای سفارتخانه‌ها در نظر دارند. همچنین، در صدد بودند که وقتشان را تنظیم کنند و روزی چند ساعت به‌وزارت خارجه بروند.
در ضمن، با توجه به‌آن پیامی که اوایل کار مجلس ارائه دادند و طی آن خواستند که هیأتهایی برای تصفیه سفارتخانه‌ها در نظر گرفته شوند. مجلس هم در حال آماده سازی خود برای اعزام این هیئت‌ها است. البته من احساس می‌کنم که به‌دلیل تضعیف جلسات عمومی، مجلس نمی‌تواند قبل از انجام انتخابات میان دوره‌ای، هیأتی را اعزام کند. بنابراین، ما منتظریم که انتخابات انجام شود و سپس ترکیب هیأتها را برای بررسی وضع سفارتخانه‌ها تنظیم کنیم.
س) اخیراً در مصاحبه با مجله قبرسی اعلام فرموده‌اید که قبل از سقوط رژیم عراق، امکان هیچگونه مذاکره‌ای با صدام وجود ندارد، بنابراین، نظرتان در مورد نقش هیأت‌های بررسی جنگ تحمیلی که مرتباً به تهران و بغداد سفر می‌کنند، چیست؟
من هیچوقت نگفته‌ام که هیچ مذاکره‌ای نخواهد بود. در اینگونه موارد، من فکر می‌کنم که بطورکلی سیاست باید اینطور باشد. مذاکره هیچ مانعی ندارد. همانطور که گفته‌اند، صدام در حال حاضر، تحت فشار افکار عمومی داخل و خطری که احساس می‌کند، در صدد است تا خود را صلح‌طلب معرفی کند. ما نباید اجازه بدهیم که صدام، فریبکارانه موفق به‌این امر شود. آمدن هیأتها و حرف زدن با ما هیچ ضرری ندارد. ما فقط گفته‌ایم که موضع‌مان قاطع است و هنوز هم می‌گوییم که آنچه اعلام کرده‌ایم، قابل تخفیف نیست. ما بدون پذیرش محاکمه متجاوز، جبران خسارات حاصل از تجاوز، خروج بدون قیدوشرط نیروها و مبنا قرار گرفتن قرارداد الجزایر، نمی‌توانیم هیچگونه آتش‌بس و یا صلحی را قبول کنیم. من قبلاً هم گفته‌ام که ما بر سر این مسائل مذاکره و مصالحه نمی‌کنیم؛ اما در مورد هیأتها فکر می‌کنم که هروقت هیأتی بیاید، باید پذیرفت و حرف زد.
س) اخبار رسیده از کشورهای حوزه خلیج‌فارس حاکیست که دولتهای این منطقه، در جنگ ایران و عراق بی‌طرف نبوده و مخفیانه به رژیم عراق کمک می‌نماید. به‌نظر شما، موضع‌گیری رژیم ایران در برابر آنها چگونه باید باشد؟
همینطور که گفتید، ما هم عقیده داریم که اکثر دولتهای منطقه بی‌طرف نبوده و به از رژیم عراق حمایت سیاسی، اقتصادی، تبلیغی و احیاناً نظامی هم کرده‌اند. ما تاکنون در این زمینه حوصله به‌خرج داده‌ایم؛ ولی حوصله هم حدی دارد.
س) نظام فعلی مالیات بویژه مالیات غیرمستقیم - در ایران غیرعادلانه است چرا که مثلاً در خرید ارزاق عمومی، همانقدر که یک آلونک‌نشین مالیات می‌دهد، یک سرمایه‌دار هم به‌همان اندازه می‌پردازد. آیا طرح و یا لایحه‌ای در مورد تغییر نظام مالیاتی و دگرگون کردن این امر، به‌مجلس آمده است؟ خود مجلس در این مورد چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟
هنوز در این زمینه طرحی آماده نیست؛ اما هم مجلس و هم مجریان خواستار تغییرات بسیار در نظام مالیاتی هستند. همانطور که می‌دانید، طرفداری از سرمایه‌دار در رژیم گذشته امری طبیعی بود. ما یقیناً بایستی نظام مالیاتی را دگرگون کنیم؛ اما انجام این کار، امر ساده‌ای نیست و نیاز به زمان و مطالعه بیشتری دارد. البته از مسئوولین ذیربط خواسته‌ایم که در صدد تهیه یک طرح مالیاتی مناسب باشند.
س) آیا ایران در نظر دارد برای بیرون راندن نیروهای متجاوز دست به یک تهاجم بزند؟
ما از ابتدا خواستار تهاجم بوده‌ایم. نظر من و رفقایم این است که با یک تهاجم خیلی وسیع، عراقی‌ها حالت تهاجمی خود را از دست می‌دهند و این مرحله نهایی جنگ خواهد بود.
س) آیا ایران می‌تواند از نظر اقتصادی هزینه یک جنگ درازمدت را تهیه کند؟
من فکر می‌کنم که می‌توانم. در حال حاضر، جنگ جزئی از زندگی ما شده است. بخشی از کشور ما دچار جنگ است و بخشی از ملت دچار مصائب جنگ شده‌اند. اقتصاد ما با وضع موجود جنگ منطبق شده است و به‌همین دلیل، تحمل تأمین امکانات اقتصادی و نظامی - هم در سطح نازل و هم برای مدتی طولانی - برای ما مقدور است.
صنایع نظامی ما قوی است و قدرت ارزی ما هم به‌اندازه‌ای هست که بتوانیم کمبودهای داخلی را از خارج وارد کنیم. همچنین، مردم ما از روحیه مقاومت بسیار قوی و خوبی برخوردارند. البته یکی از نکات منفی برای ما آوارگان جنگی هستند و دیگر اینکه مصائب جنگ را تنها بخشی از مردم تحمل می‌کنند. به‌عنوان مثال، در تهران جنگ احساس نمی‌شود؛ اما در مناطق مرزی به‌این شکل نیست. اگر بنا باشد جنگ طولانی بشود ملت - با ارشاد دولت همکاری خود را وسیع‌تر خواهد کرد و مسائل و مشکلات جنگ، بین آوارگان و جنگ زدگان با بقیه مردم کشور تقسیم خواهد شد. در این‌صورت سال‌ها می‌توانیم مقاومت کنیم.
س) رئیس جمهور (بنی صدر)، طی اعلام جرمی، نخست‌وزیر (محمد علی رجایی) و آقای نبوی را متهم کرده است که با امضای قرارداد الجزایر در مورد گروگانها، مرتکب تصرف غیرقانونی در وجوه دولتی شده‌اند. مصوبات مجلس در این اعلام جرم چیست؟ آیا مصوب مجلس درباره گروگانها نقض شده است یا خیر؟
من نقض مهمی نمی‌بینم که ایشان به‌دادگاه رجوع کرده‌اند. البته چندین بار مسامحه صورت گرفته؛ اما این مسامحه‌ها در جریان حل مسائل گروگانها و گروگانگیری دیده شده است. مسئله گروگانگیری، ویژگیهای خاص خودش را داشت اصولاً حرکتی ویژه و انقلابی بود که تمام معیارها را بر هم ریخت.
مسائلی از قبیل اشغال سفارت امریکا - نگهداری گروگانها، حمایت امام - به عنوان رهبر - از این قضیه و سپس، مطرح شدن این مسئله در مجلس، که اصیل‌ترین نهاد قانونی کشور است، همه و همه از ویژگی خاص این جریان حکایت می‌کرد. در آن شرایط، تصمیم گیری مشکل بود. اگر به‌خاطر داشته باشید، یکی از شروط پیشنهادی مجلس این بود که امریکا از اقیانوس هند خارج شود و به‌عنوان شرط دوم، غرامت ۲۸ مرداد تاکنون را بپردازد. در واقع اگر هدایت و راهنمایی امام برای محدود کردن چهار شرط نبود، تصمیم گیری در مجلس برای ما جداً مشکل بود. از طرفی، مجلس هم حاضر به مذاکره نبود؛ والاّ می‌توانست مستقیماً وارد مذاکره شود. به‌هرحال، به واسطه اطمینان به دولت، مجلس، مسأله را به دولت محوّل کرد. دولت هم در تمامس جریانات، با امام در تماس بود و علاوه، با مجلس نیز مشورت می‌کرد.
در مجموع، این مسأله به‌صورت خاصی مطرح شد و نمی‌توان از طریق معیارهای موجود با آن برخورد کرد.
س) اخیراً ۱۱ تن از اعضای حزب کارگران انقلابی، تنها به‌دلیل داشتن عقاید سوسیالیستی، از کارخانجات کشور اخراج شده‌اند؛ در حالی که آیت الله دکتر بهشتی در کنفرانس مطبوعاتی گفتند که افراد بعلت افکار سیاسی، از کار اخراج نمی‌شوند، نظر خود را در مورد اینگونه اخراج‌های سیاسی بفرمائید؟
من نظر آقای بهشتی را تأیید می‌کنم. هیأت انقلاب فرهنگی هم صراحتاً از قول امام نقل کرده‌اند که ما حتی در پست استادی دانشگاه نیز افراد غیرمسلمان را می‌پذیریم. تحقیقاً اگر این کارگران اقداماتی موذیانه و خرابکارانه نکرده باشند در کارخانه‌ها انجام نداده باشند، اخراج آنها صحیح نیست و باید برگردند.
س) رشد روزافزون بیکاری در کشور، یکی از زمینه‌های نارضایی عمومی و دستاویزی برای ضدانقلاب است. از آنجا که در قانون اساسی، تأمین شغل برای آحاد ملت تصریح شده است، آیا دولت به‌منظور تأمین شغل برای بیکاران و آینده آنها، لایحه‌ای به مجلس داده است یا خیر؟ نظر مجلس در این باره چیست؟
امیدوارم همین روزها که بودجه به مجلس می‌آید، مردم ما از بحث‌هایی که در این‌باره می‌شود با خبر شوند. در بودجه امسال، پیش‌بینی‌های مؤثری شده و هنگام بررسی آن در مجلس، چنانچه کمبودی هم داشته باشد، آن را برطرف خواهیم کرد. از جمله برنامه‌های اقتصادی در سال جاری، ایجاد اشتغال برای بیکاران است که البته، کار بسیار مشکلی است.
س) شما بعنوان رئیس قوه مقننه درباره توقیف روزنامه میزان چه نظری دارید؟
از آنجا که به مشروعیت و صداقت قوه قضائیه اطمینان دارم، فکر می‌کنم آنها به‌وظیفه خودشان عمل کرده‌اند و اگر بنابر ثبات حکومت قانون باشد، نباید شانتاژ کنیم. قوه قضائیه مفسر قانون و تشخیص دهنده است و ما نباید با شلوغ‌کاری، مانع اجرای قانون شویم. اگر حالا چنین برخورد کنیم و در موارد دیگری هم که در آینده پیش خواهد آمد، علیه قوه قضائیه شانتاژ شود، دیگر امنیت قضایی وجود نخواهد داشت. حالا چنانچه فرضاً در یک مورد هم قاضی اشتباه کرد که من فکر نمی‌کنم چنین باشد - ما حق نداریم قوه قضائیه را تحقیر کنیم. در حال حاضر، ما منتظر رأی دادگاه هستیم.
س) سفر نمایندگان کشورهای غیرمتعهد به‌ایران را چگونه می‌بینید؟ و آیا این سفرها اصولاً به‌حال به‌سرنوشت جنگ مفید هستند؟
من مذاکره را اصولاً مضر نمی‌دانم و چه بسا مفید هم باشد. البته در کنار مذاکره، باید به نیروهای حاضر در جنگ روحیه داد. در مجموع، بعد از سفر آن هیأت قبلی، من فکر نمی‌کنم این هیأت، کار چشمگیری انجام دهد.
س) به‌نظر می‌رسد که جناج‌ها و روزنامه‌هایی، تداوم وجود خود را در تشنج می‌بینند و به‌همین دلیل، تحت عناوین مختلف به تشنج دامن می‌زنند. در این میان وظیفه سایرین چیست؟ آیا نباید به اتهامات پاسخ گفت؟
پاسخ گویی به اتهام، غیر از دامن زدن به تشنج است. تهمت را بایستی روشن کرد؛ اما امروز، ضدانقلاب در کشور ما، وجود تشنج را برای برنامه‌های خودش لازم می‌داند. ما - مخصوصاً امام - تشخیص می‌دهیم که برای کشور، بیش از هر چیز دیگر آرامش لازم است تا از این طریق، ارگان‌ها بتوانند کار کنند. ما باید نسبت به تشنج آفرینی دشمن کاملاً مراقب باشیم. می‌دانیم که یکی از راههای ایجاد تشنج، تهمت زدن است تا از این طریق، ما را با حالت دفاعی به میدان بکشند. ما بایستی سعی کنیم تهمتها را به هیأت بررسی اختلافات بسپاریم تا آنها نظر خودشان را اعلام کنند.
س) صلح با کفر حرام است و این امر در سوره توبه نیز تصریح شده است. با توجه به‌این مطلب، آیا جنگ با صدام ادامه خواهد یافت یا خیر؟
این موضوع دو بخش دارد و اینکه صلح با صدام آیا مصلحت است یا خیر، مسأله‌ای جداگانه است. البته این طور هم که می‌گویید نیست و در قرآن، موارد صلح با کفار و صلح پیغمبر (ص) با مشرکین بسیار فراوان است. در همان سوره توبه، مسأله قراردادهای پیغمبر (ص) با مشرکین و قراردادهای آتش‌بس مطرح است و این طور نیست که صلح، به‌کلی ممنوع باشد. قراردادهای پیغمبر با مشرکین مطرح است. قراردادهای آتش‌بس و اینطور نیست که ممنوع باشد.
آیا صحت دارد که عربستان سعودی، پرداخت خسارات جنگ تحمیلی به‌ایران را پذیرفته است؟ موضع ایران در این مورد چیست؟
س) این شایعه است. من بارها گفته‌ام که ما از عراق طلبکار هستیم. کاری به عربستان سعودی نداریم. سعودی اگر می‌خواهد صدقه‌ای بدهد، به‌صدام بدهد اگر ما زورمان رسید، از خود صدام می‌گیریم؛ هر چند که صدام هم چیزی ندارد و در نهایت، بایستی از ملت عراق بگیریم.
س) وزارت خارجه آمریکا با فرستادن یک مقام بلندپایه به‌عراق، در صدد توسعه روابط خود با این کشور است. آیا احتمال دارد که ایران بعنوان عکس‌العمل، به شوروی نزدیک‌تر شود؟
به سیاست «نه‌شرقی، نه‌غربی» خود وفاداریم. قیام اسلامی ایران هدفمند بوده و ما انقلاب نکرده‌ایم که تابع نوسانات منطقه یا جهان باشیم.
س) آیا از طرف شما شکایتی به هیأت سه نفره حل اختلافات ارائه شده است، در صورت جواب مثبت این شکایت علیه چه کسی است؟
از هیچ‌کس شکایتی نشده است. در مورد من، مطلبی در روزنامه‌ای نقل شده بود که صحیح نبود. من این مسأله را برای هیأت حل اختلافات نوشتم و متن صحبت‌های خودم را نیز فرستادم تا مشخص شود که حرف من، چه بوده است؛ اما از کسی شکایت نکرده‌ام.
س) در دیدار با مجروحین جنگی بستری در بیمارستانهای مورد بازدید شما، روحیه افراد و نیز وضع بیمارستا چگونه بوده است؟
آخرین بازدید من در این هفته، از بیمارستانی در «اقدسیه» بود که بنظرم خیلی جالب آمد. گویا این محل در گذشته، بیشتر مهمانسرایی مخصوص پذیرایی از مهمانهای خارجی بوده و از این جهت، بسیار جای خوش آب و هوا و با صفایی است. سپاه، این محل را تبدیل به بیمارستان کرده و تعدادی پزشک و پرستار- با روحیه‌ای سپاهی - در آنجا مشغول به‌کار هستند. من این بیمارستان را دیدم و از هماهنگی بین کارها و پرسنل خیلی راضی هستم. پزشک، پرستار، بیمار، مراجع، عیادت کننده، خدمتکار و پاسدار و محافظ، همه با روحیه‌ای خوب کار می‌کردند و آرامش و طمأنینه خاصی بر محیط حاکم بود؛ طوری که علیرغم وجود مجروحین بدحال، انسان احساس نمی‌کرد که آنجا بیمارستان است. اگر همه بیمارستانها اینطور باشند، خوب است.
البته باید این را بگویم که در بیمارستانهای دیگر هم پزشکان ما، تا این مرحله خوب کار کرده‌اند. علیرغم تبلیغاتی که علیه پزشکان می‌شود - به هر بیمارستانی که می‌رویم، بیش از ۹۰ درصد از بیماران راضی هستند. البته افراد ناراضی هم وجود دارند؛ ولی تعدادشان به مراتب کمتر است و معمولاً خارج از بیمارستان به‌ما مراجعه می‌کنند. الحمدالله در مجموع، وضع بیمارستانها رضایت‌بخش است و در بعضی از آنها، تختهای خالی بسیاری هم وجود دارد. چنین امری در شرایط جنگی مطلوب است. به‌عنوان مثال، بیمارستان شماره ۲ که از نزدیک آنجا را دیدم، بیش از ۷۰ درصد از تخت خالی و آماده پذیرش بیمار داشت.
البته گاهی موارد بد و نامطلوب هم دیده می‌شود. مثلاً گاهی مجروحی را که پایش در جنگ شکسته، به فرودگاه می‌آورند و مدت زمانی را که صرف پیدا کردن محل بستری و پذیرش مجروح می‌شود، او درد می‌کشد و رنج می‌برد. در یک مورد هم گفتند که بواسطه تأخیر در انجام همین مراحل، استخوان مجروح عفونت پیدا کرده و منجر به‌قطع پا شده است. چنین مواردی انصافاً خیلی زننده است؛ هم برای وزارت بهداری و هم برای بیمارستانها. اما در مجموع باید گفت که عملکرد پزشکان و پرستاران و ... خوب بوده است.
س) همزمان با آغاز سال قانون، اغتشاشات خیابانی و موج ترور در بعضی از شهرها آغاز شده و یکی از گروهها، ترور ۵ تن از هواداران خود را گزارش کرده است، نظر شما درباره پیگیری و اقدام جدی در ممانعت از اغتشاشات و ترور چیست و آیا تا به‌حال، اقدامی جدی در این خصوص بعمل آمده است؟
من بهترین راه را همان تثبیت حکومت قانون می‌دانم کار اساسی این است و آنچه که ایشان اشاره می‌کنند، درست خواست ضدانقلاب است که بگذارد کشور آرام بگیرد و طبیعی است که آنها راهشان همین است. تظاهرات خیابانی و درگیری با مأموران پیش می‌آوردند و در این حوادث هم چنین چیزهای ناگواری پیش می‌آید که مایه تأسف است. اما هیچ راهی بهتر از این نیست که مردم مطمئن باشند قانون در این کشور انجام می‌شود. و حتی بنفع همان گروهها هم هست منتهی آن گروهها چون می‌دانند در این شرایط تثبیت قانون نمی‌توانند رشد بکنند هرج‌ومرج می‌خواهند. سعی می‌کنند نگذارند که حکومت قانون برقرار بشود. وظیفه همه ماست که تلاش کنیم حکومت قانون برقرار شود.
س) نمایندگان بارها از شما خواسته‌اند که جریان مذاکرات مجلس، جهت آگاهی مردم نسبت به فعالیت‌های مجلس، از طریق تلویزیون پخش شود. آیا در این زمینه اقدام شده است یا خیر؟
بله، ما از طرف مجلس به رادیو- تلویزیون نوشته‌ایم؛ مبنی بر اینکه نمایندگان، خواهان پخش برنامه مجلس از تلویزیون هستند. سیمای جمهوری اسلامی هم طی نامه‌ای از ما خواست یک نفر را به‌عنوان ناظر بر جریان پخش معرفی کنیم و آنها هم کار را شروع کنند. ما، یک نفر را از مجلس معرفی کردیم و دیروز، گروهی از طرف تلویزیون، برای تعیین کیفیت فیلمبرداری آمدند. فیلمی که ما تهیه می‌کنیم، به‌دلیل ضعیف بودن دوربین ویدئویی، از کیفیت پایینی برخوردار است و این کار صرفاً برای تثبیت و ضبط تاریخی وقایع انجام می‌شود. به‌هرحال، گروه تلویزیونی آمدند و بررسی کردند که ببینند آیا باید دوباره آن همه دستگاه را نصب کنند و یا به شکل دیگری عمل شود؛ زیرا نمایندگان از نور فراوانی که طی چهار پنج ساعت، فضای تالار را پر می‌کرد ناراحت بودند و نمی‌توانستند برای مدتی طولانی، زیر این نور بنشینند. الان در حال مطالعه و یافتن راهی هستیم تا علاوه بر افزایش کیفیت فیلمبرداری، شرایط محیطی هم برای نمایندگان قابل تحمل بشود و بتوانیم برنامه‌ها را پخش کنیم.
س) در بودجه پیشنهادی دولت، بودجه تعمیر محل سکونت و دفتر ریاست جمهوری حذف گردید. ممکن است دلیل آن را بیان کنید؟
همانطور که می‌دانید وقتی که طرح یا لایحه‌ای به مجلس می‌آید، پیشنهاداتی از طریق نمایندگان مطرح می‌شود. یکی از پیشنهادات این بود که در شرایط فعلی کشور، ۱۶۰ میلیون ریال هزینه برای تعمیر ساختمانی که از قبل هم قابل سکونت بوده، رقم زیادی است و به‌دلیل نیاز فعلی، با این پول می‌توانیم چند اردوگاه بسازیم. ضمناً پیشنهاد شد که ساختمانهای زیادی در کشور داریم و اگر لازم هست، رئیس جمهور و دفترشان، در محل دیگری مستقرشوند. این پیشنهاد مورد بحث موافقین و مخالفین قرار گرفت و نهایتاً تصویب شده اما شورای نگهبان ایراد خاصی بر آن گرفت مبنی بر اینکه چنانچه پیشنهادات نمایندگان هزینه‌ای در بر داشته باشد، بایستی آن هزینه در پیشنهادشان تأمین و منظور شود و در غیر این صورت، چنین پیشنهادی در مجلس قابل طرح نیست.
نظر شورای نگهبان این بود که چون اصل تعمیر این کاخ در شورای انقلاب تصویب شده است، بایستی تعمیر شود. از طرفی، چون شما بودجه آن را حذف کرده و برای احداث اردوگاه در نظر گرفته‌اید، باید بودجه دیگری برای ادامه این تعمیر تأمین کنید. لذا از آنجا که این بودجه تأمین نشده، این تصویب قانونی نیست و با اصل ۷۵ قانون اساسی مغایرت دارد. در نتیجه، این مسأله را قانونی تشخیص ندادند و تبصره حذف شد.
س) بنا به نظر رهبران بعضی از احزاب، طرح قانون احزاب قادر به‌رفع مشکلات فعلی نیست. نظر شما در این‌مورد چیست؟
این طرح هم مثل طرحهای دیگر به مجلس، می‌آید و بررسی می‌شود. همان طور که دیده‌اید، طرح‌ها در مجلس خیلی تغییر می‌کند و کم و زیاد می‌شود. گاهی هم چنانچه ناقص باشد، رد می‌شود. بهرحال، این طرح هم در مجلس مورد بحث قرار می‌گیرد و شما به‌عنوان مستمع، خبرهای آن را خواهید شنید. اگر مجلس تشخیص بدهد که طرح، جامع و کامل است، تصویبش می‌کند و اگر ضعیف باشد، آن را تکمیل می‌کند. در غیر این صورت، چنانچه مناسب نباشد، رد می‌شود.
س) با توجه به فعالیت شدید مجاهدین عراق و پیشرفتهای اخیر نیروهای ما در جبهه‌های غرب و جنوب، آینده جنگ را چگونه می‌بینید؟
من آینده جنگ را به‌نفع ایران و مستضعفین جهان و به ضرر ارتجاع منطقه و خصوصاً صدام و حزب بعث می‌بینم. در واقع هر روزی که می‌گذرد، آنها مقداری تحلیل می‌روند و ما مقداری محکم‌تر می‌شویم.
س) با توجه به‌آئین‌نامه داخلی مجلس مبنی بر اینکه لوایح تقدیمی دولت بایستی به‌امضای وزیر مربوطه باشد و از آنجا که وزارت دادگستری فاقد وزیر است. تکلیف لوایحی که از طرف شورای عالی قضایی به‌مجلس می‌آید چیست؟ بعنوان نمونه، می‌توان از لایحه قصاص نام برد که چندی پیش، از طرف شورای عالی قضایی به‌مجلس تقدیم شد.
همه لوایحی که از طرف شورای عالی قضایی آمده، در مجلس متوقف مانده است. حتی یکی از آنها را در دستور کار گذارده بودیم که به همین دلیل نداشتن امضای وزیر - از دستور خارج کردیم و منتظریم معرفی وزیر هستیم. البته یک راه‌حل قانونی هم وجود دارد و آن اینکه ۱۵ نفر از نمایندگان، همان لوایح را امضاء کرده و بصورت طرح، مطرح کنند. بهرحال این کار را در مورد لوایحی که ضرورت داشته باشد انجام می‌دهیم و آنهایی که ضرورت و فوریتی ندارند، تا تعیین وزیر به تعویق می‌افتد.
س) با توجه به‌اینکه طبق اصل ۷۹ قانون اساسی برقراری حکومت نظامی ممنوع بوده و برقراری محدودیت‌های ضروری، در زمان جنگ، تنها با تصویب مجلس امکان‌پذیر است، معذالک، دادستان کل اخیراً اطلاعیه‌ای در رابطه نحوه فعالیت احزاب و گروهها صادر نموده که در آن، برخلاف اصول قانون اساسی، محدودیت‌هایی در زمینه راهپیمایی و اجتماعات برقرار شده است. بنظر شما، با توجه به‌اصل ۷۹، آیا دادستان از چنین حق برخوردار است یا خیر؟
تا آنجا که من برای مطالعه بیانیه دادستانی فرصت کرده‌ام، موردی برخلاف قانون اساسی در آن نیست. این محدودیت‌ها، تقریباً نوعی تعیین حدود فعالیت است و به‌منظور جلوگیری از ایجاد هرج و مرج وضع شده‌اند. همان طور که خودشان گفته‌اند، آنها منتظرند تا قانون جامع‌الاطرافی تنظیم در این باره تنظیم شود؛ ضمن اینکه از حق قضایی خود استفاده کرده و حدودی را مشخص نموده‌اند.