مصاحبه و دور مذاکرات آیت ا... هاشمی رفسنجانی و رئیس جمهور ترکمنستان
رئیس جمهور: مایلید به سئوال خبرنگار جواب بدهید.
فرستاده ترکمنستان: هر طور که برادرم صلاح می‌داند.
(سئوال خبرنگار که مفهوم نیست)
فرستاده ترکمنستان: ما امروز یک هیأت عالی رتبه از جمهوری ترکمنستان به دعوت برادر عزیزم آقای هاشمی رفسنجانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به ایران به خاک مقدس ایران به شهر تهران آمده‌ایم. من از این دعوت برادر عزیزم آقای هاشمی رفسنجانی از طرف خودم و از طرف هیأت ترکمنستان و از طرف تمام ملت ترکمنستان سپاسگذاری می‌کنم و ما حالا طبق معمول با یکدیگر مذاکراتی داریم و اگر چندی می‌گذرد که ما یکدیگر را ندیده‌ایم دلمان می‌خواهد که یکدیگر را ببینیم و مذاکراتی داشته باشیم و مذاکرات دوستانه و برادرانه داشته باشیم در بنیاد این روابط برادرانه بین دو کشور و بین دو ملت برادرم جناب آقای هاشمی رفسنجانی هستم. من از فرصت استفاده کردم و تمام ملت قهرمان ایران را و ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران را و تمام وزراء و مسئولین را با هیجدهمین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران تبریک می‌گویم و این تبریکات از طرف تمام ملت ترکمنستان می‌باشد و همچنین تمام برادرانم را با ماه رمضان کم تمام شده آن را هم تبریک می‌گویم که نماز و روزه همه شما، همه ملت شما انشاءالله قبول باشد ما در مذاکرات قبلی با برادر عزیزم که چندی گذشته است در این بار مسایل سیاسی را مسایل منطقه‌ای را و مسایل دو جانبه و سه جانبه را با هم مذاکره و تبادل نظر خواهیم داشت و راههای پیشبرد برادرانه و دوستانه دو کشور را تبادل نظر و مذاکره خواهیم کرد و ما به هیچ‌کس ضرری وارد نمی‌کنیم به کارهای داخلی به هیچ کشور دخالت نمی‌کنیم و با کشور برادر ایران روابط خوبی و برادرانه داریم. مثل ما با جناب آقای هاشمی رفسنجانی دو برادر هستیم ملتهای ما هم ملتهای ترکمنستان و ایران هم دو ملت برادر هستند. در سالهای چند سال گذشته ما با برادرم پانزده بار مذاکره و ملاقات داشتیم با یکدیگر و در این مذاکرات خیلی مسایل مهمی تبادل نظر شد. و در این سالها نیم میلیون نفر از ترکمنستان و از ایران به ترکمنستان سفر کردند و با یکدیگر برادرانه دیدن کردند. بین دولتهای ما 116 موافقتنامه امضاء شد و براساس این موافقتنامه‌ها روابط همه جانبه ما روز به روز گسترش پیدا می‌کند. من از طرف ملت ترکمنستان به تمام ملت جمهوری اسلامی ایران و دوستانم و برادرانم سلام گرمی آوردم واز فرصت استفاده کرده و این صمیمانه و برادرانه را به جناب آقای هاشمی رفسنجانی برادر عزیزم می‌رسانم. و یک بار دیگر از دعوت جنابعالی خیلی سپاسگذاری می‌کنم و به تمام ملت ایران موفقیت وکامیابی آرزو می‌کنم. حالا به توافق رسیدیم همین الآن که دیدار آینده ما در عشق خواهد شد.
رئیس جمهور: ما دعوت کردیم از جناب آقای نیازوف و همراهانشان که بیایند برای مسایل مهمی که با هم داریم صحبت کنیم. حالا من تشکر می‌کنم که ایشان زحمت این سفر را قبول کردند. خیلی محورها است که ما علاقه‌مندیم با هم تبادل نظر بکنیم. کارهای زیادی با هم داریم دو کشور که درمورد کارهایمان باید حرف بزنیم در بخش گاز، نفت، صنعت، تجارت، دریای خزر و خیلی مسایل دیگر. مسایل منطقه مربوط به افغانستان، کشورهای آسیای میانه، قفقاز و اصولا مسایل اکو و همه اینها مواردی است که ما باید مبادله‌نظر بکنیم. نظرات آقای نیازوف برای ما خیلی مفید است درمورد کشورهای بلوک شوروی سابق در سایه همان سفرها و تبادل‌نظرها، روابط ایران و ترکمنستان تبدیل به یک نمونه خوب در سطح همسایه‌ها دیگر شده. ما تقریبآ هیچ مشکل مزمنی نداریم. هر مشکلی که پیش می‌آید در همین ملاقاتها رفع می‌کنیم و کارها را روان می‌کنیم. واقعآ مرزهای ایران و ترکمنستان یک نمونه خوبی است از همسایه‌داری برای هر دو کشور. همین هم باعث شده که مردم ما هم خیلی صمیمی باشند با یکدیگر. بهرحال ما نتیجه مذاکراتمان را بعدآ در مصاحبه‌های آخر روشن می‌کنیم.
فرستاده ترکمنستان: معاونین من همکاری خوبی با همتایان خودشان دارند و بیشتر مسایل را حل و فصل می‌کنند و کردند و کمتر مسایلی مانده است که باید با هم چیز کنند و مسایل راه‌آهن و آب و آنها را هم در این سفر حل و فصل نماید. حالا آقای تارجایف با آقای ترکان می‌توانند به طور تبلیغ به مذاکرات شروع بکنند. (نامفهوم) درمورد دریای خزر و مسایل نفت و گاز اگر برادرم موافق هستید من بعدآ با آقای آقازاده یک ده، پانزده دقیقه هم آن موقع اگر فرصتی باشد می‌خواستم با ایشان یک مذاکراتی داشته باشم.
رئیس جمهور: ما خیلی وقت شما را نمی‌گیریم.
فرستاده ترکمنستان: ایشان تجربه بزرگی دارند و ما واقعآ مشترکآ طرحهای بزرگی را در دریای خزر می‌توانیم شروع بکنیم. درمورد حفر لوله گاز. حالا جلسه اکو را هم دو سه ماه آینده آن را برمی‌گذاریم و اگر پیشنهاداتی داشته باشند خوب می‌شود. جلسه اکو درمورد حمل ونقل در عشق‌آباد به خوبی گذشته و نتیجه خوبی داشته و انشاءالله در آینده در جلسه آینده‌ای که در سه ماه آینده طی آن جلسه پیشنهاداتی داشته باشند درمورد خط لوله گاز و خط ارتباطات و اینها اگر پیشنهاداتی دادند خوب می‌شود. و از طرف سازمان اقتصادی اروپا به ما پیشنهادی دارند که آنها هم اظهار علاقه نمودند تا در جلسه اکو شرکت کنند و اظهار علاقه نمودند که درمورد خط لوله گاز خط لوله نفت و درمورد حمل ونقل می‌خواهند که یک اعتباراتی، سرمایه‌هایی بگذارند و پیشنهاداتی دارند که در جلسه اکو آنجا بگویند.
رئیس جمهور: خبر خوبی است. چرا موافقم.
فرستاده ترکمنستان: رئیس سازمان اقتصادی اروپا یکی از معاونین خودشان رانزد من فرستادند و این پیشنهاد را آوردند و من به آنها جواب قطعی ندادم و گفتم من با برادرم یک مشورت کنم اگر راضی شدیم با شما جوابش را می‌دهیم و آنها هم می‌خواهند در این جلسه شرکت کنند و پیشنهادات خودشان را بدهند.
رئیس جمهور: فکر می‌کنم بقیه اعضاء هم موافق باشند.
فرستاده ترکمنستان: من دیروز نماینده ترکمنستان را در سازمان اقتصادی اروپا تعیین کردم و حالا ایشان عازم اروپا شد و چند روز آینده با رئیس این سازمان ملاقات خواهند داشت من به ایشان یک نامه‌ای بنویسم از طرف ما که موافق هستیم که ما رضایت خودمان را به شما می‌نویسیم.
رئیس جمهور: شما وقت کمی را گذاشته‌اید برای سفرتان آن دفعه قرار بود که زمستان که می‌آیید وقتی بگذارید جنوب در جزایر خلیج فارس بروید آنجا الآن هوای خوبی دارد.
فرستاده ترکمنستان: بله. چنین تصمیماتی بوده ولی متأسفانه این بار هم سفر ما کوتاه‌مدت است برای اینکه چند روز آینده ما یک جشن پرچم دولتی ترکمنستان داریم و از آن لحاظ ما بایستی به سفرمان پایان بدهیم.
رئیس جمهور: من فکر می‌کنم فردا که حالا سفرمان، سفر شما تا ظهر تمام شود از فردا هم که جمعه است. فردا عصر و جمعه را بروید ممکن است من هم بتوانم با شما بیایم برویم کیش و به جاهای دیگر. آقایان هم لابد دلشان می‌خواهد بیایند کیش را ببینند.
فرستاده ترکمنستان: ما روز جمعه، سر ساعت 10 با نمایندگان فرهنگ ترکمنستان 150 نفر یک جلسه بزرگی داریم یک ملاقاتی داریم و آن را هم قرار گذاشتیم به روز جمعه ساعت 10 شروع شود و روز بیست و پنجم هم بیست و ششم ماه جاری که امروز دوازدهم است من یک سفری به هندوستان دارم وبعد روز بیست و هفتم یعنی بعد از هندوستان هم در شهر آلما تا یک جلسه با حضور نماینده پنج دولت و درمورد آرال یک جلسه‌ای داریم و یک سفر رسمی هم سفر یک روزه به قزاقستان داریم که قبلا هیچ‌وقت هم یک بار یک سفر رسمی به آنجا نداشته‌ایم و تمام تصمیمات و چیزهایی را که ما اینجا خواهیم گرفت من آنجا پیاده خواهم کرد. انشاءالله در آینده یک سفر غیررسمی. در ماههای آوریل و ماه مه یک سفر غیررسمی داشته باشم تا تمام مسئولین و معاونین خودم را می‌آورم تا آثار تاریخی و قدیمی ایران را تا اکنون آنها ندیدند و آشنا نیستند تا ببینند و آشنا باشند و انشاءالله برادرم این بار این جوری شد ما یک سفر غیررسمی در آینده حتمآ خواهیم داشت دو روزه.
رئیس جمهور: جنوب زمستانش خوب است والآن فصل خوبی است و الآن آب گرم است و هوای نسبتآ خوبی است.
فرستاده ترکمنستان: ما به تابستان عادت کرده‌ایم. بعد از سفر جنابعالی به ترکمنستان بعدآ ما یک سفر غیررسمی خواهیم داشت تا تمام معاونین را با خود بگیرم و آثار تاریخی ایران که پرسپولیس، بی‌ستون و آنجاها، شوش و همه جا را ببینند و یک استراحت کوچکی بکنند.
رئیس جمهور: خب شما با آقایان می‌توانید مذاکراتتان را شروع کنید اگر برنامه‌ریزی کردید آقای دکتر ولایت برای مذاکره. مسایل که همه وزراء و آقایان با هم دارند آقایان مذاکراتشان را بکنند تا ما هم در جلسه رسمی‌مان که شب خواهد بود آنجا بررسی می‌کنیم و بقایایش را بعد از جلسه خصوصی ما
فرستاده ترکمنستان: مسئول این مذاکرات جناب آقای فالجاری و غیره همشان آماده هستند درمورد حمل و نقل شما اگر پیشنهاد، درمورد جنگلها و اینها پیشنهاداتی دارند که موافقتنامه. یک بار دیگر مذاکره کنند تبادل‌نظر بشود.
رئیس جمهور: خیلی خب پس شما ترتیب مذاکراتتان را بدهید تا جلسه رسمی ما آنوقت بعد ببینیم چی باقی مانده است. ما هم با ایشان قبلا صحبت می‌کنیم باهم.
رئیس جمهور: بسم‌الله الرحمن الرحیم. خیلی خوشحالیم از اینکه جناب آقای رئیس جمهور و همکارانشان را باز هم در ایران زیارت می‌کنیم. تشکر می‌کنیم که دعوت ما را پذیرفتید و زحمت سفر را قبول کردید. از مذاکرات فشرده‌ای که از عصر تابحال من با شما و همکارانمان با هم داشته‌اند معلوم می‌شود که ما خیلی نیاز داریم به این سفرها و مذاکرات. ما وقت را دراختیار مهمان بزرگوارمان می‌گذاریم که از نظرات ایشان استفاده کنیم.
فرستاده ترکمنستان: برادر عزیزم جناب آقای ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران ما به دعوت جنابعالی به جمهوری برادرانه ایران آمدیم و از جنابعالی و از تمام مسئولین ماه رمضان و روزهای جشن استقلال انقلاب اسلامی ایران در ایران هستیم و از آن هم ما خیلی خشنودی خودمان را ابراز می‌داریم. من از جانب خودم با هیجدمین سالگرد جشن پیروزی اسلامی ایران جنابعالی را و تمام مسئولین جمهوری اسلامی ایران و ملت برادر ایران را از صمیم قلب تبریک می‌گویم و برای دولت و ملت جمهوری اسلامی ایران موفقیتهایی را و چیزهای خیلی خوبی را در آینده آرزو می‌کنم که برای در مقابل وطن خودتان و در مقابل تمام ملت خودتان کارهای زیادی عظیمی در آینده انشاءالله انجام خواهید داد. من با اظهارات جنابعالی که روابط ما در 5 سال اخیر یک نسخه‌ای برای کشورهای منطقه‌ای و کشورهای دنیا شده است کاملا موافق هستم و در آینده هم روابط ما از این هم بهتر و گسترده‌تر خواهد شد. ما در 5 سال اخیر با شما بیشتر از 100 یعنی 106 موافقتنامه بین دولتهای ما امضاء کردیم و آنها حالا در حال اجرا می‌باشد. در سال گذشته در سال 1996 حجم بازرگانی ما بیشتر از بیست میلیون افزایش پیدا کرده است. حالا به کمک جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان خیلی چیزها ساخته می‌شود یعنی راههای جدید، اتوبانها، کارخانه کائولین و سیلوها در حال ساختمان می‌باشد و در آینده هم ساختمانهایی دیگری در پیش است که ما از این کمکهای جمهوی اسلامی ایران سپاسگذار هستیم. به کمک جناب آقازاده در نیمه دوم سال جاری گاز ترکمنستان به ایران خواهد آمد و انشاءالله این ساختمان هم بزودی به اتمام خواهد رسید. در ما در پیش پروژه‌های عظیمی را درپیش داریم که آنها را هم با هم مشترکآ اجرا خواهیم کرد. درمورد لوله نفت و لوله گاز را هم در آینده آنها را هم اجرا خواهیم کرد که در سطح جهانی مورد اجرا قرار گیرد. در سال 1996 از طرف ایران از طریق ترکمنستان به کشورهای دیگر تقریبآ 150 اتومبیل باری و سایر اتومبیل‌ها از خاک ترکمنستان عبور کرده است و خریدها کالاها را از آنجا از طریق ترکمنستان به کشورهای دیگر عبور کرده است و در این پنج سال اخیر 5000 نفر با یکدیگر به طرف ترکمنستان از ایران و از ایران به ترکمنستان با یکدیگر ملاقات کردند. خیلی کشور دیگر سفر کردند و این را ما یک موفقیت بزرگی حساب می‌کنیم. در این سفر هم بیشتر وزراء و معاونین ریاست جمهوری و همچنین مسئولین ترکمنستان در رأس هیأت ترکمنستان هستند و آنها امروز و امشب با هم با همتایان خودشان و مسئولین دو طرف با یکدیگر مذاکرات خواهند داشت و مسایل را حل و فصل خواهند کرد و انشاءالله فردا موافقت‌نامه‌های جدیدی آماده خواهد شد تا آنها هم امضاء شود و به حال اجرا گذاشته شود. ما همین الآن با برادرم جناب آقای رفسنجانی درمورد جلسه آینده اکو که در ماه مه انجام خواهد گرفت مذاکره کردیم و تبادل‌نظر به عمل آمد و آنجا هم مسایل مختلف مثل راه و ترابری و سوخت و سایر مسایل را هم مورد مذاکره قرار خواهیم داد و تا تمام مسایل حمل و فصل شود برای تمام اعضاء این سازمان اکو مفید باشد. ما درمورد روابط همکاری سه جانبه هم تبادل نظر به عمل آمد و تمام نظریات ما یکی بود و هست در این موارد و ما اطمینان داریم که نه فقط ایران، اکراین و ارمنستان بااین کشورها همکاری سه جانبه داشته باشیم بلکه با کشورهای دیگر هم در آینده همکاریهای همه جانبه، سه جانبه داشته باشیم تا روابط همکاری ما هرچه بیشتر گسترش پیدا شود. حالا قرن بیستم دارد به آخر می‌رسد و ما امیدواریم که ما این قرن را به خوبی به اتمام رساند. روابط‌های ما همه جانبه مثل فولاد محکم بوده و هست و به قرن بیست و یکم هم قدم خوبی را می‌اندازیم و انشاءالله روابطمان در قرن آینده هم ادامه پیدا خواهد کرد و من به یک بار دیگر از جنابعالی و از تمام دولت ایران و از مسئولین جمهوری اسلامی ایران و تمام حضاران یک بار دیگر سپاسگذاری می‌کنم از اینکه که ما را دعوت کردید و ما مهمان شما هستیم برای جنابعالی برای تمام مسئولین دولت ایران و تمام ملت ایران در آینده هم صلح و آبادی، موفقیت‌های همه جانبه از صمیمم قلب آرزو می‌کنم متشکرم.
رئیس جمهور: بسم‌الله الرحمن الرحیم. من هم با اظهارات جنابعالی کاملا موافقم اینهایی که فرمودید. واقعآ نمونه همکاری و همکاری صمیمانه را ما می‌بینیم بین دو کشور. هر ملاقاتی که ما می‌کنیم می‌بینیم نسبت به ملاقات قبلی پیشرفت کرده توسعه پیدا کرده همکاریهایمان و هربار هم برای آینده. الآن داریم آنها به موقع تمام بشود که آثار آن را دو مردم ما بدانند. از این که شما راضی هستید از بعضی طرحها مثل اجراء خط لوله گاز یا راههایی که وزارت راه می‌سازد و یا کارهایی که مخابرات و صنایع کردند برای من جای خوشحالی است. وقتی که لوله گاز به ایران برسد مبادلات ما به سرعت افزایش پیدا می‌کند. و شما هم از یک انحصار فروش گاز نجات پیدا می‌کنید. امیدوارم که همین را در بخش نفت هم شاهد باشیم. وزارت نفت ما آماده است که در مخازن نفت شما سرمایه‌گذاری کند و شریک شود با شما. اگر سه جانبه نباشد، دو جانبه می‌توانیم انجام بدهیم طرحهایی مثل بزرگراه در دست اجرا یا کارخانه‌های کائولین‌شویی و یا سیلوها و یا چیزهایی از این قبیل به نظرم آینده خوبی را از نوع همکاریهای ما نشان می‌دهد. اگر شرکتی درست کنیم دو کشور برای مخابرات که ما الآن وضع خوبی داریم در این تکنولوژی یقینآ رضایت مردم شما را جلب خواهد کرد در آینده. ما اهمیت زیادی برای سد خاتون آباد قائل هستیم. به نظر ما دو طرف این رودخانه با این سد آباد می‌شود هم در ترکمنستان و هم در ایران. آبی که الآن هرز می‌رود مزارع زیادی را به وجود خواهد آورد. ما در همین رابطه می‌توانیم در توسعه کشاورزی شما در کنار این سد همکاری کنیم با شما. من انتظار دارم شما به همکارانتان دستور بدهید که این مسأله را جدی بگیرند برای ما این مهم است خیلی. این مسأله حقیقتآ به افغانستان ارتباطی ندارد چون آبهایی که عبور می‌کند و می‌آید به ایران و ترکمنستان ما این آبها را مهار می‌کنیم و آبی که در افغانستان است آنها خودشان می‌توانند استفاده بکنند. از این آب موقعی استفاده می‌شود که از دست افغانستان در رفته و آنها استفاده نمی‌توانند بکنند. ابتکار همکاریهای سه جانبه کار مهمی بوده که من و شما تأیید کردیم ولی هنوز شکل اجرایی مطلوب به خودش نگرفته است. مایلم که همکاران ما و همکاران شما توجه بکنند که این خیلی به نفع دو کشور است شما گاز می‌فروشید به کشورهایی که نمی‌توانید پولتان را پس بگیرید. از این راه کمک می‌شود که به سرعت پولتان را پس بگیرید. و دستتان باز است در انتخاب کالا و پروژه‌ای که در مقابل پول گازتان می‌گیرید. چرا از این راه خوب استفاده نکنیم. ما با شما صحبت می‌کردیم که این رویه را با روسیه هم سه جانبه انجام بدهیم. اگر توافق‌هایی موجودمان اجرا نشود طبعآ با روسیه هم منطقی نیست که صحبت شود. یک مشکل دیگر اینکه همین مسأله بخش خصوصی است که مشکلاتی پیدا کرده‌اند دررابطه با تجارتشان .هم از طرف ما و هم از طرف شما در بازار مشترک مرزی و تجارت. همکاران ما که دور این میز نشسته‌اند می‌توانند این مسأله را حل کنند که بخش خصوصی تشویق بشود برای بیشتر کارکردن. من مطلع شدم یکی از افراد بخش خصوصی آمده از شما پالایشگاه کرایه کرده که اجازه کرد با یکی از مخازن نفتتان دارد کار می‌کند. اینکه می‌خواهد نفت شما را بعد از تسویه در پالایشگاه خود شما به بازارها ببرد. این اصلا در مذاکرات ما ندیدیم اینجا و خودش مستقل عمل کرده. خب معلوم می‌شود چنین زمینه‌هایی است که می‌تواند هم پالایشگاه شما را فعال کند و هم مخزنتان را.
به هرحال من می‌خواهم بگویم در بخش خصوصی چنین زمینه‌هایی است که می‌تواند کارهای برگی را بکند بدون اینکه دولت‌ها دخالت بکنند ما در کشاورزی
فرستاده ترکمنستان: یک توضیحاتی داده شد که این را از ازبکستان نفت خام را بگیرد و در پالایشگاه در شهر سیدی تسویه می‌کند و این مسأله اینجوری است. پالایشگاه شهر سیدی یعنی قدرت آن هشت میلیون است ولی ما فقط 5/1 میلیون نفت را آنجا تسویه می‌کنیم و بقیه آن را از جاهای دیگر می‌آورند و استفاده می‌کنند و این یک چنین کارها در دنیا معمول است و در کشورهای دیگر هم از این طریق استفاده می‌کنند.
رئیس جمهور: بله، بهرحال الآن به تدریج دارد خط آهنی که ما و شما به تدریج وصل کردیم فعال می‌شود و ترانزیت کالا به سرعت دارد بالا می‌رود. من نمی‌دانم حدود 500 هزار تن از طرف شما ویا از این طریق الآن کالا می‌آید از ایران عبور می‌کند. ما الآن دو میلیون و هفتصد هزار تن کالا از ایران عبور کرده به طرف .... از زمین و قطار. عمدتآ هم از ترکمنستان هم عبور می‌کند و یا با قطار و یا با کامیون. این دارد به سرعت زیاد می‌شود. این باعث شده که در ایران کرایه حمل و نقل خیلی بالا رفته. طبعآ در کشور شما هم بی‌اثر نیست به هرحال داریم نمونه‌ها را می‌گوییم که ما دارد به سرعت موارد جدید همکاریمان پیش می‌آید. ما مایلیم در کشاورزی با شما بیشتر همکاری بکنیم. شما استعداد خوبی دارید از لحاظ آب و زمین برای کشاورزی. ما الآن هم تجربه‌های خوبی داریم و هم ابزار خوبی برای کشاورزی داریم. شما پشتیبانی کنید که این همکاری را بتوانیم سازماندهی کنیم برای آینده بطور وسیع با شما همکاری داشته باشیم. ضمنآ در مجموع از همکاریها راضی هستیم و امیدمان در آینده بیشتر از گذشته است. به هرحال من انتظارم این است که امشب همکاران شما و ما همه کارهایی که ناتمام مانده بین ما و شما انشاءالله امشب تمام کنند که ما فردا صبح خبر موافقت کامل در همه زمینه‌ها را بشنویم. متشکرم.