تفسیر آیات قرآن کریم – سوره شعراء – آیه 51 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّا نَطْمَعُ أَن یَغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَایَانَا أَن کُنَّا أَوَّلَ الْمُؤْمِنِینَ 

همانا ما امید داریم که چون اوّلین گروندگان بودیم، پروردگارمان خطاهای ما را بر ما ببخشد.

 

1 - اظهار امیدواری ساحران مؤمن به موسی(ع)، به برخورداری از غفران الهی

 

إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطـیـنا

 

2 - ندامت ساحران از گذشته شرک آلود و غفلت بار خود در پیشگاه خدا

 

إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطـیـنا

 

3 ـ قرار گرفتن در صف نخستین مؤمنان، سرمایه امید ساحران به آمرزش الهی

 

إنّا نطمع أن یغفر ... أن کنّا أوّل المؤمنین

عبارت «أن کنّا...» تعلیل برای امید داشتن به غفران الهی است; یعنی، چون ما در صف نخستین ایمان آوردگان به موسی قرار گرفتیم این ما را امیدوار به غفران می نماید.

 

4 - توبه و رویکرد به دین و تحمل سختی های آن، زمینه ساز جلب غفران و آمرزش الهی

 

قالوا ءامنّا بربّ العـلمین ... قالوا لاضیر إنّا إلی ربّنا منقلبون . إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطـیـنا

برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که ساحران پس از ایمان به خدا و پذیرش شکنجه های فرعون، نسبت به غفران و آمرزش الهی اظهار امیدواری کردند.

 

5 - پیشگامی در طریق ایمان و سبقت گرفتن در راه ارزش ها، خود ارزشی الهی است.

 

إنّا نطمع أن یغفر ... أن کنّا أوّل المؤمنین

نقل گفته ساحران از سوی خدا بدون رد کردن آن، دلیل بر این است که خدا نیز استدلال ساحران را قبول دارد.

 

6 - ساحرانِ گرویده به موسی(ع)، از نخستین مؤمنان به وی

 

إنّا نطمع أن یغفر ... إن کنّا أوّل المؤمنین

 

7 - سبقت در ایمان و قرار گرفتن در صف نخستین مؤمنان و حق گرایان، موجب جلب آمرزش الهی

 

إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطـیـنا أن کنّا أوّل المؤمنین

برداشت یاد شده از تعلیل قرار گرفتن جمله «أن کنّا أوّل المؤمنین» برای جمله قبل (إنّا نطمع...) استفاده می شود.

 

8 - تحمل دشواری ها در راه دین در نظر مؤمنان راستین، تنها زمینه ساز برخورداری از مغفرت الهی است و نه تضمینی حتمی.

 

قالوا لاضیر ... إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا

ساحران مؤمن، در عین اظهار آمادگی برای پذیرش هر دشواری، خود را در آن مرتبه ندیدند که حتماً مورد غفران قرار می گیرند; بلکه فقط اظهار امیدواری کردند.

 

9 - مؤمنان و موحّدان راستین، دارای خوف و رجا در پیشگاه خداوند

 

إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطـیـنا

ساحران از سویی خود را خطاکار می دانستند و به همین جهت از عذاب الهی در هراس بودند. از سوی دیگر به خاطر پیشتازی در ایمان آوردن به موسی(ع)، امیدوار بودند که خداوند آنان را ببخشاید.

 

10 - اظهار ندامت ساحران، از قرار دادن دانش خویش در خدمت فرعون، برای مبارزه با موسی(ع)

 

إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطـیـنا

کلمه «خطایانا» می تواند اشاره به اقدامی باشد که ساحران در خدمت نظام فرعونی، برای مبارزه با حق انجام داده اند.

 

11 - ربوبیت الهی، مقتضی آمرزش خطاها و گناهان بندگان مؤمن

 

إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطـیـنا أن کنّا أوّل المؤمنین

آمرزش

زمینه آمرزش 4، 7، 8; عوامل آمرزش 11

ارزشها 5

امیدواری

امیدواری به آمرزش 1، 3

ایمان

آثار سبقت در ایمان 7; ارزش سبقت در ایمان 5

توبه

آثار توبه 4

جادوگران فرعون

امیدواری جادوگران فرعون 1; ایمان جادوگران فرعون 6; پشیمانی جادوگران فرعون 2، 10; فضایل جادوگران فرعون 6; منشأ امیدواری جادوگران فرعون 3

حق طلبی

آثار حق طلبی 7

خدا

آثار ربوبیت خدا 11; آمرزشهای خدا 4، 7

دین

آثار تحمل مشکلات دین 8

دینداری

آثار دینداری 4

سختی

آثار تحمل سختی ها 4، 8

شرک

پشیمانی از شرک 2

فرعون

پشیمانی از خدمت به فرعون 10

مؤمنان

امیدواری مؤمنان 9; بینش مؤمنان 8; ترس مؤمنان 9

موحدان

امیدواری موحدان 9; ترس موحدان 9

موسی(ع)

اولین مؤمنان به موسی(ع) 3، 6; پشیمانی از مبارزه با موسی(ع) 10; قصه موسی(ع) 2