تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الرحمن – آیه 13 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَبأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ

پس [ای جنّ و انس!] کدام یک از نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید؟

1 - نعمت های الهی در زمین، غیر قابل انکار و تکذیب ناپذیر

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

«إلْی» (مفرد «آلاء») به معنای نعمت است.

2 - هر یک از نعمت های زمین، جلوه ای از ربوبیت انکارناپذیر الهی به «جن و انس» و «مرد و زن»

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

به کار گرفتن وصف «ربّ»، اشاره به مطلب بالا دارد و تثنیه آمدن «کما» و «تکذّبان»، ممکن است به خاطر توجه خطاب به جن و انس و یا مرد و زن از انسان ها باشد.

3 - سرزنش تکذیب گران و کافران جن و انس، از سوی خداوند به خاطر نادیده انگاشتن نعمت ها و جلوه های ربوبیت حق

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

استفهام در«فبأیّ» توبیخی است.

4 - جن، همانند انسان، بهره مند از نعمت های زمین و دارای درک و مسؤولیت

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

در صورتی که خطاب در آیه شریفه، متوجه جن و انس باشد، مطلب بالا استفاده می شود.

5 - وجود عناصری کافر و تکذیب گر در میان جن، همانند آدمیان

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

در صورتی که آیه شریفه خطاب به جن و انس باشد، مطلب بالا استفاده می شود.

6 - توجه به نعمت های متنوع و گسترده زمین، زمنیه ساز شناخت پروردگار جهان

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

خداوند با این پرسش، در حقیقت انسان ها را به اندیشه و توجه به نعمت ها فرا خوانده است تا از این رهگذر به پروردگار خویش و شناخت او راه یابند.

7 - خداوند، خواهان توجه و اذعان خلق، به خدایی بودن نعمت های زمین

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

سرزنش تکذیب گران یا غافلانی که با غفلت خویش، از جلوه های ربوبیت خداوند چشم پوشیده اند، در واقع بیانگر این معنا است که آنان به نعمت های او توجه کنند و خدایی بودن آن را دریابند.

اقرار

اهمیت اقرار به نعمتهای خدا 7

انسان

مربی انسان 2

جن

ادراک جن 4; تشابه جن با انسان 4، 5; جنیان کافر 5; جنیان مکذب 5; سرزنش جنیان کافر 3; صفات جن4; مربی جن 2; مسؤولیت جن 4; نعمتهای جن 4

خدا

تکذیب ناپذیری ربوبیت خدا 2; تکذیب ناپذیری نعمتهای خدا 1; تنوع نعمتهای خدا 6; توصیه های خدا 7; دلایل خدا شناسی 6; سرزنشهای خدا 3; نشانه های ربوبیت خدا 2; نقش نعمتهای خدا 2

ذکر

آثار ذکر نعمت 6; اهمیت ذکر منشأ نعمت 7

زن

مربی زن 2

غفلت

غفلت از ربوبیت خدا 3; غفلت از نعمتهای خدا 3

کافران

سرزنش کافران 3

مرد

مربی مرد 2

نعمت

مشمولان نعمت 4; منشأ نعمت 7