تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الطور – آیه 49 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَمِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَإِدْبَارَ النُّجُومِ

و در بخشی از شب و هنگام پشت کردن ستارگان او را تنزیه کن.

1 - پیامبر(ص)، موظف به تسبیح پروردگار، در بخشی از شب (سحرگاهان)

و من الّیل فسبّحه

«من» در «من الّیل» تبعیضیه است; یعنی، بخشی از شب (سحرگاهان).

2 - پیامبر(ص)، موظف به تسبیح خداوند در بین الطلوعین

و إدبـر النجوم

مراد از «إدبار النجوم»، (زمان عقب نشینی ستارگان) وقتی است که فجر طلوع می کند; زیرا با طلوع فجر، کم کم ستارگان پنهان می شوند و چنین به نظر می رسد که آنها عقب نشینی می کنند. در نقطه مقابل آن غروب آفتاب است که به نظر می رسد ستارگان کم کم به پیش می آیند و خود را نشان می دهند.

3 - تسبیح و حمد پروردگار، در تکاپوی روزانه و آرامش شب و سحرگاهان، شکیبایی آفرین برای مؤمنان *

و اصبر ... و سبّح بحمد ربّک حین تقوم . و من الّیل فسبّحه و إدبـر النجوم

برداشت یاد شده با توجه به نکات زیر است: 1ـ «حین تقوم» اشاره به تلاش های روزانه «و من الّیل...» نظر به لحظه های آرام شب داشته باشد. 2ـ آیه شریفه را با «واصبر...» ـ که در آیه قبل آمده ـ ملاحظه کنیم.

4- دستور نماز مغرب، عشا و صبح، به پیامبر(ص) *

و من الّیل فسبّحه و إدبـر النجوم

برداشت یاد شده بنابراین نکته است که «من الّیل»، نظر به نماز مغرب و عشا و «إدبار النجوم» نظر به نماز صبح داشته باشد، چه این که «حین تقوم» در آیه شریفه قبل می تواند نظر به نماز نیمروز داشته باشد. بر این اساس نمازهای پنجگانه در این دو آیه، مورد اشاره قرار گرفته است.

5 - «عن زراره، عن أبی جعفر(ع) قال: قلت له ...«و إدبار النجوم» قال: رکعتان قبل الصبح...;(1)

از زراره روایت شده که گفت: به امام باقر(ع) عرض کردم: ...[مراد از تسبیح در] «إدبار النجوم» چیست؟ فرمود: مراد دو رکعت نماز قبل از صبح است».

6 - «عن أبی جعفر(ع) فی قوله تعالی «و من اللیل فسبّحه و إدبار النجوم» هو الوتر آخر اللیل;(2)

از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند تعالی که فرموده «و من اللیل فسبّحه و إدبار النجوم» روایت شده که [مراد نماز ]وتر در آخر شب است».

تسبیح

آثار تسبیح خدا 3; تسبیح خدا 1، 2; تسبیح در بین الطلوعین 2; تسبیح در روز 3; تسبیح در سحرگاه 1، 3

حمد

آثار حمد خدا 3; حمد در روز 3; حمد در سحرگاه 3

خدا

اوامر خدا 4

روایت 5، 6

مؤمنان

زمینه صبر مؤمنان 3

محمد(ص)

تکلیف محمد(ص) 1، 2، 4

نماز

تشریع نماز عشا 4; تشریع نماز صبح 4، 5; تشریع نمازمغرب 4; تشریع نماز وتر 6

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 3، ص 444، ح 11; نورالثقلین، ج 5، ص 144، ح 42.

2. بحارالأنوار، ج 80، ص 133، ح 104 و 105; بحارالأنوار، ج 84، ص 157، ح 43.