پارادایم سیاسی هاشمی

مریم وحیدیان

۱۰۰ روز است که دیگر نیست اما نامش، حرفش، عملکردش و دیدگاه هایش نقل و نقل محافل عمومی و سیاسی است. از دانشجویان تا کاندیداهای انتخابات برای شناخت بیشتر و تحلیل آرا و عملکرد مرحوم آیت الله هاشمی همایش و پیمایش می گذارند تا که شاید در غیاب او، خط هاشمی را بشناسند. از همین رو روز گذشته دانشگاه علامه طباطبایی با دعوت از حمیدرضا جلایی پور و صادق زیباکلام در خواست کرد تا سخنران نشست «بررسی کارنامه سیاسی و علل محبوبیت مرحوم آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی» باشند. جلایی پور، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران، آیت الله هاشمی را مردم گرایی دانست که مسائل و مشکلات کشور و جامعه را با همفکری و هم اندیشی با همگان حل و فصل می کرد. این فعال سیاسی اصلاح طلب انجام کارهای بزرگ را از ویژگی های آیت الله هاشمی اعلام کرد و گفت: اداره کشور در زمان جنگ، تلاش برای پایان آن و ارایه راهکارهای مهم برای خاتمه جنگ تحمیلی از جمله اقدامات آیت الله هاشمی رفسنجانی به شمار می آید. وی با اشاره به مسائل سال۸۸ گفت: آن زمان با اینکه به آیت الله هاشمی رفسنجانی «ساکت فتنه» لقب دادند و به طرفش لنگه کفش پرتاب کردند، ولی او راهکارهای مهمی ارایه کرد و همواره بر بصیرت تاکید داشت و پای حرفش ایستاد. جلایی پور افزود: آشنایی من با آیت الله هاشمی رفسنجانی در زمانی که او فرمانده جنگ بود: شروع شد زیرا من در آن زمان در کردستان فرماندار بودم و ایشان در مناطق جنگی غرب کشور حضور می یافت تا از تمام دست اندرکاران نظامی و غیرنظامی از مسائل منطقه مطلع شود. وی گفت: آیت الله هاشمی رفسنجانی به تمام سخنان و صحبت های کارشناسان و دست اندرکاران به نحوی شایسته توجه ویژه ای می کرد و به مانند شخصی که از مساله ای آگاهی ندارد، در جریان تمام امور قرار می گرفت. عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت افزود: در قضیه ۸۸ مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی کار بزرگ دیگری انجام داد و آن ارایه راه حل برای خاموش کردن فتنه بود که تاکنون برای شناخت افراد بابصیرت از بی بصیرت همچنان در کشور و نیز درباره عدم به کارگیری راه حل های ارایه شده توسط هاشمی رفسنجانی اختلاف وجود دارد. وی در خصوص ویژگی های شخصیتی آیت الله هاشمی رفسنجانی گفت: او آدمی مردم گرا بود و حرف های غیر عملی نمی زد، اصلاح طلبان پیشرو را دوست داشت و به حرف های آنان خوب گوش می کرد: آیت الله هاشمی رفسنجانی نهادساز بود و در بحث قانون اساسی در کنار شهید بهشتی حضوری جدی داشت. عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ادامه داد: آیت الله هاشمی رفسنجانی در عین حال که توسعه گرا بود، مخالف بنیادگرایی دینی هم بود، هاشمی اصلا غرب ستیز نبود و به دنبال توسعه روابط با غرب بود. جلایی پور گفت: آیت الله هاشمی رفسنجانی در انقلاب میانه روی را شکل داد و اعتدالگرا بود و اعتدالگرایی از زمان او شکل گرفت. عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت گفت: آیت الله هاشمی رفسنجانی هیچ وقت با معدل مردم فاصله نگرفت. وی گفت: آیت الله هاشمی رفسنجانی در دو دهه گذشته به شدت زیر رگبار سخنان مخالفان بود، ولی قدمی از اعتقادات خود نسبت به اهداف انقلاب کنار ننشست.زیباکلام هم در این نشست حرف هایش را با یک نگاه کلی به آیت الله هاشمی شروع کرد تا به گفته خودش مشخص شود مخزن الاسرار انقلاب و نظام در چه پارادایم سیاسی ای قرار می گیرد. همین بود که در همان ابتدای سخنانش گفت: اعتقاد دارم هاشمی یک لیبرال بود، شاید اگر به او می گفتیم استورات میل را در لیبرالیسم نمی شناخت اما او به معنای واقعی لیبرال بود. شما وقتی نگاه می کنی به دولت هاشمی به معنای واقعی پی می برید که لیبرال است. او افزود: بعداز جنگ هاشمی لبیرال نبود، قبل از انقلاب هم همینطور بود، شما این رفتار را در جریان سازمان مجاهدین خلق مشاهده می کنید، آن روزها اعلام کردند که مارکسیست شدند، من همان زمان در زندان بودم و می دیدم که چگونه رفتار می شد. همه امید مردم در جریان مبارزات سازمان مجاهدین بود اما حالا می دیدند که مارکسیست شدند، در زندان مبارزان دیگر خواستار جدایی شدند و معتقد بودند که باید اول با مارکسیست ها مبارزه شود تا رژیم شاه را نابود کنند، این نقشه خود ساواک بود و این وسط فقط یک نفر به نام اکبر هاشمی رفسنجانی فریب این حرکات را نخورد. زیباکلام تاکید کرد: در جریان جنگ ایشان از سال های ۶۶ متوجه شده بود که ادامه جنگ وقت تلف کردن است، ما هزاران شهید داده بودیم هاشمی به درستی فهمیده بود که سخت افزار جنگ مان دیگر رو به اتمام است بر خلاف عراق که از همه دنیا کمک می گرفت. هاشمی رفسنجانی فوق العاده باهوش بود و قدرت درک و دید بالایی داشت، او قبل از تیر ۶۷ به این نتیجه رسید که در جنگ به جایی نمی رسیم. نکته جالب این است که وقتی قطعنامه ۵۹۸ را قبول کردیم کسی متوجه نشد جاهایی که پس گرفته بودیم به صدام پس داده بودیم، بزرگ ترین خدمتی که هاشمی به این مملکت کرد، این است که شتر جنگ را خواباند. او گفت: در زمان امام به جد دنبال رابطه با امریکا بود امام فوت کرد و نشد، کیست که بتواند بگوید امریکاستیزی برای ما دستاورد داشته، من در مقابل دو جین دلیل می آورم که چقدر ضرر داشته است. من بعد از فوت هاشمی با تمام وجود از او دفاع کردم، خیلی ها به من انتقاد کردند خیلی ها می گفتند اعدام های دهه شصت، قتل های زنجیره ای را نمی بینید؟ اما من همچنان بر دفاع خودم پا فشاری می کنم، درست است که این اتفاقات افتاد و هاشمی مقابلش ایستادگی نکرد اما باید دید این امکان را داشت؟این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران تصریح کرد: در آن زمان مثل برگ درخت اعدام می کردند آن هم بدون ادله کافی، تنها کسی که به این اعدام ها اعتراض کرد مهندس بازرگان بود، حالا متوجه سکوت هاشمی می شوید، دلم نیامد رودررو به او بگویم بعدها اما در مقالاتم نوشتم چه کردی وقتی گفتند مرگ بر بازرگان شما اکبر هاشمی رفسنجانی بعد از خرداد ۸۸ نبودی که بال و پرت ریخته باشد چه کردی وقتی گفتند مرگ بر بازرگان جز اینکه گفتی بازرگان مستحق مرگ نیست، روزگار گشت و در نماز جمعه گفتند مرگ بر هاشمی امام جمعه چه کرد سکوت کرد تا مردم «مرگ بر» گفتن شان علیه هاشمی تمام شود.