تفسیر آیات قرآن کریم- سوره فصلت – آیه 30 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
إِنَّ الَّذینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشرُوا بالْجَنَّةِ الَّتِی کُنتُمْ تُوعَدُونَ
همانا کسانی که گفتند: پروردگار ما خدا است، سپس ایستادگی کردند فرشتگان [هنگام مرگ] بر آنان نازل می شوند [و می گویند:] نترسید و غم مخورید و بشارت باد شما را به آن بهشتی که به شما وعده داده می شد.
1 - نزول فرشتگان الهی، بر یکتاپرستان پایدار بر توحید
إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا تتنزّل علیهم الملـئکة
2 - تنها خداوند، پروردگار و مدبر امور انسان ها است.
إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه
با توجه به حصر مستفاد از «ربّنا اللّه»، مطلب بالا قابل برداشت است.
3 - توحید در ربوبیت، از محورهای عمده اختلاف یکتاپرستان و مشرکان
إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه
خداوند پس از بیان حال کافران، به بیان ویژگی ها و سرنوشت مؤمنان پرداخته و در این راستا شعار «توحید ربوبی» را به عنوان اولین ویژگی آنان مطرح می کند. از این مطلب برداشت بالا به دست می آید.
4 - اعلان موضع حق و ترویج توحید در مجامع شرک، دارای ارزشی والا
إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه
واژه «قالوا» می تواند اشاره به این داشته باشد که موحدان، به صرف اعتقاد به توحید بسنده نمی کنند; بلکه آن را در مجامع شرک و کفر اعلان می دارند.
5 - ایمان و توحید همراه با استقامت و پایداری، دارای ارزش والا
إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا تتنزّل علیهم الملـئکة
6 - یکتاپرستان استوار بر طریق ایمان، برخوردار از جایگاهی ویژه در پیشگاه خداوند
إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا تتنزّل علیهم الملـئکة
نزول پیاپی فرشتگان ـ که از فعل مضارع «تتنزّل» فهمیده می شود ـ نشانگر عنایت ویژه خداوند به موحدان پایدار بر توحید است.
7 - نزول فرشتگان الهی، بر غیر پیامبران (اهل ایمان و پایداری)
إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ... تتنزّل علیهم الملـئکة
8 - فرشتگان الهی، پیامدار امن و سرور برای یکتاپرستان پایدار بر حق
تتنزّل علیهم الملـئکة ألاّتخافوا و لاتحزنوا
9 - موحدان راستین، در خوف و هراس نسبت به سرنوشت اخروی خویش و اندوهناک از خطاها و لغزش های خود
إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا... ألاّتخافوا و لاتحزنوا
بنابراین نکته که نزول ملائکه در دنیا و یا به هنگام مرگ باشد، مطلب بالا استفاده می شود.
10 - نگرانی و هراس انسان ها حتی یکتاپرستان در قیامت
تتنزّل علیهم الملـئکة ألاّتخافوا و لاتحزنوا
برداشت یاد شده بر این اساس است که آیه شریفه مربوط به قیامت بوده و نگرانی موحدان از ناحیه سرنوشت و دشواری های مراحل بعد پدید آمده باشد.
11 - فرشتگان، بشارت دهنده موحدان پایدار بر حق، به بهشت موعود
و أبشروا بالجنّة الّتی کنتم توعدون
«الإبشار» (مصدر «أبشروا») به معنای مسرور بودن است. بنابراین «أبشروا بالجنّة»; یعنی، به بهشت مسرور و خوشنود باشید.
12 - بهشت، وعده مکرر خداوند به یکتاپرستان پایدار بر توحید
و أبشروا بالجنّة الّتی کنتم توعدون
13 - ثبات و پایداری در راه توحید، شرط ایمنی از هر حزن و هراس و برخورداری از بهشت
إنّ الذین قالوا ... کنتم توعدون
14 - «فی المجمع فی قوله تعالی «تتنزّل علیهم الملائکة» یعنی عند الموت... و روی ذالک عن أبی عبداللّه(ع);(1)
در مجمع البیان درباره قول خدای تعالی «تتنزّل علیهم الملائکة» آمده است: مقصود نزول ملائکة هنگام مرگ است ... و این مطلب از امام صادق(ع) روایت شده است».
ارزشها: 4، 5
استقامت:
آثار استقامت 1
امنیت:
شرایط امنیت 13
انسان:
مدبر انسان ها 2
ایمان:
ارزش استقامت در ایمان 5; استقامت در ایمان 6
بشارت:
بشارت بهشت 11
بهشت:
موجبات بهشت 13; وعده بهشت 12
ترس:
ترس از فرجام اخروی 9
توحید:
آثار استقامت در توحید 13; ارزش استقامت در توحید 5; ارزش تبلیغ توحید 4; توحید ربوبی 2، 3
جهان بینی:
جهان بینی توحیدی 2
حق:
ارزش تبلیغ حق 4
خدا:
وعده های خدا 12
خطا:
اندوه از خطا 9
روایت: 14
صابران:
احتضار صابران 14; امنیت صابران 8; بشارت به صابران 11; سرور صابران 8; فضایل صابران 6; نزول ملائکه بر صابران 7، 14; وعده به صابران 12
قیامت:
عمومیت اندوه در قیامت 10; عمومیت ترس در قیامت 10
مؤمنان:
نزول ملائکه بر مؤمنان 7
ملائکه:
بشارتهای ملائکه 11; نقش ملائکه 8
موحدان:
احتضار موحدان 14; اختلاف موحدان با مشرکان 3; امنیت موحدان 8; اندوه اخروی موحدان 10; بشارت به موحدان 11; ترس اخروی موحدان 10; سرور موحدان 8; عوامل اندوه موحدان 9; عوامل ترس موحدان 9; فضایل موحدان 6; نزول ملائکه بر موحدان 1، 14; وعده به موحدان 12
پی نوشت ها:
1. مجمع البیان، ج 9، ص 17; نورالثقلین، ج 4، ص 547، ح 42.
تصاویر ضمیمه
