تفسیر آیات قرآن کریم- سوره النجم – آیه 2 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

مَا ضَلَّ صَاحِبُکُمْ وَمَا غَوَی

که صاحب شما (محمّد) نه گمراه شده و نه راه کج رفته است.

1 - پیامبر(ص)، مبرّا از گمراهی و عقاید باطل

ما ضلّ صاحبکم و ما غوی

«ضلال» (مصدر «ضلّ») به معنای منحرف شدن از راهی است که انسان را به مقصود می رساند و «غیّ» (مصدر «غوی») بر نادانی ای اطلاق می شود که برخاسته از رأی فاسد و عقیده باطل باشد.

2 - شهادت خداوند بر گمراه نبودن پیامبر(ص) و مبرّا بودن آن حضرت از جهل و رأی فاسد

و النجم ... ما ضلّ صاحبکم و ما غوی

3 - پیامبر(ص)، شخصیتی آشنا و شناخته شده برای مردم مکه

ما ضلّ صاحبکم

خطاب در «ما ضلّ صاحبکم» متوجه مردم مکه است و «صاحب» از ریشه «صحبت» (ملازم و همدم بودن) مشتق است. بنابراین «صاحبکم»; یعنی، کسی که با شما همدم است و در میان شما زندگی می کند و شما از تمام حالات و رفتار او آگاهی دارید.

4 - اتهام گمراهی و جهل به پیامبر(ص) از سوی مشرکان

ما ضلّ صاحبکم و ما غوی

آیه شریفه در رد این دیدگاه مشرکان است که پیامبر(ص) را متهم به گمراهی و جهل می کردند.

5 - حضور همیشگی پیامبر(ص) در میان مردم، گواه روشنی برای آنان بر مبرّا بودن ساحت آن حضرت از گمراهی و فسادرأی

ما ضلّ صاحبکم و ما غوی

آوردن وصف «صاحب» (همدم، همنشین) برای پیامبر(ص) و اضافه آن به «کم»، پیامدار این معنا است که رسول اکرم(ص) همیشه با شما بوده و این حضور خود گواهی است بر پاکی و درستی آن حضرت در طول عمرشان.

6 - پیامبر(ص)، ستاره ای هدایتگر، بدون کمترین انحراف و گمراهی

و النجم ... ما ضلّ صاحبکم و ما غوی

از ارتباط مقسم به با مقسم علیه (یعنی از ارتباط «و النجم» با «ما ضلّ») استفاده می شود که اگر ستارگان به اراده الهی راهنمای بشر در کره خاک اند و کسی را گمراه نمی سازند پیامبر الهی نیز به اراده خدا هدایتگری است قویم و بی کمترین خطا.

خدا

گواهی خدا 2

محمد(ص)

تنزیه محمد(ص) 1، 2، 5; تهمت جهل به محمد(ص) 4; تهمت گمراهی به محمد(ص) 4; عقیده محمد(ص) 1; فضایل محمد(ص) 6; گواهان تنزیه محمد(ص) 5; محمد(ص) و جهل 2; محمد(ص) و گمراهی 1، 2، 5، 6; هدایتگری محمد(ص) 6; همنشینی محمد(ص) با مردم 5

مشرکان

تهمتهای مشرکان 4

مکه

اهل مکه و محمد(ص) 3