پیام آیت الله هاشمی رفسنجانی به پادشاه برونئی

[1]

در باره این کشور:

- برونِی (برونئی)، کشور اسلامی سلطان نشین مشروطه در آسیای جنوب شرقی. این سرزمین به صورت محصور در مالزی شرقی (صباح و سراواک) در ساحل شمال غربی بورنئو، بین خلیج برونئی و بَرَم پوینت واقع شده و از شمال به دریای چین جنوبی و از مغرب و مشرق به ایالت سراواک محدود است.

جمعیت برونی طبق آمار 1375 ش / 1996 در حدود 000، 300 تن بوده است (سالنامة امریکانا 1996، ص 581). نام محلی آن نگارا برونئی دارالسلام بود که اکنون به برونئی دارالسّلام تغییر یافته است. برونی سرزمین کوهستانی با مساحتی بالغ بر 770، 5 کیلومتر مربع است که در حدود 75% خاک آن را جنگلهای استوایی می‌پوشاند. جلگة باریک ساحلی آن به طول نود کیلومتر در امتداد کرانة ماسه‌ای مرجانی قرار دارد. ناحیة سراواک، سلطان نشین برونی را به دو قسمت برونگان شرقی و غربی تقسیم کرده است. پایتخت برونی، بندر سری بگاون است که از 1349 ش / 1970 به افتخار سلطان وقت، از برونی به این عنوان تغییر نام یافته است. جمعیت شهر برونی از 600، 4 تن (در 1329 ش / 1950) به حدود 000، 300 تن (در 1375 ش / 1996) رسیده است؛ و این رشد فزاینده حاصل بالا بودن میزان زاد و ولد و پایین بودن تعداد مرگ و میر است؛ به طوری که میانگین سالانة رشد جمعیت در دهة 1980 (1359 ـ 1369 ش) به 9 ر 2% و تراکم جمعیت به 52 تن در هر کیلومتر مربع (1375 ش / 1996) رسید. حدود 63% جمعیت کشور در پایتخت، بنادر و مراکز و پیرامون حوزه‌های نفتی متمرکز است. مذهب رسمی کشور، اسلام است و بزرگترین گروه قومی برونی مالایایی‌اند که 70% جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و اغلب مذهب شافعی دارند. با کشف حوزه‌های نفتی سریا در 1308 ش / 1929، برونی اهمیت اقتصادی ویژه‌ای یافت و پس از جنگ جهانی دوم، بر اثر کشف شدن حوزه‌های نفت و گاز و اجرای طرحهای گستردة استخراج نفت، رشد فزایندة آن آغاز گردید. عامل اصلی رفاه برونئی، تولید نفت است که از 000، 707 تن در 1317 ش / 1938 به بیش از 8 ر 5 میلیون تن در 1336 ش / 1957 و به بیش از 7 ر 7 میلیون تن نفت خام در 1367 ش / 1988 افزایش یافته که در پالایشگاه لوتنگ ایالت سراواک مالزی پالایش می‌شود. درآمد سرانة این کشور در 1369 ش / 1990، برابر 400، 19 دلار بود. مازاد درآمد بازرگانی این کشور در 1365 ش / 1986، چهار میلیارد دلار بود به طوری که از حیث درآمد، حتی از ژاپن و سنگاپور نیز فراتر رفت و ثروتمندترین کشور جنوب شرقی و شرق آسیا شد. واحد پول برونی، دلار برونی است. برونی از نظر تقسیمات اداری، به چهار ناحیه تقسیم شده است که رئیس هر ناحیه را وزیر اعظم (نخست‌وزیر) کشور منصوب می‌کند. نوع حکومت این کشور سلطنتی است و پادشاه فعلی آن سلطان حاجی حسن البولْکیاه معزالدین والدوله، از 1346 ش / 1967 بر این کشور حکومت می‌کند. این کشور دارای مجلس شورای مقننه است و شورای قانونگذاری آن 21 عضو دارد که سلطان منصوب می‌کند. از تاریخچة برونی اطلاع چندانی در دست نیست؛ ظاهراً قدمت آن پیوند نزدیکی با قدمت جزیرة برنئو دارد. بنابر گزارش‌های اولیة چینیان، این منطقه پولو یا پونی نامیده می‌شده است (شهرهای جهان، ج 4، ص 93). مالایایی‌های برونی در قرن نهم یا احتمالاً از قرن هشتم، پس از آنکه بنا به روایت شفاهی یکی از رهبران آنان را، سلطان ایالت جوهور (در جنوب شبه جزیرة مالزی) به سلطنت منصوب کرد، به اسلام گرویدند (دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل واژه). بنیانگذار کشور سلطان نشین کنونی برونی حاکم غیرمسلمانی بود به نام آوانگ آلک بتار که به اسلام گروید و خود را محمد نامید. در 1320 ش / 1941، ژاپنی‌ها آن را اشغال کردند (بریتانیکا، ذیل واژه). بعد از جنگ جهانی دوم، اوضاع رو به دگرگونی نهاد، اانگلیسی ها قانون اساسی 1338 ش / 1959 را پذیرفتند و اختیار امور داخلی را به سلطان دادند. در این موقع، حزب سوسیالیست مردم برونی سربرآورد. این حزب هیچگاه اجازة شرکت در قدرت نیافت، و در 1341 ش / 1962 شورشی کوتاه مدت به راه انداخت. این عمل برای نخبگان حاکم آنقدر دردناک بود که در مسیر دموکراسی تغییر جهت دادند. عواید صادرات نفت که در دهة 1310 ش / 1930 آغاز گشته بود، چنان رو به ازدیاد نهاد که سلطان سرعمرعلی سیف الدین اجازه یافت تا از طریق نظام گستردة رفاه اجتماعی و اعتلای اسلام، به نارضایی مردم پاسخ دهد. وی یکی از بزرگترین مساجد آسیا را بنا نهاد، دایره امور دینی (تأسیس شده در 1333 ش) را توسعه داد و با کمک مالی، انجام مراسم حج را به صورت رسمی همگانی درآورد (دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد، همانجا). سلطان عمرعلی سیف الدین سوم در 1346 ش / 1967 به نفع پسر ارشد خود، حسن البولکیاه کناره گیری کرد.