مصاحبه پایان سفر آیت ا... هاشمی رفسنجانی به کشور ترکیه

  آقای هاشمی سفر فشرده‌ای را به ترکیه داشتید بفرمائید که در این سفردر چهارچوب گسترش همکاریهای دو کشور چه توافقاتی صورت گرفته است؟

 بسم الله الرحمن الرحیم . بله . سفر فشرده و پرکاری بود. ما در این سه چهار روزی که در ایران نبودیم تقریبآ در همه ساعات جز ساعاتی که در شب برای خواب گذاشته بودیم کار می‌کردیم و قسمتهای مختلف برنامه را اجرا می‌کردیم . بخشهای مهمی از ترکیه را که می بایست می‌دیدیم در جنوب شرقی طرح کاپ را که یک طرح صنعتی -کشاورزی است دیدیم هم برای آشنا شدن با کار آنها و هم برای همکاریهائی که احیانآ باید بعدآ آنجا داشته باشیم . در جنوب غربی ، منطقه ازمیر را که منطقه ای صنعتی - تجاری و در عین حال توریستی و کشاورزی است دیدیم . ممکن است در آینده در آنجا هم همکاریهائی داشته باشیم . در شمال شرق ترکیه هم برنامه دیگری بود که بنا بود امروز طرابوزان را ببینیم به خاطرنقشی که در حمل و نقل ما دارد که چون هوا مساعد نبود هواپیما نمی‌توانست در فرودگاه بنشیند ، ننشستیم و به ایران آمدیم . کارهائی که در مرکز ترکیه داشتیم، اولاً بحثهای مهمی با آقای رئیس جمهور و آقای نخست وزیر داشتیم ، درباره مسائل دو کشور و امنیت منطقه بخصوص عراق و آذربایجان و بطور کلی قفقاز و مسائل افغانستان و تاجیکستان و بالکان . بحثهای بین‌المللی فراوانی هم داشتیم که بخشی از آن به جهان اسلام مربوط است و بخشی به مسائل دیگر دنیا. همکاری بین کشورهای بزرگ اسلامی که طرحی است که آقای اربکان داده اند به عنوان " دی 8 " که مقدمات آن در حال فراهم شدن است. بخشهای بسیار کارسازی هم در همکاریهای دوکشور داشتیم . هفت توافقنامه یا قرارداد را امضاء کردیم که در زمینه های صنعت ، تجارت، حمل و نقل ، دریائی و زمینی ،مسائل تجارت مرزی و سرمایه‌گذاری دو کشور در خاک یکدیگر و محیط زیست بود. مذاکرات فراوانی را چند روز پیش از رفتن من کارشناسان اعزامی انجام داده بودند و با رفتن ما بحثهای آنها تکمیل و قطعی شد. برای ناظران دنیا جالب بود که چنین همکاری وسیعی بین دو کشور است . در شرائطی که آمریکائیها علنآ گستاخانه روی ترکیه فشار آورده بودند که زیر بار توسعه همکاریها نرود. ولی آنها هم مثل بقیه کشورها گفتند که ما اجازه نمی دهیم سرنوشت ما را دیگران تعیین کنند.بحثهای تکمیلی هم درباره انتقال گاز داشتیم که چون قرارداد آن قبلاً منعقد شده بود الان صحبت تسریع بود چون آنها به گاز نیاز دارند و انتظار دارند که ما زودتر این خط لوله را به مرز آنها برسانیم . و پیشنهاد ابتدائی هم دوباره دادند که خط لوله گاز دیگری از ارومیه به منطقه وان مطالعه شود که ما هم قبول کردیم که مطالعه کنیم و ببینیم تا چه حد است . پیشنهاد مهمتر دیگری آنها مطرح کردند که در دستور مطالعه ما قرار گرفت و آن ایجاد یک خط لوله نفت از ایران از طریق خاک ترکیه به بندر اسکندرون است . بنا شد بررسی کنیم و ببینیم اگر این خط لوله برای ما صرفه اقتصادی داشته باشد - چون الان نفت را ما از جنوب مستقیمآ به کشتیها می‌دهیم و از دریا عبور می‌کند - اگر بخواهیم در مدیترانه تحویل دریا بدهیم مطالعه کنیم که هزینه خط لوله با هزینه تفاوت حمل که فعلاً از طریق تنگه هرمز عبور می‌کند و به مدیترانه می‌رود برای ما چه تقاوتی داردکه بنا شد بعدآ جواب بدهیم .تأکید دیگری که آنها داشتند این بود که بحث خط لوله سرتاسری گاز ترکمنستان به اروپا که از ایران و ترکیه باید عبور کند و مدتی است که راکد مانده است دوباره تجدید شود. گرچه ما خودمان داریم این کار را عملی می‌کنیم. چون گاز ترکمنستان به ایران وصل می‌شود و گاز ما به ترکیه و تا ترکیه این هدف تأمین می‌شود. آنها می‌گویند خط دیگری بکشیم که به طرف اروپا می‌رود که باز باید مورد بحث قرار بگیرد چون قبلاً مطرح نبوده است .بحث تجارت برای آنها بسیار مهم بود برای ما هم مهم است که قرار گذاشتیم تجارت را قدری روان کنیم و تعرفه های سنگینی که بخصوص ترکیه روی کالاهای ما دارد آنها را کم کنیم و ما هم تسهیلاتی قائل شویم و اعتبارات متقابل بدهیم که تجارت دو کشور را بالا ببرد. آقای رئیس جمهور ؛ اشاره کردید که با رهبران ترکیه در مورد تحولات بین‌المللی و مسائل منطقه مذاکرات مثبتی داشتید ، بفرمائید در این مذاکرات در مورد عدم حضور بیگانگان در منطقه چه دیدگاههائی مطرح و مورد توجه قرار گرفت.

ترکیه در پایگاههای خودش الان ناتو را دارد. البته نیروهای چکش تعادل که از طرف آمریکا برای مسئله عراق آمده بودند الان ترکیه را ترک کرده‌اند . عملاً مسئولیت آنها به عهده ناتو قرار گرفته است . در این باره هم صحبت کردیم چون این به بحث سه جانبه ما بین ترکیه و سوریه و عراق مربوط می‌شود و آنها می‌خواستند که ما آن جلسه سه جانبه را دوباره با سرعت بیشتری احیاء کنیم . در گزارشها آمده بود که جنابعالی با رهبران ترکیه درباره مسائل آنکارا، دمشق و آتن مذاکراتی داشتید آیا ترکیه و یونان برای حل این مسائل قدمی برخواهند داشت ؟آنها نگرانی دارند هم در قبرس که نقطه ناامنی شده است و با سوریه هم بر سر آب فرات و برسر پ.ک.ک مباحثه دارند . چون ما با هر دو کشور  روابط خوبی داریم - با یونان و سوریه - مذاکره شد که ما به حل این مسائل کمک کنیم. البته ما مسئولیت خاصی به عهده نگرفتیم ولی به فکر هستیم که کمک کنیم که این کانونهای تشنج را کم کنیم