تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الغاشیة– آیه 26– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا حِسَابَهُمْ

سپس حسابشان نیز فقط برعهده ما است.

1 - خداوند، حسابرسی اعمال مردم را بر خود لازم شمرده است.

ثمّ إنّ علینا حسابهم

2 - حسابرسی اعمال در قیامت برای کافران، از حضور در پیشگاه خداوند دشوارتر است.

ثمّ إنّ علینا حسابهم

حرف «ثمّ»، بر تراخی رتبی دلالت دارد و بیانگر آن است که مرحله حسابرسی، سخت تر از مرحله رجوع به خداوند است; هر چند هر دو هم زمان باشند.

3 - روی گردانان از رهنمودهای پیامبر(ص) و کافران به آن، در قیامت مورد حسابرسی و مؤاخذه قرار خواهند گرفت.

إلاّ من تولّی و کفر ... ثمّ إنّ علینا حسابهم

4 - حسابرسی اعمال، از اهداف احضار همگان در پیشگاه خداوند است.

إنّ إلینا إیابهم . ثمّ إنّ علینا حسابهم

5 - وجود کارگزارانی چند، برای حسابرسی اعمال مردم در قیامت

ثمّ إنّ علینا حسابهم

برداشت یاد شده، از ضمیر «نا» استفاده شده است.

6 - «عن قَبیصَة بن یزیدالجُعفیّ قال: دخلت علی الصادق جعفربن محمد(ع) ... قلت ... أسألک عن قول اللّه تعالی «إنّ إلینا إیابهم . ثمّ إنّ علینا حسابهم» قال: نعم یا قَبیصة إذا کان یوم القیامة جعل اللّه حساب شیعتنا علینا فما کان بینهم و بین اللّه استوهبه محمد(ص) من اللّه و ما کان فیما بینهم و بین الناس من المظالم أدّاه محمد(ص) عنهم و ما کان فیما بیننا و بینهم وهبناه لهم حتّی یدخلون الجنّة بغیر حساب;(1)

قَبیصة بن یزید جعفی روایت کرده که خدمت امام صادق(ع) رسیدم و گفتم: از شما درباره سخن خدای تعالی «إنّ إلینا إیابهم . ثمّ إنّ علینا حسابهم» سؤال دارم امام فرمود: آری ای قبیصه! زمانی که قیامت برپا شود، خداوند حساب شیعیان ما را به ما واگذار می کند. پس هر چه [از خطا و گناه] که بین آنان و خدا باشد، [حضرت ]محمد(ص) از خداوند بخشش آن را طلب می کند و آنچه از مظلمه و حقوق که بین آنان و مردم باشد، آن را نیز [حضرت] محمد(ص) پرداخت می کند و آنچه [از حقوق ]بین ما و آنان باشد، ما به آنان می بخشاییم; تا این که بدون حساب وارد بهشت شوند».

ائمه(ع)

نقش ائمه(ع) 6

انسان

انسان ها در قیامت 5; حسابرسی عمل انسان ها 4، 5; فلسفه حشر انسان ها 4

خدا

افعال خدا 1

روایت 6

شیعیان

حسابرسی شیعیان 6

عمل

حتمیت حسابرسی عمل 1

کارگزاران خدا 5

کافران

سختی حسابرسی عمل کافران 2; کافران در قیامت 2

محمد(ص)

حسابرسی مکذبان محمد(ص) 3; سرزنش مکذبان محمد(ص) 3; نقش محمد(ص) 6

پی نوشت ها :

1. تفسیر فرات کوفی، ص 552، ح 707; بحارالأنوار، ج 7، ص 203، ح 89.