تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ملک – آیه 3– کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
الَّذی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَّا تَرَی فِی خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِن تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَی مِن فُطُورٍ
همان که هفت آسمانِ طبقه طبقه آفرید; در آفرینش رحمان هیچ ناهماهنگی نمی بینی، پس چشم خود را برگردان [و بنگر] آیا هیچ شکافی (خَلَلی) می بینی؟
1 - خداوند، خالق آسمان ها است.
الذی خلق سبع سمـوت
2 - آسمان های هفتگانه در نظم و اتقان، متناسب و مشابه هم اند.
سبع سمـوت طباقًا
برداشت یاد شده، مبتنی بر این نکته است که «طباقاً» از مصدر «طابَقَ» و به معنای مطابقت و مشابهت باشد. در این صورت مقصود از آن، تشابه و تطابق آسمان ها در نظم و اتقان و مانند آن است.
3 - آسمان، متعدد و دارای هفت طبقه است.
سبع سمـوت طباقًا
برداشت یاد شده، مبتنی بر این است که «طباقاً» جمع «طَبَق» باشد.
4 - آفرینش آسمان هفتگانه، جلوه و نشانه فرمان روایی و قدرت مطلق و بی چون خداوند
بیده الملک ... الذی خلق سبع سمـوت طباقًا
جمله «الذی خلق سبع سماوات طباقاً» توضیح و تبیین دیگری برای آثار و جلوه های ملک و قدرت مطلق خداوند است.
5 - در آفرینش جهان، هیچ گونه اختلاف و ناهماهنگی دیده نمی شود.
ما تری فی خلق الرحمـن من تفـوت
«تفاوت»، به معنای اختلاف و ناهماهنگی است.
6 - تشویق و ترغیب خداوند، به نگاه ژرف در مبدأ پیدایش جهان و نظم و هماهنگی میان آنها
ما تری فی خلق الرحمـن من تفـوت ثمّ ارجع البصر هل تری من فطور
7 - جهان آفرینش، به دور از هرگونه اختلال و آشفتگی است.
هل تری من فطور
«فطر» (ماده «فطور») در اصل به معنای شکافتن از طول است و در این آیه، در معنای اختلال به کار رفته است (مفردات راغب).
8 - جهان آفرینش، جهانی است هماهنگ، موزون و منسجم.
سمـوت طباقًا ما تری فی خلق الرحمـن من تفـوت... هل تری من فطور
9 - نظم، هماهنگی و انسجام جهان، قابل شناخت و درک برای انسان ها
هل تری من فطور
مطلب یاد شده، از تعبیر «هل تری» استفاده می شود.
10 - شناخت بهتر و ژرف تر طبیعت، موجب شناخت بیشتر و عمیق تر خداوند است.
الذی خلق سبع سمـوت ... هل تری من فطور
11 - طبیعت و جهان آفرینش، بستر خداشناسی
الذی خلق سبع سمـوت ... هل تری من فطور
12 - رحمان، از اوصاف خداوند
الرحمـن
13 - جهان آفرینش، جلوه رحمانیت خداوند
الذی خلق سبع سمـوت طباقًا ما تری فی خلق الرحمـن من تفـوت
آسمان
اتقان آسمان های هفتگانه 2; تعدد آسمان ها 3; خالق آسمان ها 1; خلقت آسمان های هفتگانه 4; طبقات آسمان 3; نظم آسمان های هفتگانه 2; هماهنگی آسمان های هفتگانه 2
آیات خدا
آیات آفاقی 11
آفرینش
انسجام آفرینش 8، 9; تشویق به مطالعه آفرینش 6; خلقت آفرینش 6; درک هماهنگی آفرینش 9; نظم آفرینش 6، 7; نقش آفرینش11، 13; هماهنگی آفرینش 5، 6، 8
اسماوصفات
رحمان 12
اعداد
عددهفت 3
تعقل
تشویق به تعقل 6; تعقل در طبیعت 10
خدا
تشویقهای خدا 6; خالقیت خدا 1; خدا شناسی در طبیعت 10; موجبات خدا شناسی 10; نشانه های حاکمیت خدا 4; نشانه های رحمانیت خدا 13; نشانه های قدرت خدا 4
شناخت
منابع شناخت 11
طبیعت
نقش طبیعت
تصاویر ضمیمه
