بسم الله الرحمن الرحیم

تعاونوا علی البر و التقوی

تعاون از مصدر «تفاعل» دو معنای لغوی و اصطلاحی دارد که در هر معنا روح همکاری نهفته است و از لحاظ فرهنگ، ریشه در تاریخ زندگی اجتماعی بشر دارد.

سیر تدریجی زندگی انسان‌ها از غارنشینی انفرادی به شهرنشینی اجتماعی نشان می‌دهد که ابنای بشر تعاون و همکاری همنوعان را ضرورت اجتناب ناپذیر تداوم حیات خویش می‌دانند و در این راستا تعاملات را از سطوح قبیله‌ای و جغرافیای ملی که کشور نامیده می‌شود، فراتر گرفته‌اند و به جامعه بین الملل می‌اندیشند و تأسیس مجامع و مراکز جهانی مانند کشتی رانی، هواپیمایی، آژانس هسته‌ای و... شاهدی روشن برای این رویکرد می‌باشد.

جمهوری اسلامی ایران نیز در نخستین ماههای پس از پیروزی انقلاب اسلامی در جمع خبرگان تدوین قانون اساسی، توجه عمیقی به مقوله تعاون برای رونق جامعه مخصوصاً در بعد اقتصادی کرده و این توجه در بازنگری سال 1368 نیز مورد تأکید قرار گرفته است، اما متأسفانه برداشت‌های سطحی از بندهای مربوطه و بعضاً تفکرات افراطی در دو مقوله دولتی کردن امور و بخش خصوصی، نگذاشت تعاونی‌ها رونق بگیرند و آن مطالب جنبه عملیاتی به خود نگرفته اند.

با توجه به اهمیت موضوع، مجمع تشخیص مصلحت نظام، در تدوین سیاست‌های کلی و بعدها تدوین سند چشم‌انداز 20 ساله و حتی در اصلاح سیاست‌های صدر و ذیل اصل 44 قانون اساسی، با تکیه بر عقبه بسیار علمی و کارشناسی، نگاهی منطقی به مباحث مربوط به سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی کرده که ماحصل آن، مصوبات بسیار مترقی است که آن هم به خاطر مسائلی که همگان می‌دانند، همچنان بر روی کاغذ مانده و در مرحله اجرا چنان موانع و محدودیت‌هایی ترسیم شده که متقاضیان فعالیت در بخش تعاونی به قول معروف عطایش را به لقایش می‌بخشند.

درباره اهمیت تعاونی‌ها توجه همگان را به یکی از مشاهدات خویش در اولین سفرهای خارجی پس از انقلاب جلب می‌نمایم که در سفر به ژاپن دیدم که شرکت عظیم صنایع الکترونیکی سونی سرمایه‌های خویش را از سهام تک تک مردم فراهم کرده که با قطرات دارایی خویش دریایی را خلق کرده‌اند.

به یاد دارم که در همایشی که دو سه سال پیش بسیج دانشجویی دانشگاه‌های تهران در تالار علامه امینی دانشگاه تهران به خاطر تسریع در اجرای سیاست‌های اصل 44 برگزار شده بود، شرکت کردم و در آن همایش بسیجیان را که یکی از اقشار ذی حق در جامعه می‌دانم، ترغیب به ورود به بخش‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در قالب تعاونی‌ها کردم. اما متأسفانه هیچ حرکتی را در این مسیر حتی در دورنما هم نمی‌بینم.

چینی‌ها ضرب المثلی دارند که می‌گویند «به جای اینکه به افراد هر روز یک ماهی بدهید، به آنها تور ماهیگیری بدهید تا خودشان صید کنند.» این مثل در شرایط امروز جامعه ما مصداق کامل دارد.

متأسفانه جامعه را به فرهنگ اشتباه «همه یا هیچ» عادت داده‌ایم و علی‌رغم شعارهای فراوانی که برای کم کردن تصدی گری‌های دولت می‌دهیم، در عمل جامعه را به سمتی سوق می‌دهیم که حتی تقویت بخش خصوصی را ترویج سرمایه داری زالوصفتی می‌نامیم.

در صورتی که در مصوباتی که به تأیید مقام معظم رهبری هم رسیده، آمده است که یکی از مصارف درآمدهای حاصل از واگذاری‌ها، تقویت بخش تعاونی است تا مردم یا اقشار مختلف با تشکیل شرکت‌های سهامی عام، هم برای کم کردن معضل بیکاری گام بردارند و هم با احساس مالکیت در راه ارتقای کیفیت و به‌تبع آن رونق اقتصادی بکوشند.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که تشکیل تعاونی‌ها و تقویت بخش خصوصی، نه تنها از مسئولیت‌های دولت نمی‌کاهد، بلکه تبدیل وظیفه اجرایی دولت به وظیفه نظارتی آن هم از جایگاه کلان باعث رشد بهره‌وری در کشور می‌شود که الان در مثلث انسان، منابع و ماشین یکی از ضعف‌های عمده ما می‌باشد.

اکبر هاشمی‌ رفسنجانی

رئیس‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری

رئیس ‌مجمع تشخیص‌ مصلحت ‌نظام

******************************************************************

* به مناسبت: 13 شهریور، روز تعاون