کالبد شکافی استخر فرح (۱۲)، آیت الله هاشمی رفسنجانی در خانه همسر هویدا درگذشت، نه استخر فرح!
رضا رجبی رئیس دفتر سابق مرحوم آیت الله هاشمی: «بعد از فوت آقای هاشمی انواع و اقسام شایعات درباره محلی که ایشان دچار حمله قبلی شده، منتشر شد اما این مطالب نادرست است. مثلاً گفته شده آقای هاشمی در کاخ سعدآباد در استخر بوده یا گفته شده آقای هاشمی در استخری لوکس متعلق به فرح پهلوی دچار حمله قلبی شده است؛ اما واقعیت این است که وقتی دفتر آقای هاشمی به کاخ مرمر منتقل شد، ما یکی از ساختمان‌های ریاست‌جمهوری در محدوده تجریش را نیز تحویل گرفتیم تا به عنوان یک دفتر کوچک برای آقای هاشمی در دسترس باشد. این ساختمان که به کوشک موسوم شده
علی ملیحی، روزنامه نگار در یادداشتی نوشت: صف طولانی موافقان و مخالفان هاشمی او را تبدیل به پرمناقشه‌ترین کاراکتر سیاسی بعد از انقلاب کرده است.
درباره درگذشت او در زمستان سال نودوپنج، حرف و حدیث بسیار است. از جمله این حرف‌وحدیث‌ها، محل درگذشت اوست: درون یک استخر و هنگام شنا. چندروز پس از درگذشت هاشمی، یکی از چهره‌های سرشناس اصولگرایان تندرو گفت هاشمی هنگام شنا در استخر فرح پهلوی در سعدآباد درگذشته است.
از آن زمان استخر فرح تبدیل به یک ترکیب سیاسی در تبلیغات اصولگرایان شد. حتی مدتی بعد، حسن روحانی تهدید شد که اگر با آمریکا مذاکره کند، استخر فرح در انتظار او خواهد بود! در همان زمان خانواده و نزدیکان هاشمی درگذشت او در استخر فرح را تکذیب کردند؛ اما محل درگذشت هاشمی رفسنجانی و استخری که در آندرگذشتکجا بود؟ در گزارشی که همان سال در شماره ۴۱ اندیشه‌پویا نوشتم، تلاش کردم از این موضوع ابهام‌زدایی کنم.
هاشمی‌رفسنجانی عصر روز ۱۹ دی‌ماه نودوپنج در استخری دچار عارضه قلبی شد که در ساختمانی موسوم به کوشک قرار داشت. استخر واقع در ساختمانی بود که آیت‌الله هاشمی پس از پایان ریاست‌جمهوری برخی روزها را آن‌جا سپری می‌کرد. دفتری که خارج از مجمع تشخیص مصلحت و در محله سعدآباد قرار داشت. منشی مخصوص آیت‌الله هاشمی در دوره ریاست‌جمهوری، آقای رضا رجبی درباره این دفتر و استخر آن توضیحاتی به من داد که در گزارشم از آن استفاده کردم.
چنان‌که آقای رجبی روایت کرد، این استخر بر خلاف برخی روایت‌ها نه در کاخ سعدآباد و نه چنان‌که برخی گفته‌اند زمانی متعلق به فرح پهلوی، بوده است. به گفته او: «از زمان ریاست‌جمهوری آقای هاشمی، پزشکان به ایشان توصیه کردند برای سلامتی و رفع درد کمرِ مختصری که داشت، شنا کند. آن زمان در مجموعه ریاست‌جمهوری استخری بود که مقامات عالی دیگر نیز از آن استفاده می‌کردند. سال هفتادوشش که دفتر آقای هاشمی از ریاست‌جمهوری به ساختمان قدس (کاخ مرمر) نقل مکان کرد، دیگر امکان استفاده از آن استخر نبود.»
آقای رجبی با این مقدمه توضیحاتی درباره ساختمان کوشک و استخر واقع در آن داد: «بعد از فوت آقای هاشمی انواع و اقسام شایعات درباره محلی که ایشان دچار حمله قبلی شده، منتشر شد اما این مطالب نادرست است. مثلاً گفته شده آقای هاشمی در کاخ سعدآباد در استخر بوده یا گفته شده آقای هاشمی در استخری لوکس متعلق به فرح پهلوی دچار حمله قلبی شده است؛ اما واقعیت این است که وقتی دفتر آقای هاشمی به کاخ مرمر منتقل شد، ما یکی از ساختمان‌های ریاست‌جمهوری در محدوده تجریش را نیز تحویل گرفتیم تا به عنوان یک دفتر کوچک برای آقای هاشمی در دسترس باشد.
این ساختمان که به کوشک موسوم شده، عمارتی است خارج از سعدآباد و در خیابان نوفلاح در حوالی تجریش. این ساختمان دو حیاط داشت و تصمیم گرفته شد در یکی از این دو حیاط یک استخر برای استفاده آقای هاشمی ساخته شود؛ بنابراین علاوه بر مرمت بخشی از بنا، یک سازه فلزی بزرگ سوله‌مانند در یکی از دو حیاط به همراه استخر سرامیکی کوچکی داخل آن، ساخته شد. کسانی که می‌گویند این استخر متعلق به خانواده پهلوی بوده، باید بدانند که اصلاً این استخر زمان پهلوی وجود خارجی نداشته است.». ظاهراً آقای هاشمی، روزهای پنج‌شنبه را از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر در این دفتر می‌گذرانده؛ آن‌هم برای مطالعه، استفاده از استخر و یا ملاقات با نزدیکان. از آقای رجبی پرسیدم آیا این ساختمان در گذشته متعلق به خانواده پهلوی بود؟ توضیحاتش نشان می‌داد که این عمارت نه متعلق به خانواده پهلوی بلکه متعلق به لیلا امامی همسر امیرعباس هویدا نخست‌وزیر دوره پهلوی بوده و پس از پیروزی انقلاب مصادره شده است. به گفته او: «این ساختمان زمین بسیار بزرگی داشت که باغ‌مانند بود و داخل آن ساختمان کوچکی با چند اتاق واقع بود. یک گلخانه هم داشت. قبض‌های این ساختمان به نام لیلا امامی می‌آمد. مدتی بعد متوجه شدم این ساختمان محل زندگی امیرعباس هویدا و همسرش لیلا امامی بوده است»؛ اما آیا آیت‌الله هاشمی هم خبر داشت که دفتر کارش در محله سعدآباد خانه مصادره‌ای همسر هویدا است؟ بله
در خاطرات روزنوشت هاشمی مربوط به سال هفتادوچهار درباره این ساختمان آمده: «از منزل لیلا هویدا که بناست دفتر کار شود، بازدید کردم. سرایدار گفت قبل از طلاق لیلا، هویدا هم این‌جا بوده و بعد از طلاق، لیلا مانده بود.» عباس میلانی نویسنده کتاب معمای هویدا برای نوشتن کتابش موفق شد با لیلا امامی همسر سابق هویدا مصاحبه کند. در این کتاب اشاراتی هم به عمارت کوشک شده که بازخوانی آن خالی از لطف نیست. محل زندگی هویدا و همسرش لیلا، هدیه‌ای بود که مادر لیلا به عروس و داماد داده بود. به روایت لیلا امامی، قبل از آغاز زندگی مشترک، در این خانه دو اطاق جدید ساخته شد؛ یکی به عنوان کتابخانه هویدا و دیگری به عنوان حمام. لیلا امامی با اشاره به وسواس هویدا در نظافت گفته که: «فکر نمی‌کردم او بتواند جایی چون حمام را با دیگران به اشتراک استفاده کند». این عمارت، گلخانه‌ای نیز داشت که لیلا امامی در آن به پرورش گل مشغول بود. گل‌های ارکیده‌ای که امیرعباس هویدا به سینه نصب می‌کرد، از محصولات همین گلخانه بوده است. همان‌طور که هاشمی در خاطراتش اشاره کرده، ازدواج نخست‌وزیر عهد پهلوی امیرعباس هویدا و همسرش لیلا امامی موفق نبود. آن‌ها پس از ۵ سال زندگی مشترک، در سال ۱۳۵۰ متارکه کردند و خبر این متارکه نیز اعلام شد. از آن پس، هویدا از این عمارت به آپارتمانی در کاخ نخست‌وزیری نقل مکان کرد و لیلا امامی به تنهایی می‌زیست. خانم امامی مالک واقعی عمارت کوشک یک‌سال‌ونیم بعد از مرگ آقای هاشمی در پاریس فوت کرد. مشخص نیست آیا خانم امامی قبل از مرگ فهمید که خانه مصادره‌شده‌اش در سعدآباد، محل درگذشت هاشمی رفسنجانی بوده است؟