کارنامه مهندس مهدی بازرگان از دیدگاه آیت الله هاشمی رفسنجانی - کتاب انقلاب و پیروزی -- خاطرات ۱۳۵۷-۱۳۵۸

کارنامه مهندس مهدی بازرگان از دید آیت الله هاشمی رفسنجانیتاریخ : 0/0/1358 استعفای مرحوم مهندس مهدی بازرگان از نخست وزیری دولت موقت، از دیدگاههای گوناگونی مورد تجربه و تحلیل قرار گرفت. تقریبآ تمامی اشخاص صاحب نظر و گروههای سیاسی موثر بر مبنای سلایق و تفکرات خود این استعفا و کارنامه او و دولتش را به بررسی نشستند. واضح بود که با توجه به جو ضد آمریکایی و انقلابی‌گری که در این روزها در کشور حاکم بود، در برخی از موارد کمتر به عدالت و صواب سخن گفته شد.مهمترین ایرادی که به بازرگان و عملکرد دولت او گرفته می‌شد، سیاست گام به گام ایشان بود، چرا که چنین سیاستی با حرکت انقلابی مردم، سازگاری نداشت. همچنین بسیاری معتقد بودند دولت او ضعیف است و از عهده وظایف و مسئولیتهای تاریخی و انقلابی این روزها، برنمی‌آید و یا می‌گفتند که این دولت با ضد انقلاب، برخورد جدی و محکم ندارد و از این قبیل اشکالات دیگر؛ البته مهندس بازرگان و کابینه‌اش در آن دوران حساس و بحرانی بعد از انقلاب، کارهای انقلابی و موثر بسیاری هم انجام دادند و زحمات فراوانی هم کشیدند و این طبیعی بود که با آن حجم انبوه کارها و با توجه به عدم تجربه در این زمینه‌ها، اشتباها و کاستی‌هایی نیز به وجود بیاید.خود ما مهندس بازرگان را از سالهای پیش از این به عنوان یک انسان خوب و متدین و دارای تفکر آزادی خواهانه و مقاوم و مبارز می‌شناختیم و به درستی او اعتقاد داشتیم. من در سفر خوزستان که از طرف امام (ره)، برای بررسی اعتصاب‌های کارکنان شرکت نفت، به اتفاق ایشان ماموریت داشتیم، چند روز با ایشان بودم. گاهی در یک  اتاق و گاهی در خانه‌ای کوچک در کنار هم بودیم و همین باعث شد، من ایشان را بهتر بشناسم. به هر حال به نظرم کارنامه شخص  بازرگان را به عنوان یک متفکر و سیاستمدار اسلامی و نیز کارنامه دولت موقت را به عنوان نخستین دولت بعد از انقلاب، باید با لحاظ کردن همه ویژگیهای آن روزها دید، تا بتوان به نقاط قوت و ضعف واقعی ایشان، به درستی پی برد و در مورد کارنامه آنها به صراحت قضاوت کرد.من البته، یک بار در مدرسه فیضیه در حضور امام، ضمن یک سخنرانی بیش از سی مورد از اقدامات مهم انقلاب را که بخشی از آن از کارهای دولت موقت بود برشمردم و بعدها، در نامه‌ای مفصل به شخص آقای بازرگان، بخشی از نقاط قوت و ضعف ایشان و دولت موقت را، ترسیم کردم. منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 58-1357 ، انقلاب و پیروزی، زیر نظر عباس بشیری