سخنرانی آقای هاشمی به مناسبت سالگرد تأسیس مجلس شورای اسلامی پیرامون ویژگیها و خدمات مجلس در نظام جمهوری اسلامی و اثرات مجلس شورای اسلامی در رشد فکری مردم

 سخنرانی به مناسبت سالگرد تأسیس مجلس شورای اسلامی

 »اَلْحَمْدُلله الَّذی هَدینا و ما کُنَّا و فَهدی الأواَن هَدینا اللَّهِ «

 روز میلاد پربرکت امام دوازدهم(ع) که مقارن شده با اولین روز هفته گرامیداشت داشت مجلس شورای اسلامی به حضور همه برادران و خواهران حاضر در مجلس و عموم مستضعفان در جهان تبریک عرض می‏کنیم و امیدواریم که بتوانیم از این مقطع الهامی بگیریم که در سرنوشت خودمان و محرومان جهان مؤثر باشیم.[t1]

 در این جلسه با شکوه ما، جای بسیاری از شهدای پرافتخار این انقلاب و به خصوص شهدای مجلس شورای اسلامی، خالی است که ما با یاد خاطره‏های پرارزششان، آنها را در مجلس و روح عزیزشان را در فضای پرارزش این مجلس یاد می‏کنیم.

 من درباره مجلس شورای اسلامی، صحبتهای فراوانی دارم که عرض بکنم اما نمی‏خواهم میهمانان را خسته کنم و فقط به گوشه‏هایی از حواشی آثار و مسؤولیتهای مجلس اشاره می‏کنم. برای میهمانان عزیزمان که از سایر کشورها و از سفارتخانه‏های کشورهای دوست، حضور دارند توضیحات بیشتری درباره ویژگیهای مجلس شورای اسلامی می‏گویم و در ابتدای صحبتم از اینکه در یک مجلس رسمی که از نویسندگان این کشور حضور دارند و میهمانان از سایر کشورها دعوت شده‏اند، از اینکه حضار، مراعات همه جوانب را بکنند و توجه بکنند که میهمانان رسمی ما در مجلس باید به عواطف و احساساتشان خدشه‏ای وارد نشود، این مراعات در مجلس شورای اسلامی ضروری و اکید است، البته کسانی هستند که در کشور ما سفارتخانه ندارند، کشورهایی مثل آمریکا و یا اسرائیل غاصب و آفریقای جنوبی که بنیادش بر نژاد پرستی است که ماهیت آنها را ما قبول نداریم و آنها در مجالس ما به کلی راه ندارند و ما به خاطر آن ماهیتشان، هیچ احترامی برایشان قائل نیستیم که در شعارهای ما این مسائل مشخص است.

 مجلس شورای اسلامی در کل تاریخ اسلام و تاریخ دنیا، اولین تجربه‏ای است که تلاش می‏کند تا احکام و مقررات یک مکتب آسمانی را به صورت قوانین و اساسنامه‏ها و مقررات زندگی یک کشور تنظیم بکند. در هیچ جای دنیای امروز و در هیچ مقطعی از تاریخ دنیای اسلام، ما چنین تجربه‏ای نداشته‏ایم که بتواند الگو برای ما قرار بگیرد و راهنما برای ما باشد و اولین بار است که فقه پربار اسلامی که تاریخ 1400 ساله تحقیق را در مراکز تحقیقی دنیای اسلام پشت سرش دارد به یک مجمع قانون گذاری راه باز می‏کند تا مردمی که می‏خواهند زندگی و روابط حقوقی و اخلاقی خود را به نظم قانون بکشند، این فقه مایه می‏شود و پایه می‏شود برای یک چنین حرکتی؛ یعنی در حقیقت، افکار شخصیتهای بزرگی مثل شیخ طوسی و علامه‏ها و محقق‏ها که فرصت پیاده کردنش را پیدا نکردند و عمری زحمت کشیده‏اندو در قرآن و متون احادیث و تاریخ اسلام و سایر علوم زحمت کشیده‏اند، امروز ما درصدد آن هستیم تا محصول افکار تا آنها را در قوانینی پیاده کنیم و چراغی فرا راه زندگی مردم بسازیم.

 خوشبختانه این کارها را در موقعی آغاز می‏کنیم که یکی از نمونه‏های همان شخصیتها که امام بزرگوارمان هستند به عنوان مقبول‏ترین مرجع تقلید دنیای تشییّع و محبوب‏ترین چهره علمای اسلام در دنیای امروز، حامی و راهنمای ما هستند و این امتیاز را مجلس شورای اسلامی در اولین دوره خود دارد که کارش را آغاز کرد، به همین اشاره‏ای که کردم، می‏شود توجه کرد که کار مجلس بسیار مشکل و طولانی است و اگر این کار با فرصتی از پیش تعیین شده می‏خواست شروع بشود، حتی لازم بود مدرسه‏هایی باشد که دوره‏های خاصی برای نمایندگی این دوره افراد تشکیل شود. که ما چنین فرصتی نداشتیم و وقتی آغاز کردیم با سرعت پس از پیروزی انقلاب‏مان این مجلس را تشکیل دادیم و برای میهمانان دیپلمات ما باید جالب باشد که این مجلس شورای اسلامی، تشکیل چنین مجلس در همه انقلاب‏های دنیا در همه انقلابها بدون استثناء با این سرعت بعد از پیروزی انقلاب، بی‏سابقه است؛ یعنی دیپلماتها خوب می‏توانند تشخیص بدهند که بعد از یک انقلاب، دوران طولانی لازم است که در مرکز تصمیم‏گیری به نام شورای انقلاب باشند. که بتوانند برای حل مشکلات نظام تصمیم بگیرند و در یک جمعی مثل این مجلس که 270 نفر انسان اهل نظر جمع می‏شود و همه مایلند اظهارنظر بکنند، در مسائل جزئی که مطرح می‏شود، تصمیم‏گیری‏های متناسب با دوره انقلاب - که همیشه سرعت و عجله در آن خوابیده است - این کاری نیست که انقلابهای معمولی دنیا، بتواند تحمل کند و این را ما تحمل کردیم.

 شاید آن روزی که چند ماه از انقلاب گذشته بود و امام اعلام کردند که هر چه زودتر باید مجلس تشکیل بشود و قوانین رسمی - که نمایندگان خود مردم تصویب می‏کنند - در کشور حاکم باشد، این برای خیلی‏ها غیرقابل قبول بود و آن روز ما با سفرای کشورهای خارجی که صحبت می‏کردیم آنها می‏گفتند که شمادارید انتحار می‏کنید و این کار عملی نیست؛ اما به خاطر عمق حمایت مردم از این انقلاب و به خاطر روابط عمیقی که ما با مردممان داریم، مطمئن بودیم که در چنین جمعی هم ما می‏توانیم تصمیمات لازم را برای امور انقلاب بگیریم و اگر کندتر و دیرتر می‏شود، عمیق‏تر و با جلب اعتماد بیشتری خواهد شد.

 خوب! کارهای معمول این مجلس را همه می‏دانیم، قانون گذاری است، تصویب کابینه‏ها است، نظارت بر مجریان است و احیاناً خلع مجریانی است که صلاحیت ندارند و تفحّص در امور کشور است و اگر مسائلی مانند جنگ و شبیه آن پیش بیاید، جزء وظایف مهم ما است. این کارها را داریم انجام می‏دهیم و مشکلی هم نداریم، اما یک چیزی این مجلس ما در این دوره دارد و در دوره‏های آینده قوی‏تر خواهد شد که آن، نقش فرهنگی و سیاسی و نقش رشد دهنده جامعه ما است که این جزء وظایف مستقیم ما گذشته نشده و این چیزی است که خود بخود این ویژگی را مجلس دارد.

 من نمی‏دانم حالا در کشورهای دیگری که نمایندگانشان اکنون در اینجا حاضر هستند یا نیستند، چنین وضعی وجود دارد که مجلسی باشد و تریبونها و صندلیهای آن متصل باشد به همه دنیا یعنی هر کسی اینجا حرف می‏زند با همه دنیا دارد حرف می‏زند، نمی‏دانم هست یا نه اما تا آنجائی که ما اطلاع داریم از کشورهای دارای پارلمان اگر هم این کار را می‏کنند برای بعضی از مسائل مهم‏شان است و به طور دائمی نیست.

 همان طور که ملاحظه می‏فرمائید، جلوی هر صندلی، یک میکروفن است و هر کس که بخواهد حرف بزند، صدایش را آن میکروفن [از طریق پخش مستقیم رادیو] منتقل می‏کند به دنیا و آن طرف دریاها هم می‏توانند بگیرند و مخصوصاً اگر توجه بکنید که مرجع اصلی تصمیم گیرنده در کشور، تصمیم‏گیری در مسائل مالی، سیاسی و نظامی همین است و ما با اینکه برای جلسات سری هم پیش‏بینی کرده‏ایم، اما آنقدر با مردممان و ملتمان و دنیا صاف و صریح هستیم که معمولاً نیازی پیدا نمی‏کنیم که بحثهایمان را به جلسات سری بکشانیم، یکی دو بار تا به حال شده که آنها را هم الان نظری نداریم که سری کنیم. مسائل خاص و مقطعی بوده و به همین دلیل مجلس شورای اسلامی می‏تواند اعتماد مردم را عمیقاً جلب بکند. مردم ممکن است به افرادی که در جلسات و بحثهای سری در پشت دربهای بسته شرکت می‏کنند به اشخاصشان اعتماد داشته باشند اما این اعتماد باید متکی به چیزهای دیگری خارج از آن جلسه باشد؛ به سوابق و چیزهایی از این قبیل، اما اینجا رفته رفته مردم در اثر بحثها و اظهارنظرها و شنیدن تصمیمات و اظهارات و آراء، آن نظری را که واقعاً باید به این مجلس داشته باشند، آن نظر را اتخاذ می‏کنند. ما نمی‏توانیم به مردم بگوئیم، اعتماد بکنید اما بحثهای مجلس طوری باشد که اعتمادانگیز نباشد و کسی هم نمی‏تواند به مردم بگوید که اعتماد نکنید و مردم، بحثهای مجلس را می‏شنوند و وسیله‏ای برای اعتمادشان هست؛ یعنی این چیزی است که خود مردم تصمیم گیرنده هر روز توی ماشینهایشان، توی خانه‏هاشان، توی مغازه‏هاشان، در راه هتل که هستند، پیچ رادیو را که باز می‏کنند، می‏فهمند که اینجا در مورد چه چیز داریم بحث می‏کنیم و چه می‏گوئیم و چگونه رأی می‏دهیم و اکثریت مجلس چه تصمیمی می‏گیرند و دیدید که ما بحث بودجه را - تحقیقاً یک کشوری که در حال جنگ است و مطمئناً کشوری که دو سه سال در حال جنگ است و ارقام سرسام‏آوری خرج جنگ می‏کند - اگر بخواهد از چنین تریبونی، ارقام و اعداد را به بحث و نقّادی بگذارد و مخالف و موافق هر چه دلش می‏خواهد بگوید، این باید خیلی به خودش مطمئن باشد، این باید برای خودش آنقدر پایه محکم سراغ داشته باشد که از اطلاع هر یک از منابع اطلاعاتی دنیا از اسرارش، هیچ وحشتی نداشته باشد.

 وضع مجلس ما این طوری است. اگر خدای نکرده، جاسوسی در این مجلس باشد، چیزی بیشتر از آنچه از تریبونهای مجلس منتقل می‏شود، از این مجلس نمی‏تواند دربیاورد و به بیرون بگوید. همه چیز علنی است و همه چیز معلوم است و این حالت برای ملت ما می‏تواند مایه اعتماد کامل باشد؛ یعنی مردم ما هیچ فکر نمی‏کنند در جایی چند نفر نشسته‏اند و دارند در مورد آنها تصمیم‏گیری می‏کنند و ممکن است بوی غرضی در آن بیاید و اگر احساس بکند یک نماینده‏ای اینجا غرضی دارد و یک نماینده‏ای به صلاح مردم عمل نمی‏کند، خودش تشخیص می‏دهد و تصمیم را می‏تواند بگیرد، هم برای نماینده سالم است و هم برای مردم سالم است و هم برای دنیا که می‏خواهند روی یک کشور حساب بکند که این وضعشان چطوری است.

 ما همه تلاش و برنامه‏هایمان این است که ارتباط مستقیم مجلس شورای اسلامی با مردم محفوظ باشد؛ البته اگر یادتان باشد، اوایل تأسیس مجلس، ما حتی فیلمهای جلسات را هم به طور کامل پخش می‏کردیم ولی مشکل فیلم‏برداری و نور فراوان و گرمایی که ایجاد می‏شود و مشکلات دیگر مانع شد که بتوانیم فیلم مناسب از این جلسات تهیه بکنیم و یا گاهی هم محدود بودن وقت تلویزیون بود و گرنه آن هم هیچ مسأله‏ای ندارد که تمام مجلس را با فیلم در تاریخ حفظ بکنیم و به مردم هم بگوئیم.

 خوب! این مجلس با این خصوصیات، خیلی می‏تواند مؤثر باشد. با توجه به نمایندگانی که ما داریم و بسیاری از آنها اهل تحقیق هستند و مجتهد می‏باشند و اهل نظر هستند و اهل فضل می‏باشند، ما می‏توانیم یک مدرسه و کلاس دائمی در اختیار مردممان داشته باشیم که داریم. شما می‏توانید از صمیم دل بپذیرید این مباحثی که با جنبه‏های مختلف از لحاظ فقهی، از لحاظ سیاسی، از لحاظ اجتماعی و از لحاظ اقتصادی درباره موضوعاتی که اینجا مطرح می‏شود، کسانی که اهل فن و درک هستند و دنبال مطلب هستند، چقدر می‏توانند از این تریبون و برنامه‏ها برای رشد فکری خودشان استفاده بکنند. اگر ده، پانزده سال مجلس این جوری با مردم کار بکند، قشری در عامه مردم به وجود می‏آید - از روستاها گرفته تا شهرهای بزرگ - که همگی می‏توانند در مسائل کشورشان صاحب‏نظر باشند، در مسائل قضایی، در مسائل سیاسی و در مسائل اقتصادی می‏توانند صاحب‏نظر باشند و این رشد خیلی با ارزش است. ما می‏توانیم کلاسهای کوچک برای مردم درست کنیم، احزاب می‏توانند یک عده‏ای را تربیت کنند، روزنامه‏ها برای یک عده‏ای می‏توانند مفید و مؤثر باشند، این طور که هست، صدا و سیما می‏تواند مؤثر باشد، اما اینجا بحثها آن قدر جدی است و آن قدر قاطع است و گوینده آنقدر باید با حساب حرف بزند که کمتر مدرسی می‏تواند اینقدر زمینه‏ساز برای رشد فکری اسلام باشد و ما امیدواریم که در آینده، کشورهای اسلامی این راه را انتخاب کنند برای رشد عمومی دنیای اسلام که این اثر را روی مردم بگذارد و مردم کشور خودشان را در مسائل‏شان رشید بکنند که بتوانند واقعاً تصمیم‏گیری بکنند، و ما این را با حساب کردیم؛ یعنی آن روزی که قانون اسلامی تبیین می‏شد و این بحث مطرح بود، ما فکر می‏کردیم یک چنین کاری می‏تواند، آینده این انقلاب و کشور را تضمین کند.

 اگر ما موفق بشویم از طریق این بحثها، مردممان را به سطح بالایی از رشد برسانیم، آن روز این مردم را دیگر هیچ کس نمی‏تواند گول بزند. هیچ دیکتاتوری، هیچ دغل باز سیاسی، نمی‏تواند بیاید این مردم را از درک و فکر خودشان که تصمیم‏گیرنده هستند، محروم بکند و لذا ما روی این مجلس با این مشخصاتش، خیلی حساب می‏کنیم.

 سه سال تجربه برای ما بسیار مهم است و خیلی چیزها آموخته‏ایم. میهمانان ما بدانند این آقایانی که در مجلس ما هستند هیچ یک سابقه کار پارلمانی نداشته‏اند. اکثر ما از مدرسه آمده‏ایم، بعضی‏ها معلم بوده‏اند، بعضی‏ها واعظ بوده‏اند، بعضی‏ها استاد دانشگاه بودند و آن هم دوره‏های قدیم که رژیم طاغوت اینها را کنار زده بود و بقیه هم یک عده کارگر و کاسب بودند.

 اینها در مجلس آمده‏اند و همین جا کم‏کم ساخته شدند، با مایه‏هایی که داشتند یا فکری که داشتند. در میان اینها عده زیادی هستند که در تماسهایی که من با اینها داشتم، می‏بینم اینها می‏توانند از بهترین چهره‏های محقق قانون‏گذاری باشند. اهل تحقیق هستند، اهل فکر هستند، اهل مطالعه هستند و این زمینه را این جوری ساخته‏ایم.

 یک مسأله‏ای را که در اول صحبت خویش کردم و یک مقدار باید باز بشود، مسأله فقه اسلام در این مجلس است که موضوع بسیار مهمی است. در گذشته علمای ما در مدارس، تحقیق می‏کردند، بدون اینکه به آنها میدان عمل داده بشود. زحمت می‏کشیدند. ساعتها و ساعتها روی یک مسأله کار می‏کردند و در جلسات درسی، بحث آزاد بوده و کلنجار می‏رفتند، برای یک معضل فقهی اما میدان عمل نبود که وقتی تطبیق بشود با نیازها و زندگی مردم، ببینند این چقدر واقع‏بینانه است. همیشه متوسل به نظر عرف بودیم اما آن عرفی که ما متوسل می‏شدیم در مساله عبادی و اخلاقی بیشتر می‏توانند معیار باشد، در مسائل اقتصادی و در مسائل پیچیده نظامی و سیاسی، ظرف یک حالت دیگری پیدا می‏کند و امروز این مجلس شورای اسلامی بهترین مرکز شده که ما می‏توانیم آن فقهی که عظیم‏ترین سرمایه‏ها را در خودش جمع کرده، از طریق فقهایی که وارد این مجلس شده‏اند و در این مجلس هستند، آن فقه را زنده‏تر و مطابق با روز و همراه با بحثهای مطرح شده در سایر رشته‏ها، آنها را یک بار دیگر رسیدگی و تصمیم‏گیری کنیم.

 در جلسات بحث فقهای ما در مدارس علمیه، یک متخصص مثلاً اقتصادی و یا نظامی را دعوت نمی‏کردند که نظر بدهد و لازم هم نمی‏دیدند. اما امروز وقتی که این مسأله فقهی را ما اینجا مطرح می‏کنیم، از وزارت مربوطه متخصص آن می‏آید و او هم نظر خودش را می‏دهد. قبلاً در کمیسیونها نظراتشان را داده‏اند. قبلاً در تهیه لایحه‏ها نظراتشان را داده‏اند. مسائل فقها اگر این جوری پخته بشود و این جوری رویش کار بشود و با این دید برخورد بشود، ما می‏توانیم به دنیای اسلام بشارت بدهیم که بعد از گذشتن چند سال، فقه اسلامی یک جهشی خواهد کرد و یک راه تازه‏ای خواهد گشود و دریچه‏های جدیدی به دنیای اسلام باز می‏شود و این از ویژگیهای این مجلس درمی‏آید.

 بعضی از برادران و خواهران ما در داخل کشور گاهی ناراحت می‏شوند که بحثهایی در این مجلس بشود و در شورای نگهبان، خلاف آن گفته می‏شود و یا رد می‏شود، بعضی‏ها نمی‏توانند تحمل بکنند و می‏گویند مگر دین چند تا است؟ مگر خدا چند تا است؟ مگر مجلس، آدمهایی که در آن هستند نمی‏فهمند؟ خوب! این به خاطر عدم اطلاع از کیفیت اجتهاد است. اگر کمی وارد باشند، این مسأله بسیار طبیعی است. در خود این مجلس، ما وقتی مسأله‏ای را مطرح می‏کنیم، همه که اتفاق نظر نداریم، طلبه‏های این مجلس هم اتفاق نظر ندارند، فقهای این مجلس هم اتفاق نظر ندارند، مسأله اجتهادی است. با توجه به جوانب مختلف یک نظر برای یکی پیدا می‏شود و رأی می‏دهد به موافقت و یک نظر پیدا می‏شود برای یکی و رأی می‏دهد برای مخالفت. این در حوزه‏های درسی هم هست، شما اگر درس آیت الله بروجردی هم می‏رفتید، درس امام - وقتی که در قم بود - می‏آمدید و می‏دیدید، ایشان درس می‏دادند، طلبه‏های فاضل بلند می‏شدند و اعتراضی می‏کردند و گاهی هم این مشاجره به جایی نمی‏رسید و هر دو طرف روی عقیده خودشان ایستاده بودند و بحث می‏کردند؛ همین حالت هم بود.

 این اختلاف نظر در فهم مطالبی که به خیلی از ابعاد مربوط می‏شود، مسائل آزمایشی و تجربی نیست که شما دو تا عنصر را بیائید با هم مخلوط کنید و بگویید که چنین چیزی نتیجه می‏شود. این نیست، این مسائل فکری است، درگیریهای فکری است که می‏تواند با بنیه‏های مختلف و بینشهای مختلف، اختلاف‏نظر داشته باشد.

 بنابراین ما در مجلس، هیچ وقت اتفاق نظر نداریم، حتی این آقایان روحانیون، از مجلس هم که به شورای نگهبان می‏رود، در شورای نگهبان هم معمولاً اتفاق نظر نیست، یعنی شش نفر فقیه ما کم سراغ داریم که در یک مسأله اتفاق‏نظر داشته باشند، آنجا هم شش نفر مجتهد فقیه عالیقدر هستند که امام نصبشان کرده‏اند، عادل هستند و فقیه هستند اما وقتی که بحث می‏کنند بعضی‏ها می‏گویند ما موافق هستیم و بعضی‏ها می‏گویند که ما مخالف هستیم، و یک نظری هم می‏دهند، چاره‏ای هم نیست. در مسائل مربوط به زندگی باید اکثریت معیار باشد و معیاری باشد که تصمیم می‏گیریم. بالاخره این راست می‏گوید و یا او راست می‏گوید، دیگر نمی‏شود تا قیامت صبر کرد؛ باید یکی از آنها را پذیرفت و ما اکثریت را معیار گذاشته‏ایم.

 ممکن هم است که همان اکثریت اشتباه کرده باشد، ما این را می‏پذیریم، اما این اشتباه قابل قبول است. اشتباه اکثریت کمتر از اشتباه اقلیت است، آنهایی که صالح باشند، اکثریت صالح و اقلیت صالح، بنابراین این معیار را پذیرفته‏ایم هیچ وقت ملت ما ناراحت نباشند که حالا شورای نگهبان برگردانده است. همان شورای نگهبان اگر بیایند در این مجلس و ما برویم به آن شورای نگهبان، باز همین می‏شود، بعضی مسائل که آنها تصویب می‏کنند اگر بیاید آنجا، آنها را رد می‏کنند، همانها اگر بیایند در مجلس اینجا هم بعضی‏ها رأی مخالف می‏دهند و بعضی‏ها رأی موافق، و این جریان همیشه خواهد بود تا بحثهای حقوقی و غیردینی هم همینطور است، می‏گویند حالا در یک جلسه‏ای مثلاً هیأت دولت یک کشور آزادی مثلاً اروپایی هم می‏گویند یکی، اینجور نمی‏گویند که، یک عده مخالف هستند و یک عده موافق و بالاخره اکثریت را قبول می‏کنند و نظام شورایی و نظام پارلمانی این شکلی است.

 به هر حال همیشه این طوری است که یک اختلافاتی وجود دارد و آن اختلافات باید پذیرفته بشود و اینها مایه تکامل انسان باید بشود.

 اگر این را ما به این چشم ببینیم و ملت ما به این شیوه آشنا بشود، خود این یک تکاملی برای این ملت است، یعنی یک روزی ملت ما آنقدر رشید بشود که وقتی ببیند دو نفر روحانی در شهر خودشان با هم بر سر یک مسأله اختلاف دارند، غصه نخورد، حکم خدا که دو تا نمی‏شود، بله در واقع حکم خدا دو تا نمی‏شود ولی فهمیدن حکم خداوند به عهده ما گذاشته شده و ما ممکن است که در فهم حکم خداوند، مختلف باشیم، بنابراین ما می‏توانیم اینجا ادعا بکنیم که پایه‏گذاری مجلس شورای اسلامی که وظیفه استخراج فقه اسلامی به عنوان قانون زندگی مردم است، این حرکت در جمهوری اسلامی از دستاوردهای بسیار عظیم دنیای اسلام است که ان‏شاءاللّه بتواند در آینده منشأ بسیاری از کارها باشد، و یکی از کارهای بسیار مهم مجلس شورای اسلامی - که در این مدت کرده و می‏کند - خطدهی سیاسی است.

 این خیلی مهم است که سیاست یک کشور را یک نفر یا پنج نفر یا یک دفتر سیاسی کوچکی تعیین بکنند یا در یک جلسه علنی و افکار آزاد با اظهار نظر کردنهای مقطعی در جریان بحثها و نطقهای پیش از دستور، مواظب حفظ سیاست کشور باشند.

 در این مجلس، وضع این جوری است، نمایندگانی که تشخیص بدهند یک خط ناصلاح سیاسی ممکن است از یک گوشه‏ای از مملکت سر بزند، آرام نمی‏نشینند و انتقاد خودشان را می‏کنند و نظر خودشان را می‏دهند و مردم را در جریان می‏گذارند. امروز در این مملکت، اگر یک تصمیم سیاسی را یک کسی در یک جایی بگیرد و اجرا بکند و این مجلس ناراضی باشد و یا بخشی از این مجلس ناراضی باشند و مردم نفهمند این مسأله در اختیار مردم می‏افتد و تصمیم‏گیری متناسب با مصالح مملکت می‏شود و این هم از مشخصات مجلس شورای اسلامی است.

 ما در این مجلس خطوط خودمان را مشخص کرده‏ایم. هر یک از مسائلی که امروز در دنیا مطرح می‏شود، یکی از جاهایی که قبل از همه یا همراه سایرین اینجا تصمیم گرفته می‏شود و وضع روشن می‏شود، همین تریبون مجلس است.

 جنایاتی که صهیونیستها در لبنان می‏کنند یکی از اولین جاهایی که افشاگری می‏شود و قضایا را پخش می‏کنند، همین تریبون مجلس شورای اسلامی است.

 جنایاتی که آمریکا در سراسر دنیا می‏کند آنجایی که مربوط به جهان محرومان و مستضعفان و مسلمانان است، در این مجلس، فوری در اختیار مردم گذاشته می‏شود. در مسائل افغانستان این مجلس هر روز زنده است و مواظب است و ظلمهایی که در آنجا می‏شود به دنیا اعلام می‏کند، جریانهای کل دنیا که به نحوی از محدوده خود کشورشان بیرون بیاید، در این مجلس مطرح است و نمایندگان ضمن بحثهایشان، مواضعی را اعلام می‏کنند و حرفهایی می‏زنند که ملت ما یک خط روشنی را می‏گیرند، وارد جریانات سیاسی می‏شوند.

 در مسائل اجرایی، این مجلس بسیار مواظب است. نمایندگان مجلس ما خیلی ملاحظه دارند و در عین اینکه توجه به مسائل کلی انقلاب دارند، هر یک از آنها به خاطر ارتباطی که با مردم دارند و با موکلینشان دارند، دردهای اجرایی اولین جایی که منتقل می‏شود - حالا اگر همیشه اول نباشد - معمولاً جزء اولین‏هاست و به نمایندگان منتقل می‏شود و نمایندگان این را به صورت تذکر و به صورت سؤال و به صورت نطق پیش از دستور و به صورت نامه‏های خصوصی و به صورت نامه‏هایی با وزراء و تذکر دادن، مسائلشان را مطرح می‏کنند و مجموعه نیروهای اجرایی کشور احساس می‏کنند که اگر جایی تخلف بکنند، ممکن است به آنجا برسد و از آنجا به سمع مردم برسد و این نظارت بر کل جریان اجرایی کشور، جزو دستاوردهای چنین مجلس و چنین نظامی است که ما الان داریم.

 سه سالی که ما کار کرده‏ایم، شاید از لحاظ حجم - یعنی وقتی که بگوئیم مثلاً 250 لایحه و طرح را تصویب کرده‏ایم و داده‏ایم و 100 طرح و یا لایحه در دست داریم - زیاد نباشد، زیرا شورای انقلاب در دو سال خدمتش، بیش از اینها داد اما اگر به حواشی قضیه نگاه بکنیم، کار مجلس خیلی زیاد است.

 ما شورای انقلاب در یک کمیسیون سه نفری می‏نشستیم، چون لوایح کمیسیونها تقسیم می‏شد، تصویب می‏کردیم و می‏دادیم رئیس شورا امضاء می‏کرد و رد می‏شد، می‏رفت و این یک جریان تصویب بود، اما اینجا از چند ناحیه باید نظارت بشود، بحثهای طولانی دارد، ماده واحده گاهی دو - سه ساعت بحث دارد و این بحثها روشنگر کار فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، انتقادی و نظارتی است که در آن می‏شود. همه ابعاد نظارت مجلس در ضمن یک لایحه دو سه سطری ممکن است انجام بشود و این کار را شما نباید به حساب این بگذارید که تعداد لایحه‏ها چقدر است، این مجموعه را در نظر بگیرید، کمیسیونهای مجلس اصلاً یک مقدار از نظر مردم دور است، خبرندارند که نماینده‏ها در کمیسیونها چقدر دارند کار می‏کنند و چقدر زحمت می‏کشند.

 این مسائل اکثرشان در کمیسیونها بحث می‏شود، کارهای جنبی که نمایندگان می‏کنند به شهرهایشان می‏کنند، کارهایی که حتی فوق برنامه‏های خودشان است، می‏کنند، سخنرانیهایی که می‏کنند و توضیحاتی که می‏دهند و کارهایی که در خارج از کشور و در کنفرانسها و در هیأتها انجام می‏دهند، اینها هم جزو خدماتی است که اینها دارند انجام می‏دهند. اینها در لیست خدمات ما ثبت نمی‏شود. در عین حال ما الان مدعی نیستیم که مجلس بی‏عیبی داریم و هنوز ما تجربه‏مان کافی نیست، می‏دانیم هنوز ما خوب یاد نگرفته‏ایم که فقه اسلامی را چگونه به صورت قانون دربیاوریم.

 این یک دوره طولانی‏تری لازم دارد، باید بیشتر کار بکنیم، هنوز مسائل مهم و اصولی و زیربنایی هست که در مبادی بالای فقاهت هم با توجه به نیازها و واقعیتها باید بحث بشود و از نو تجدیدنظر بشود که شاید به نظرات جدیدی برسیم و مجلس وابسته به آنها است و مجلس یک تصمیم‏گیر مستقلی نیست و در یک چهارچوب مشخصی باید کار بکند و به خاطر همین، ما منتظر هستیم که باز به خاطر نیازها، بحثهایی در مبادی بالاتر فقه بشود که مجلس هم بتواند از نور زحمات آنها استفاده بکند و هنوز ما نمایندگانمان بخصوص نمایندگان میانه‏دوره‏ای که اخیراً آمده‏اند و با بسیاری از مسائل اجرایی هنوز خوب آشنا نشده‏اند و می‏توانیم نوید به ملتمان بدهیم که یک سال آینده برای مجلس و مملکت و انقلاب و محرومان دنیا، می‏تواند از سالهای گذشته پربارتر باشد.

 من امیدوارم با رهنمودهایی که از امام امت می‏گیریم و با حمایتهایی که ایشان می‏کنند و کمکهایی که حوزه‏های علمیه و شخصیتهای علمی و فقها به ما می‏کنند و خدماتی که متحصصّان جنبه‏های مختلف قانونگذاری می‏توانند به ما ارائه بدهند - که ان‏شاءاللّه دریغ نکنند - ما بتوانیم در آینده و با کسب تجربه بیشتر، این مجلس را پربارتر و مفیدتر کنیم و یک لنگر قابل اعتمادی برای کشتی در اقیانوس پرتلاطم دنیا بسازیم که مردم با خیال راحت بدانند که این کشور در تصمیم‏گیریها و در اجرائیات، دچار انحرافات بزرگ نمی‏شود و از قصورها و ضعفهای مقطعی و اجتناب‏ناپذیر هم تحقیقاً این گذشت و فهم و درک را دارد که بتواند صرف‏نظر بکند، برای این حرکت تکاملی که الان ما در پیش داریم، و من خیلی شما را خسته کردم و میهمانان ما در این هوای گرم ساکن، تحمل بیش از این، حرف شنیدن را نداشته باشند.

 در پایان صحبتم از همه علمای اعلام، از وزرای محترم، از فرماندهان محترم ارتش و سپاه و سایر مسؤولان نهادهای انقلاب و از همه خانمها و آقایان و از میهمانهای خارجی و سفرا و کلیه دیپلماتهای میهمان جمهوری اسلامی که در این مجلس تشریف آورده‏اند و بیش از همه، از ملت صبور و مقاوممان تشکر می‏کنم و برای ارواح شهدای پاک راه انقلاب به نمایندگی از طرف شما درود می‏فرستم و امیدوارم خداوند به ما توفیق بدهد که در آینده بتوانیم بیشتر از گذشته، رضایت خداوند را جلب کنیم.

    والسلام علیکم و رحمة اللّه و برکاته