تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الفجر– آیه 11– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

الَّذینَ طَغَوْا فِی الْبلَاد

همانان که در بلاد طغیان نمودند.

1 - فرعون و قوم عاد و ثمود، در ممالک و سرزمین ها، به طغیان گری پرداخته، در گناه فرورفتند.

الذین طغوا فی البلـد

طغیان، از حد گذراندن گناه است (مقاییس اللغة) و هر چیز که از مقدار خود فراتر رود، طغیان کرده است (العین). حرف «ال» در «البلاد»، برای استغراق عرفی است و مراد تمام سرزمین هایی است که برای اقوام یاد شده، دسترسی به آن امکان پذیر بوده است و می توان گفت: اصل آن «بلادهم» بوده و حرف «ال»، جانشین ضمیر «هم» است و مراد سرزمین هایی است که در قلمرو آنان بوده است.

2 - گناه پیشگی و طغیان گری، عامل گرفتاری به عذاب الهی

ألم تر کیف فعل ربّک ... الذین طغوا فی البلـد

3 - برخورداری از امکانات مادی و قدرت، زمینه ساز طغیان و تعرض به حقوق دیگران

الذین طغوا فی البلـد

4 - طغیان، عامل هلاکت قوم عاد و ثمود و زمینه ساز نابودی فرعون

ألم تر کیف فعل ربّک بعاد ... و ثمود ... وفرعون ... الذین طغوا فی البلـد

امکانات مادی

آثار امکانات مادی 3

تجاوز

زمینه تجاوز 3

حقوق

تجاوز به حقوق دیگران 3

طغیان

آثار طغیان 2، 4; زمینه طغیان 3

عذاب

موجبات عذاب 2

فرعون

طغیانگری فرعون 1، 4; قصه فرعون 1; گناه فرعون 1; هلاکت فرعون 4

قدرت

آثار قدرت 3

قوم ثمود

تاریخ قوم ثمود 1; طغیانگری قوم ثمود 1، 4; گناه قوم ثمود 1; هلاکت قوم ثمود 4

قوم عاد

تاریخ قوم عاد 1; طغیانگری قوم عاد 1، 4; گناه قوم عاد 1; هلاکت قوم عاد 4

گناه

آثار گناه 2

هلاکت

عوامل هلاکت 4