پیام آیت الله هاشمی رفسنجانی به سی و سومین اجلاس سازمان وحدت آفریقا

بسم‌الله الرحمن الرحیم

امروز مشکلاتی در جهان در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، جنگ‌های داخلی، اختلاف‌های فرقه‌ای و فقر اقتصادی وجود دارد که از موانع اصلی برای مشارکت و توسعه انسانی محسوب می‌شود.

با شناختی که از قاره آفریقا دارم، این قاره بیش از دیگر مناطق به این مشکلات مبتلا بوده و برای کسب استقلال، بهای سنگینی را پرداخته و امید است همه سازمان‌ها و تشکیلات منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه سازمان وحدت آفریقا (1) در راستای حل مشکلات یاد شده در کشورهای این قاره کوشا باشند که با توجه به موفقیت‌های گذشته این سازمان‌ها به حل این مشکلات دست خواهد یافت.

تصویب قوانین فرامرزی از خطرهای عمده‌ای است که جامعه بین‌المللی را تهدید می‌کند و مصداق روشن آن، اقدام‌های خودسرانه آمریکا در زمینه تصویب قوانین تخصیص بودجه خرابکاری و اقدام‌های تروریستی علیه کشورها، دخالت در امور داخلی و حاکمیت‌های ملل مختلف در اعمال تحریم‌های یک جانبه است. تمامی اینها نشان بارزی از قانون شکنی و نقض موازین مسلم حقوق بین‌الملل، از جمله اصل آزادی تجارت جهانی است.

خوشبختانه واکنش اصولی و پاسخ منفی بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله سازمان ملل متحد (شورای امنیت)، جنبش عدم تعهد، سازمان کنفرانس اسلامی و گروه 77، (2) نشانگر حساسیت جدی سازمان وحدت آفریقا با این خودسری بین‌المللی خطرناک است.

با قدردانی از اقدامات رئیس این اجلاس، جناب آقای رابرت موگابه، امیدوارم سازمان وحدت آفریقا نیز با توجه به ماهیت ضد استکباری خود در این قبیل جریان‌ها، حساسیت بیشتری نشان داده و همچون سایر سازمان‌ها در مقابل نقض حقوق بین‌المللی از سوی هر کشوری بایستد.

توسعه طلبی‌های رژیم غاصب صهیونیستی در منطقه خاورمیانه می‌تواند نمونه بارزی از نقض حقوق و قوانین بین‌المللی محسوب شود. گشایش تونل زیرزمینی مسجد الاقصی، اصرار بر تداوم اشغال سرزمین‌های فلسطینیان، ارتفاعات جولان و جنوب لبنان، اعمال فشار و شکنجه علیه مردم سرزمین‌های اشغالی و زندانیان مسلمان و مصوبه دولت غیرقانونی این رژیم مبنی بر گسترش شهرک‌های یهودی نشین در شهر مقدس قدس، از جمله این اقدام‌هاست.

در زمینه اقتصاد جهانی نیز باید تأکید کنیم که تضمین یک محیط اقتصادی بین‌المللی عادلانه، منصفانه و مستعد، از جمله حل سریع مسائلی از قبیل دسترسی ناکافی کشورهای در حال توسعه به بازار کشورهای توسعه یافته، جریان ناکافی منابع مالی خارجی شامل کمک‌های رسمی توسعه و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی با شکاف تکنولوژی کشورهای در حال توسعه و مشکلات دیرینه بدهی‌های خارجی بستگی دارد. در کنار آن مشارکت کامل و مؤثر کشورهای در حال توسعه در روند تصمیم گیری اقتصادی بین‌المللی نیز باید ارتقاء یابد و لزوم توسعه هر چه بیشتر امور تجاری، اقتصادی، فنی و تکنولوژیکی کشورهای در حال توسعه و جهان سوم بیش از پیش احساس می‌شود.

اکبر هاشمی رفسنجانی

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران

****************************************************************

1-  تشکیل سازمان وحدت آفریقا، بیشتر دولت‌های قارهٔ آفریقا در دههٔ 1960 م تا 1970 م به استقلال رسیدند و تقریباً تا قبل از این تاریخ بین ملت‌های آفریقایی رابطهٔ بین‌المللی وجود نداشت. با این حال دولت‌های مستقل آفریقایی حتی پیش از 1960 م، برای برقراری همکاری بین خود اقداماتی کرده بودند که ثمرهٔ آنها تشکیل چند سازمان منطقه‌ای بود که مهم‌ترین آنها، سازمان وحدت آفریقا OAU می‌باشد. این سازمان در 25 مه 1963 با کوشش فراوان هایله سلاسی، امپراطور اتیوپی در «آدیس آبابا» تشکیل شد و اولین هدفش را کمک به استقلال گروه‌های پرشماری از اقوام آفریقایی ـ که هنوز مستعمره بودند ـ اعلام نمود. هدف بعدی اینکه تمام کشورهای آفریقا را در چهارچوب یک سیاست متحد قرار دهد؛ و به همین دلیل نام «سازمان وحدت آفریقا» را برای خود انتخاب کرد. سازمان در آغاز،26 عضو داشت و با آزاد شدن تدریجی سرزمین‌های آفریقایی تعداد آنها به 50 عضو بالغ شد. این سازمان بر 5 اصل استوار است: 1- برابری مطلق دولت‌های عضو در سازمان؛ 2- دخالت نکردن در امور داخلی کشورهای دیگر؛ 3- غیر قابل تغییر بودن مرزهایی که دولت‌های استعمارگر برقرار کرده‌اند و دولت‌های آفریقایی مستقل وارث آنها شده‌اند؛ 4- حل اختلاف در چهارچوب کامل آفریقایی از راه گفتگو، میانجی‌گری آشتی یا داوری؛ 5- شناسائی ویژگی‌های منطقه‌ای برای دولت‌های مناطق مختلف قاره و اجازه تأسیس تشکیلات منطقه‌ای برای همکاری و بهره جویی از این ویژگی‌ها؛ ارکان سازمان وحدت آفریقا سازمان دارای یک کنفرانس سران، یک شورای وزیران و یک دبیر خانه است. کنفرانس سران از رؤسای دولت‌های عضو تشکیل یافته، که سیاست کلی را تعیین می‌کند. این کنفرانس هر سال یک اجلاس دارد با رأی گیری در کنفرانس با اکثریت 2/3 (دو سوم) اعضا می‌باشد. شورای وزیران از وزرای کشورهای عضو، معمولاً وزیران امور خارجه به وجود می‌آید، که سالی دو اجلاس دارد. وظیفه اساسی شورای وزیران، مشخص کردن موضوع‌هایی است که در کنفرانس سران باید تصمیم گیری شود و نیز اجرای تصمیمات متخذه در کنفرانس سران از وظایف آنها می‌باشد. دبیرخانهٔ این سازمان دارای یک دبیر کل و تعدادی کارمند بین المللی است که وظائف اداری سازمان را دارند. علاوه بر اینها سازمان وحدت آفریقا دارای یک «کمیته آفریقای آزاد» است که عهده دار مطالعهٔ راه‌های کمک به اقوام آفریقایی غیر آزاد است. همچنین این سازمان دارای یک کمیسیون میانجی‌گری، آشتی و داوری برای رفع اختلاف‌های اعضا می‌باشد.

2- گروه 77 در 15 ژوئن سال 1964 و توسط 77 کشور در حال توسعه امضاکننده اعلامیه گروه 77 در پایان نخستین جلسه کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) در شهر ژنو - سوئیس تأسیس شد. نخستین اجلاس سطح وزیران این نهاد از دهم تا 25 اکتبر سال 1967 در الجزیره پایتخت الجزایر برگزار شد و منشور آن نیز در همین اجلاس تدوین شد.

ریاست گروه 77 که بزرگترین سازمان بین دولتی کشورهای درحال توسعه در سازمان ملل است، عالی‌ترین ارگان سیاسی در ساختار سازمانی این گروه محسوب می‌شود و انتخاب آن بر اساس اصل گردشی بین منطقه آفریقا‍، آسیا، آمریکای لاتین انجام می‌گیرد.

دوره ریاست در گروه 77 یک‌ساله است و رییس گروه فردی است که به‌عنوان سخنگوی گروه عمل کرده و اقدام‌های این گروه را در بخش‌های گوناگون هماهنگ می‌کند. این گروه در ژوئن سال 1964 با امضای بیانیه مشترک هفتاد و هفت کشور در حال توسعه، در خاتمه اولین نشست کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنکتاد) در ژنو تأسیس شد.

با برگزاری اولین نشست وزرای گروه 77 در الجزایر اساسنامه آن موسوم به منشور الجزایر تصویب و به تدریج این نهاد دائمی توسعه یافت و به ایجاد شعبه‌های گروه 77 با دفاتر ارتباطی در ژنو (آنکتاد)، نایروبی (یونپ)، پاریس (یونسکو)، رم (فائو و ایفاد‍)،‌ وین (یونیدو) و گروه 24 در واشنگتن (صندوق بین المللی پول و بانک جهانی) منجر شد. اگر چه اعضای گروه 77 به 130 کشور افزایش یافته است با این حال نام اولیه به دلیل اهمیت تاریخی آن حفظ شده است. جمهوری اسلامی ایران از زمان تأسیس گروه 77 برای اولین بار در روز چهارشنبه ششم بهمن 1389 ریاست این گروه را در وین احراز کرد.