مصاحبه مکتوب آیت الله هاشمی رفسنجانی با روزنامه فرهیختگان
س- مهمترین ارمغانی که انتخابات 92 برای ایران نظام و انقلاب و همه تحول‌خواهان همراه آورد، چه بود و چرا؟
ج- بسم‌الله الرحمن الرحیم، انتخابات در هر جامعه‌ای که روحیه همکاری و همدلی مردم در آن جریان دارد، از ضرورت‌های سیاسی است و در ایران اسلامی نیز باتوجه به اتفاقات سال 88، برگزاری انتخابات حساسیت خاصی داشت و مهمترین ارمغان آن اعلام وفاداری مردم به نظام اسلامی بود. سخنان رهبری در روزهای قبل از انتخابات که همه مردم را به شرکت در انتخابات دعوت کرده بودند و آن جمله تاریخی که رأی مردم حق‌الناس است، فضایی را به وجود آورد که در کنار شور و اشتیاق مردم، جامعه شاهد خلق حماسه سیاسی بود.
س- چرا از رد صلاحیت‌تان خوشحال بودید؟ چون رد صلاحیت شما موج ناامیدی به وجود آورد؟
ج- از ردّ صلاحیت خودم خوشحال نبودم، ولی خوشحال بودم که خداوند توفیق داد تا شرمنده مردم نباشم. چون در یکی دو ماه قبل از انتخابات، مخصوصاً در روزهای قبل از آن، مراجعات زیادی از طرف اقشار مختلف مردم، مخصوصاً خانواده‌های شهداء و جانبازان و آزادگان به من می‌شد و می‌گفتند که چرا دارید راحت‌طلبی می‌کنید؟ در صورتی که من با توجه به مجموعه شرایط تصمیم گرفته بودم که در انتخابات نیایم و وقتی دیدم وظیفه دارم که بیایم، آمدم و بقیه مسائل را می‌دانید.
س- منتقدان همراه دولت و جریان اعتدال در برابر برخی رفتارهای دولتمردان می‌گویند اعتدال به عقب‌نشینی ترجمه می‌شود، آیا اعتدال عقب‌نشینی در برابر هیاهوست؟
ج- هرکس این حرف را می‌زند یا نگاه سیاسی به واژه و فرهنگ اعتدال دارد و یا از آیات قرآن اطلاع ندارد. اعتدال که آیات فراوان قرآن بر آن تأکید دارند و حتّی مسلمانان را «امت وسط» می‌خواند، در کنار آیات متعدد جهاد و مبارزه آمده است. تندروهایی که گاهی به قول معروف «کاتولیک‌تر از پاپ می‌شوند»، حتّی در ترجمه و تفسیر قرآن هم براساس تفکرات خودشان دست می‌برند. این راه بدانید که اعتدال نه تنها در قرآن، بلکه در سیره پیامبر (ص) و رفتار امام علی (ع) نمودهای فراوان دارد و دیگر کسی نمی‌تواند به آن دو بزرگوار بگوید که عقب‌نشینی می‌کردند.
س- در پیش گرفتن رفتار اعتدالی در رفتار و کردار در ظرف زمانی و مکانی مشخصی جوابگو هست، فکر می‌کنید تاریخ مصرف سیاست‌ورزی اعتدالی روزی تمام بشود؟
ج- اینکه در رفتار و کردار مسلمانان باید به شرایط زمان و مکان توجه شود، درست است و اصلاً خاتمیت دین اسلام و توجه به اجتهاد ضرورت این اصل است. مسلمان براساس آموزه‌های دینی یاد گرفته است که گاهی دست به سلاح ببرد و گاهی با زبان منطق برخورد کند. امّا اینکه بگوییم سیاست‌ورزی اعتدالی، تاریخ مصرف دارد، درست نیست. اعتدال یک اصل قرآنی است و همیشه برای جامعه اسلامی لازم است.
س- شما به عنوان معمار اعتدال پس از انقلاب، چگونه توانستید از یک روحانی انقلابی تبدیل به یک سیاستمدار معتدل شوید؟
ج- معمار اعتدال در انقلاب اسلامی امام راحل بودند که حتّی زمانی که در نجف بودند هم تندروی‌ها را نمی‌پسندیدند. حتّی یک بار که چند نفر از اعضای دفتر ایشان مطالبی علیه امام موسی صدر و آیت‌الله محمدباقر صدر گفتند، یک روز به جای کلاس درس، در مذمت کار آنان حرف زدند و گفتند که نباید از میانه‌روی فاصله بگیریم.
در خصوص خودم هم باید بگویم که حتّی قبل از انقلاب هم در مباحث از کارهای تند پرهیز می‌کردم و می‌دانستم که اگر می‌خواهیم برای تقویت اسلام مبارزه و قیام کنیم، راهش پیروی از قرآن و روایات است که هیچ وقت تندروی را نمی‌پسندند.
س- اعتدال در بین نیروهای سیاسی چه میزان طرفدار دارد؟ آیا با افراد و بدون تشکیلات می‌توان مرام اعتدالی را در شریان‌های جامعه جاری و ساری کرد؟
ج- اعتدال چون برخاسته از عقل و تدبیر است، در جامعه هم جایگاه و هم طرفدار دارد. برای تداوم این اندیشه هم باید فرهنگ‌سازی کرد. در جریان‌های سیاسی هم تشکیل احزاب با اندیشه اعتدالی کارساز است. البته اعتدال یک امتیاز ویژه در جامعه ایران دارد که اکثریت مردم طرفدار آن هستند.
س- باتوجه به تغییر شرایط اجتماعی و اشباع نسبی دانشگاه‌ها در دوره کارشناسی، چشم‌انداز پیش روی دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه اقتصادی چیست؟
ج- برای مسائل اقتصادی جامعه بهترین کار تجاری کردن تحقیقات دانشگاهی است. همین الان خیلی از طرح‌های دانشگاهی، حتّی اختراعات دانشجویان که پایلوت را گذرانده‌اند، معطل هستند و حمایت‌کننده‌ای نیست که آنها را وارد بازار اقتصادی نماید. خیلی از این طرح‌ها درآمدزا هستند، امّا نیاز به حمایت بانک‌ها و مؤسسات مالی دارند که باید برای آنها برنامه‌ریزی کرد.
س- تغییرات چند سال گذشته چه آسیبی به دانشگاه آزاد اسلامی وارد کرد و چه روندی منجر به انتخاب آقای دکتر حمید میرزاده برای تصدی مسئولیت آن شد؟
ج- برای آسیب‌های چند سال گذشته دانشگاه، بهترین سند گزارش‌های رسمی مراجع نظارتی است و یکی از بهترین اسناد، گزارش دفتر بازرسی ریاست جمهوری دولت سابق است که درباره عملکرد کسانی که خودشان برای روی کار آوردن آنها اساسنامه دانشگاه را به هم ریخته بودند و برخلاف قوانین شورای عالی انقلاب فرهنگی عمل می‌کردند، گزارشی تهیه کرده بود. درخصوص انتخاب آقای دکتر میرزاده هم روندی کاملاً قانونی پشت سر گذاشته شد.
س- جذب و حضور بزرگان کشور همچون حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی، حجت‌الاسلام ناطق نوری و... چه تأثیری بر وضعیت دانشگاه آزاد اسلامی خواهد داشت؟
ج- بزرگان نظام، سرمایه‌های کشور هستند و هرجا که باشند، باعث ارتقای جایگاه می‌شوند. دانشگاه آزاد اسلامی هم به دو دلیل نیاز به حضور وحمایت بزرگان دارد: 1- هیچ کس در دانشگاه مالکیت ندارد و هرچه هست، حق مردم است. 2- حضور جوانان پرشور که اشتیاق فراوان برای اعتلای کشور دارند، نیاز به راهنمایی بزرگان دارد.
س- چشم‌انداز پیش روی دانشگاه آزاد در زمینه تکنولوژی‌های نو، های‌تِک و مبحث اقتصاد دانش بنیان را چگونه می‌بینید؟
ج- دانشگاه آزاد اسلامی با نگاهی عمیق به آینده‌ای روشن برنامه‌ریزی می‌کند و توجه به تکنولوژی‌های نو، های‌تک و اقتصاد دانش بنیان از ضرورت‌های علمی در امروز و آینده است. با واحدهای علوم و تحقیقات که تقریباً در سراسر کشور پراکنده است و حضور جوانان فرهیخته و استادان برجسته و تقاضای مجامع علمی دنیا با دانشگاه آزاد اسلامی، زیرساخت‌های توجه به تازه‌های علم و دانش فراهم است و اگر مانع‌تراشی‌های غیرمعمول نباشد و حمایت‌های معقول باشد، دانشگاه آزاد می‌تواند به کمک دانشگاه‌های دولتی کشور، مسیر حرکت جامعه به سوی دانش را هموار نماید.
س- در آستانه نوروز چه پیامی به مردم و دانشجویان دارید؟
ج- عید نوروز را به همه آنها تبریک می‌گویم و امیدوارم سال خوبی را در پیش داشته باشند. پیام من به مردم و دانشجویان و به همه جوانان توجه به مفاهیم قرآن در اخلاق و رفتار و گفتار است که اعتدال و میانه‌روی می‌باشد.