تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الفجر– آیه 24– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَقُولُ یَا لَیْتَنِی قَدَّمْتُ لِحَیَاتِی

می گوید: ای کاش برای زندگی [کنونی] خود [توشه ای] پیش فرستاده بودم!

 

1 - خطاکاران در قیامت، فرورفته در حسرت و پشیمان از ترک ذخیره سازی توشه آخرت

 

و جاْیء یومئذ بجهنّم ... یقول یـلیتنی قدّمت لحیاتی

 

2 - در قیامت، افسوس خوردن بر گذشته و اظهار پشیمانی از فراهم نکردن اندوخته های کارساز، سودی نمی بخشد.

 

یـلیتنی قدّمت

 

3 - خطاکاران، زندگانی اخروی خویش را فاقد توشه های لازم دیده و در حسرت فرصت های برباد رفته بسر می برند.

 

یـلیتنی قدّمت لحیاتی

 

4 - جهان آخرت، زندگی حقیقی انسان است و دنیا در مقایسه با آن، فاقد ویژگی های زندگانی است.

 

لحیاتی

تعبیر «حیاتی»، بیانگر آن است که گوینده آن، حیات را به آخرت اختصاص داده، آن گونه که گویا حیات او در دنیا، حیات نبوده است.

 

5 - انجام دادن کارهای سودمند برای آخرت، تنها در دنیا امکان پذیر است.

 

یـلیتنی قدّمت لحیاتی

 

6 - پی بردن اهل محشر، به نتیجه بخش بودن کارهای دنیا در آخرت

 

یومئذ یتذکّر الإنسـن ... یقول یـلیتنی قدّمت لحیاتی

جمله «یقول...» یا حال برای «الإنسان» و یا بدل اشتمال برای «یتذکّر» است. در هر دو صورت، برداشت یاد شده استفاده می شود.

 

7 - کردار انسان در دنیا، ذخیره هایی ماندگار و تعیین کننده فرجام او در آخرت

 

قدّمت لحیاتی

 

8 - ارج نهادن به یتیمان، تغذیه نیازمندان، پرهیز از غصب ارث دیگران و دل نبستن به ثروت، توشه هایی سودمند برای آخرت

 

لاتکرمون ... لاتحـضّون ... تأکلون ... تحبّون ... یـلیتنی قدّمت لحیاتی

 

9 - محرومیت از توشه های اخروی، مایه ناکامی از زندگی حقیقی; حتی در آخرت

 

لحیاتی

لام در «لحیاتی» برای تحلیل است و «حیاة» ممکن است مصدر و به معنای «زنده شدن» باشد. بنابراین مفاد آیه شریفه این می شود که: ای کاش! برای زنده شدن خود، از پیش توشه ای تهیه دیده بودم. این گفته نشان می دهد که در آخرت، خطاکاران آرزوی زنده شدن داشته و خود را از حیات واقعی محروم می بینند.

 

10 - تذکر و بیداری انسان در قیامت، حاصلی جز پشیمانی و حسرت ندارد.

 

و أنّی له الذکری . یقول یـلیتنی قدّمت لحیاتی

ارث

اجتناب از غصب ارث 8

انسان

عوامل مؤثر در فرجام اخروی انسان 7

توشه

توشه های اخروی 8; محرومیت از توشه اخروی 9; نقش توشه اخروی 1

خطاکاران

آخرت فروشی خطاکاران 3; بینش غلط خطاکاران 3; پشیمانی اخروی خطاکاران 1; حسرت اخروی خطاکاران 1; حسرت خطاکاران 3; خطاکاران در قیامت 1; دنیاطلبی خطاکاران 3

دنیا

رابطه دنیا با آخرت 5، 6; نقش دنیا 5

زندگی

عوامل محرومیت از زندگی 9; فضیلت زندگی اخروی 4; ویژگیهای زندگی اخروی 4; ویژگیهای زندگی دنیوی 4

عمل

آثار اخروی عمل 5، 6، 7

فقرا

تأمین فقرا 8

قیامت

بی تأثیری پشیمانی در قیامت 2; بی تأثیری تنبه در قیامت 10; پشیمانی در قیامت 10; حسرت در قیامت 10

مال دوستی

اجتناب از مال دوستی 8

یتیم

احترام یتیم 8