پیام آیت الله هاشمی رفسنجانی به مناسبت درگذشت آیت الله سیدمحمدحسین فضل‌الله
تلاش چندین‌باره دشمنان صهیونیستی برای حذف فیزیکی آیت الله سیدمحمدحسین فضل‌الله
انّالله و انّا الیه راجعون
درگذشت عالم روحانی، آیت‌الله سیدمحمدحسین فضل‌الله،(1) از مصادیق بارز «اذا مات العالم ثلم فی‌الاسلام ثلمه لایسدها شئی» است.
شخصیت مجاهدی که در خانواده‌ای روحانی و در محضر مراجع بزرگ نجف پرورش یافت و برای دفاع از حقانیت اسلام به سرزمین خویش لبنان برگشت و با حضور در گروه‌های جهادی، عالمی عامل شد.
اهمیت جایگاه این شخصیت فقیه و نویسنده اجتماعی و سیاسی باعث چندین‌بار تلاش دشمنان صهیونیستی برای حذف فیزیکی ایشان شد که مدال جانبازی را بر سینه خویش آویخت.
با تسلیت این مصیبت به مسلمانان، شیعیان، مردم لبنان، گروه‌های مقاومت در سرزمین‌های اشغالی و لبنان و به ویژه بستگان و خانواده داغدار، علوّ درجات آن عالم جلیل‌القدر را از درگاه احدیت خواستارم و امیدوارم اندیشه‌های تابناک ایشان چراغ راه همه طلبه‌ها و کسانی باشد که آینده مجامع اسلامی را به دست می‌گیرند.
اکبر هاشمی رفسنجانی
رئیس مجلس خبرگان رهبری
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
*******************************************************8
1- سید محمد حسین فضل الله در سال ۱۳۵۴ قمری (۱۹۳۵م) در نجف اشرف در یک خانواده روحانی لبنانی دیده به جهان گشود
وی تحت نظارت پدرش سید عبدالرئوف فضل الله از مراجع شیعه مراحل تربیت و تعلیم را به شیوه ای که در آن زمان مرسوم بود طی کرد.
علامه فضل الله در دوره کودکی وارد مکتب خانه شد تا خواندن و نوشتن و قرائت قرآن را بیاموزد. اما فضای خشن مکتب خانه که تحت اداره افراد کهنسال بود با مزاجش سازگار نیامد و حتی آثار منفی بر روحیه‌اش گذارد لذا وارد مدرسه ای شد که مرکزی با نام (منتدی النشر) به سبک جدید تاسیس کرده بود. وی وارد کلاس سوم این دبستان شد و زمانی که کلاس چهارم را می گذراند، دبستان را هم ترک گفت و در سن نه سالگی تحصیلات حوزوی‌اش را آغاز کرد. هم زمان با تحصیلات حوزوی و به تناسب سن و ذهنیت خویش به فضای پیرامون و اوضاع زمانه توجه داشت و اندیشه‌ها و دغدغه های فرهنگی و سیاسی زمانه‌اش را از طریق مجلات مصر و لبنان و روزنامه های عراقی پیگیری می کرد.
سید محمد حسین برخی دروس حوزوی همچون منطق و اصول فقه را نزد پدر خود فراگرفت و در این مرحله استادی غیر از پدرش نداشت. تا اینکه برای فراگیر جلد دوم کتاب کفایة الاصول به محضر یکی از اساتید ایرانی‌اش به نام شیخ مجتبی لنکرانی می شتابد.
وی با اتمام کتاب کفایة الاصول به محضر مراجع آن دوره مانند سید ابوالقاسم خویی، سید محسن حکیم، سید محمود شاهرودی و شیخ حسین حلی راه یافت و در کنار دروس اصول فقه، بخشی از کتاب (الاسفار الاربعه) معروف به (حکمت متعالیه) ملاصدرا شیرازی را نزد ملاصدرا بادکوبه‌ای فرا گرفت و مدت پنج سال نیز این درس را از سید محمد باقر صدر فراگرفت. استادش سید ابوالقاسم خویی به او توصیه کرده بود تا این درس را به طور جدی پیگیری کند.
فضل الله در سال ۱۹۵۲ در سن هفده سالگی برای نخستین بار به قصد دیدار خانوادگی به لبنان رفت و در این سفر که هم زمان با چهلمین روز درگذشت سید محسن امین عاملی بود قصیده‌ای در رثای او سرود و در آیین یادبود او قرائت کرد. وی در این قصیده بسیاری از مسایل سیاسی روز و از جمله مساله وحدت و بیداری اسلامی و مهاجرت جوانان را مطرح و استعمار فرانسه را تقبیح کرد. روزنامه‌های آن روز لبنان این قصیده را تحریک کننده و احساس برانگیز توصیف کردند.
در سال ۱۹۶۶ جمعی از موسسان انجمن مذهبی «اسرة التآخی» منطقه نبعه در حاشیه شرقی بیروت از فضل الله دعوت کردند تا در آن منطقه اقامت افکند. وی این دعوت را پذیرفت و در همین سال به قصد اقامت دائم به وطن اصلی خویش بازگشت.
در سال ۱۳۱۷ق‌زاده شد و در سال ۱۳۱۸ همراه خانواده به نجف اشرف مهاجرت کرد. وی نزد اساتیدی چون شیخ الشریعه اصفهانی محقق (ضیاء الدین) عراقی، محمد حسین اصفهانی کمپانی، شیخ محمد حسین نائینی، شیخ محمد جواد بلاغی نجفی و سید حسین بادکوبه‌ای مراتب تحصیلات حوزوی را طی کرد و به مرتبه مرجعیت شیعه و زعامت حوزه علمیه نجف رسید.
پویش فرهنگی و علمی علامه
سید محمد حسین فضل الله از سال‌های نخست نوجوانی، در کنار تحصیلات حوزوی مطالعات و فعالیت‌هایی را پی گرفت که در محیط بسته حوزه علمیه نجف چندان پذیرفته نبود. وی با تعمیق و تداوم مطالعات ادبی و قرائت مجلاتی چون مجله الکاتب طه حسین اندک اندک به وجود قریحه شعر در نهاد خویش پی برد و شروع به سرودن شعر کرد. بعد‌ها این قریحه چندان در او شکفت که حاصل آن در قالب سه دیوان شعر منتشر شد.
در سال (۱۳۸۰ق) «جماعة العلما» ی نجف مجله‌ای فرهنگی – اسلامی را راه‌اندازی کردند که سید محمد حسین فضل الله در کنار سید محمد باقر صدر و شیخ محمد مهدی شمس‌الدین از مدیران آن بود و سرمقاله‌های سال دوم این مجله را با عنوان (کلمتنا) (سخن ما) به رشته تحریر درآورد.
سرمقاله نخست انتشار این مجله را سید محمد باقر با عنوان (رسالتنا) (رسالت ما) نگاشته است.
فضل الله به مدت ۶ سال به نگارش مقاله و تالیف کتاب ادامه داد و در کنار سید محمد باقر صدر در تشکیل جنبشی شیعی در عراق نقش ایفا کرد. حاصل رایزنی‌ها و هم‌فکری‌های فضل الله و صدر، پیدایی نخستین جنبش اسلامی شیعی در عراق با نام حزب الدعوة الاسلامیه بود. تا آن زمان جامعه سنی عراق از چند حزب و جنبش -مانند اخوان المسلمین و حزب التحریر الاسلامی- برخوردار بود. فضل الله کتاب‌های (قضایانا علی ضوء الاسلام) و (اسلوب الدعوة فی القرآن) را در چنین مرحله‌ای نگاشته است.
وی پس از بازگشت به لبنان در سال ۱۹۶۶ فعالیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی گسترده‌ای را در لبنان به راه انداخت که امروزه پس از ۴۵ سال از آغاز این فعالیت‌ها کارنامه پرباری از آن در ابعاد مختلف مشهود است.
وی با برگزاری جلسات تفسیر و وعظ دینی و اخلاقی و برنامه‌های پاسخ به پرسش‌ها- که هنوز هم به صورت منظم تداوم دارد- توانست تحول عظیمی در چندین نسل پدید آورد و چنان که خود می‌گوید: افتخار تربیت غالب نیروهای مبارز و فعالان مذهبی شیعه را از آن خود نماید.
تأسیس حوزه علوم دینی به نام «المعهد الشرعی الاسلامی» به هدف پرورش طلاب علوم دینی بخش دیگری از فعالیت‌های فرهنگی و علمی سید محمد حسین فضل‌الله است. وی در این مدرسه تدریس درس خارج اصول وفقه را برعهده داشت. بسیاری از شخصیت‌های جنبش مقاومت اسلامی لبنان تربیت شده این مدرسه هستند. شهید شیخ راغب حرب از نخستین طلاب این مدرسه بود.
وی علاوه بر «المعهد الشرعی» که در شهر بیروت واقع است، حوزه علمیه ویژه زنان را نیز در بیروت و حوزه‌ای نیز در صور و حوزه المرتضی در دمشق (سیده زینب) را تاسیس کرده است. علامه فضل الله در ۴ ژوئیه ۲۰۱۰ در سن ۷۵ سالگی به علت خونریزی شدید داخلی درگذشت.
تألیفات علامه
از سید محمد حسین فضل الله تاکنون بیش از هفتاد عنوان کتاب - که درمجموع به بیش از یکصد جلد می رسد- منتشر شده است.
برخی از کتاب‌های ایشان مجموعه سخنرانی‌ها و برخی دیگر تقریرات درس‌های خارج اصول و فقه ایشان است که به وسیله شاگردانشان تنظیم شده است.
پژوهش‌های قرآنی علامه
۱) من وحی القرآن (تفسیر قرآن در ۲۴ جلد)
۲) الحوار فی القرآن
۳) اسلوب الدعوه فی القرآن
۴) من عرفان القرآن
۵) حرکة النبوة فی مواجهه الانحراف
۶) دراسات و بحوث قرآنیة
کتاب‌های فقهی علامه
۷) المسائل الفقهیه
۸) الفتاوی الواضحه
۹) فقه الحیاة
۱۰) کتاب الجهاد
۱۱) کتاب النکاح
۱۲) القرعة و الاستخارة
۱۳) الیمین و العهد و النذر
۱۴) الاجارة
۱۵) رسالة فی الرضاع
۱۶) فقه الشریعة (رساله‍‍ی علمیه)
۱۷) الصید و الذباحة
۱۸) دلیل المناسک
۱۹) الشرکة
۲۰) الوصیة
۲۱) المواریث
ج) اندیشه اسلامی علامه
۲۲) خطوات علی طریق الاسلام
۲۳) قضایانا علی ضوء الاسلام
۲۴) الاسلام و منطق القوة
۲۵) الحرکة الاسلامیة، هموم و قضایا
۲۶) من اجل الاسلام
۲۷) مفاهیم اسلامیة عامه (۱۰ جلد)
۲۸) فی آفاق الحوار الاسلامی المسیحی
۲۹) دنیا الشباب
۳۰) دنیا المرأة
۳۱) تأملات اسلامیة حول المرأة
۳۲) قراءة جدیدة لفقه المرأة الحقوقی
۳۳) الوحدة الاسلامیة بین الواقع و المثال
۳۴) قضایا اسلامیة معاصرة
۳۵) اسئلة وردود من القلب
۳۶) المرجعیة و حرکة الواقع
۳۷) الاسلام و المسیحیه
۳۸) الاسلام و فلسطین
۳۹) الاسلامیون و التحدیات المعاصرة
۴۰) السلام و المشروع الحضاری
۴۱) خطاب الاسلامیین و المستقبل
۴۲) مع الحکمة فی خط الاسلام
۴۳) الندوة (۲۰ جلد)
۴۴) الجمعة منبر ومحراب
۴۵) صلاة الجمعة، الکلمة و الموقف
۴۶) من وحی عاشورا
۴۷) حدیث عاشورا
۴۸) علی طریق کربلا
۴۹) تأملات فی آفاق الامام موسی الکاظم (ع)
۵۰) فی رحاب أهل البیت علیهم السلام
۵۱) آفاق اسلامیه
۵۲) فی رحاب الدعاء
۵۳) الانسان و الحیاة
۵۴) حوارات فی الفکر و الاجتماع و السیاسه
۵۵) روی و مواقف (۳ جلد)
۵۶) المعالم الجدیدة للمرجعیة الشیعیة
۵۷) تأملات فی الفکر السیاسی الاسلامی
۵۸) صراع الارادات
۵۹) المقاومة الاسلامیة
۶۰) شرح خطبة الزهراء (سلام الله علی‌ها)
۶۱) الفقیه و الامة
۶۳) اراد‌ة القوه
۶۴) بینات
۶۵) الهجرة و الاغتراب
۶۶) الزهراء القدوة
۶۷) مطارحات فی قضایا قرآنیة
۶۸) تحدیات المهجر
۶۹) آفاق الروح (شرح صحیفه سجادیه در ۳ جلد)
۷۰) مجموعه های شعری
۷۱) یا ظلال الاسلام (رباعیات)
۷۲) قصائد من اجل الاسلام و الحیاة
۷۳) علی شاطی الوجدان
فعالیت های اجتماعی علامه
گذشته از فعالیت‌های علمی و فرهنگی و سیاسی که فضل‌الله در لبنان و سوریه داشته است، فعالیت‌های اجتماعی ایشان چندان گسترده بوده که کمتر منطقه‌ای از کشور لبنان را می‌توان یافت که اثر فعالیت اجتماعی ایشان در آن مشهود نباشد. شعله ور شدن آتش جنگ‌های داخلی و تجاوزات صهیونیست‌ها، گذشته از خسارت‌های جانی و مالی، مشکلات اجتماعی فراوانی را در پی داشت که مهم‌ترین آن سرنوشت مبهم یتیمان و فرزندان شهدا و فقرا و معلولان بود.
انجمن خیریه (جمعیه المبرات الخیریه) که تحت نظارت سید محمد حسین فضل الله قرار دارد با کمک نیکوکاران اقدام به تاسیس مراکز و موسسات پیشرفته برای تربیت یتیمان و به ویژه فرزندان شهدا و فرزندان فقرا و تاسیس بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها و مساجد نمود. فرزندان شهدا به طور شبانه‌روزی در این مراکز خیریه اسکان دارند و مراتب تحصیلی‌اشان را در بخش آموزشی همین مراکز می گذرانند.
مرحوم علامه سیدمحمد حسین فضل الله از مراجع تلقید شیعیان لبنان یکشنبه ۱۳ تیر ماه ۱۳۸۹در سن ۷۵ سالگی در بیروت در گذشت [علامه فضل الله درگذشت] علاوه بر تحصیلات حوزوی و فعالیت‌های مذهبی به انجام فعالیت‌های اجتماعی و تاسیس مراکز خیریه ایتام شهرت داشت.
مراکز خیریه ایتام تاسیس شده توسط علامه
۱. مبرة الامام الخویی، بیروت (الدوحه)
۲. مبرة الامام زین العابدین (ع)، البقاع (الهرمل)
۳. مبرة الامام علی بن ابی طالب (ع)، جبل عامل
۴. مبرة السیده مریم (ع)، جبل عامل، جویا
۵. مبرة السیدة خدیجة الکبری (ع)، بیروت (بئر حسن)
۶. مبرة الحورا زینب، البقاع الغربی، سحمر
۷. مراکز خیریه برای نابینایان و ناشنوایان
۸. مدرسه النور (برای نابینایان)، بیروت
۹. مدرسه الرجاء (ناشنوایان)، بیروت
مراکز بهداشتی تاسیس شده توسط علامه
۱. مستشفی بهمن (بیمارستان بهمن)، بیروت، حارة حریک.
۲. مستشفی السیدة زهرا (س)، جبل عامل، العباسیه.