تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الغاشیة– آیه 21– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَذَکِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَکِّرٌ

پس تذکّر بده که تو فقط تذکّردهنده ای.

1 - پیامبر(ص)، مأمور موعظه و زنده نگه داشتن یاد قیامت در خاطره ها و توجّه دادن انسان ها، به قدرت خداوند

فذکّر

«ذکْر»، حالتی است در نفس انسان که او را بر محافظت از معارفی که فرا گرفته، توانا می سازد. این کلمه با «حفظ» به یک معنا است; جز این که اصل فراگیری «حفظ» و در خاطر حاضر داشتن، «ذکر» خوانده می شود (مفردات راغب); بنابراین «ذکّر»; یعنی، متوجّه ساز و به ذهن آنان بیفکن. این واژه ـ چنانچه در قاموس آمده است ـ در معنای موعظه کردن نیز به کار می رود.

2 - تأمّل در نشانه های قدرت خداوندی در پهنه هستی، زمینه ساز پذیرش پند و اندرزهای دینی است.

أفلاینظرون إلی ... فذکّر

حرف «فاء»، فرمان به تذکّر را بر آیات پیشین ـ که از نشانه های قدرت خداوند سخن گفته بود ـ تفریع کرده است; یعنی، «حال که چنین است به تذکّر اقدام کن».

3 - توجّه دادن مردم به نشانه های قدرت خداوند در پدیده های جهان، از وظایف پیامبر(ص)

أفلاینظرون ... فذکّر

آیات پیشین ـ که درباره قیامت و نیز نشانه های قدرت خداوند در جهان است ـ می رساند که مراد از «فذکّر»، لزوم تذکر دادن به همان امور است.

4 - پیامبر(ص)، به جز وظیفه موعظه و یادآوری، مسؤولیتی ندارد و اجبار و اکراه مردم، از وظایف او نیست.

إنّما أنت مذکّر

5 - پیامبر(ص)، مسؤول واکنش های مردم در برابر پند و اندرزهایش نیست.

إنّما أنت مذکّر

حصر در «إنّما أنت مذکّر»، حصر اضافی است و به قرینه آیه بعد، ناظر به اثربخشی تذکّر است. مفاد آیه شریفه این است که: «وظیفه تو تنها تذکّر دادن است و پذیرش یا رد آن از سوی مردم، مؤاخذه ای را متوجّه تو نمی سازد».

انسان

موعظه انسان ها 1، 4، 5

تذکر

تذکر قدرت خدا 1، 3

تعقل

تعقل در قدرت خدا 2

ذکر

احیای ذکر قیامت 1

عبرت

زمینه عبرت پذیری 2

محمد(ص)

محدوده مسؤولیت محمد(ص) 4، 5; مسؤولیت محمد(ص) 1، 3; مواعظ محمد(ص) 1

موعظه

زمینه قبول موعظه 2