مصاحبه مطبوعاتی آیت ا... هاشمی رفسنجانی در ترکیه
بار دیگر نسیم پایداری در خاورمیانه می‌وزد و اینگونه عنوان می‌شود که روند صلح کارآیی ندارد، نظر شما در این مورد چیست ؟آیا گروههای مبارزی که با ایران در ارتباط هستند ، نقشی در این بی‌ثباتی دارند؟
این بی‌ثباتی از زمان شروع برنامه یهودی کردن فلسطین آغاز شده است و هنوز هم ادامه دارد . نسیم آرامش گاهی پیدا می‌شود ولی بقیه اش همیشه طوفان بی‌ثباتی است . به نظر نمی رسد تا حق مردم فلسطین را ندهند ، آرامش جدی پیدا شود . این ناآرامی ها را به هر جایی غیر از ماهیت اسرائیل ، منتسب کردن به معنی ندیده گرفتن واقعیتها است ، از جمله منتسب کردن به دوستان ایران .
طی چند ماه اخیر برخی از مقامات ایرانی و مقامات آمریکایی برای برقراری یک گفتگو با ایران ابراز علاقه کرده‌اند . از طرف ایران چه شرایطی برای چنین گفتگویی مطرح است ؟
آمریکا معمولاً این نظر را داشته است و هیچ وقت نبوده است که آمریکا تمایل به رابطه با ایران نداشته باشد . مشکل آنجاست که ما به کلی اعتمادمان از حسن نیت آمریکا سلب شده است . تنها شرط این است که آمریکا باید رفتاری از خود نشان دهد که حسن نیت خود را اثبات کند.
اخیرآصحبتهایی مطرح شده بود که ایران در پشت قضایای بمب‌گذاری علیه آمریکاییها در عربستان سعودی حضور داشته است و روزنامه‌های امریکایی این گونه می نویسند که دولت یا حکومت آمریکا در حال آماده سازی جهت پاسخگویی به این ضربات است. نظر شما چیست؟
این ادعا هم چیز تازه ای نیست ؛ ما عادت کرده‌ایم ، آمریکائیها این تهمت‌ها را در انفجارهایی همچون آرژانتین هم زده‌اند . در این اواخر که هواپیمای " تی.دبیلو.ای " آمریکا ساقط شد، بازهم این تهمت‌ها را زدند ولی بعد از مدتی معلوم شد که نارواست . اینمورد هم مثل همانهاست. آمریکاییها می دانند که ایران اصلاً در این مسیر نیست .ما هر جا که به انسان بی گناهی تجاوز شود، بشدت مخالف هستیم . خود ما بیشتر از همه کشورها، قربانی تروریسم هستیم و تلخی این راه نادرست را بیش از دیگران لمس کرده‌ایم .
آیا امید این را دارید که در طول دوره جدید ریاست جمهوری آقای کلینتون رفتار مقامات دولتی آمریکا تغییری داشته باشد؟
علائم مثبت و منفی دیده می‌شود. نمی شود مطمئن شد.
آن نکات مثبت چیست ؟
در اظهارات و در پیامها دیده می‌شود.
باتوجه به سفر حضرتعالی به آنکارا و باتوجه به دوره ریاست جمهوری شما می خواستم نظرتان را درخصوص پیشرفتهای حاصل در روابط بین ایران و ترکیه بدانم ؟
همکاری ما با ترکیه اصالت دارد و از یک عمق مطمئنی برخوردار است. ما دو کشور همسایه و مسلمان هستیم . همکاریهای دیرینه ای داریم . مردم دو کشور با هم عواطف مثبت دارند. یک سری کارها از لحاظ اقتصادی و سود ، دو کشور را به هم نزدیکتر می‌کند. در عین حال در دنیا مراکز قدرتی هست که نمی خواهند ایران و ترکیه با هم خیلی صمیمی باشند و در حوادثی که گاهی اتفاق می افتد دست آنها را می بینم.
چه کسانی هستند؟
گاهی در مطبوعات می بینیم که ریشه اش در جاهای دیگر است . گاهی در اقداماتی می بینیم که باز می توانیم تحلیل کنیم که اصالت ملی ندارند ولی به هر حال این مواردمنفی زودگذر است و اصالت همکاری راه خود را ادامه می دهد و امیدواریم که در آینده بهتر از گذشته باشد.
انتظار توقع شما از آینده روابط ایران و ترکیه چیست؟
همین پایه ای که در ابعادمختلف الان داریم ، تقویت شود. همکاریهای سیاسی ، فرهنگی ، تجاری ، فنی و اقتصادی ، سازمان اکو ، همکاری منطقه ای در مسائل عراق ، مسائل کردها و مسائل قفقاز تقویت گردد.
در زمان دیدار آقای اربکان از تهران حضرتعالی وعده همکاری نزدیک با ترکیه جهت حل مسئله "پ .ک .ک "را مطرح فرموده بودید. از آن زمان تاکنون چه پیشرفتی حاصل شده است؟
از طرف ایران همیشه علاقه شدیدی است که مرزهای ما کاملاً امن باشد . مسئله ترکیه و ایران در رابطه با کردها مسئله مشترکی است . طبیعی است که ما و ترکیه می خواهیم همکاری داشته باشیم تا هر دو کشور از این جهت امنیت داشته باشند. مرزهای کوهستانی خاصی که بین دو کشور وجود دارد ، همیشه احتمال بروز حادثه‌ای را دارد و ممکن است از خاک هر دو کشور استفاده شود. ما اخیرآ نیروهایمان را در مرز تقویت کرده‌ایم ، ولی ممکن است باز شیاطین حوادثی را بیافرینند و ذائقه شیرین دو کشور را تلخ کنند.
آقای اربکان به من گفتند که از نتیجه کار راضی و امیدوار هستند. اما برخی دیگر از منابع ترکیه عنوان کردند که پیشرفت خوبی حاصل نشده است ، نظر حضرتعالی چیست ؟
من همان منابع را می گویم که همیشه از اخبار جعلی یاحوادث غیرمربوط به ایران سوء استفاده می‌کنند . ما یک اصل روشنی را با ترکیه قرار گذاشته‌ایم که در خاک ترکیه و خاک ایران علیه منافع کشور دیگر هیچ اقدامی نشود. اگر اتفاقی هم بیفتد باید کاری کنیم که ریشه اش را بکنیم .
آیا برای این کار مکانیزم خاصی هم تعریف شده است ؟
مسلمآ مرزبانیها و سرویسهای اطلاعاتی دو کشور باید همکاری کنند.
بالاخره سازمان ملل اجازه صدور نفت را به عراق داده است . آیا شما نظر خاصی در خصوص بازگشت عراق به جامعه صادرکنندگان نفت دارید ؟
اولاً اینکه باید راه صدور باز شود تا مشکلات مردم عراق حل شود و باعث خوشحالی است که گویا شروع شده و امیدواریم باز دولت عراق همکاری کند که این پنجره ای که باز شده ، مسدود نشود.
آیا این نگرانی باز وجود دارد که عراق به عنوان یک نیروی متخاصم در منطقه بار دیگر مطرح گردد؟
ما دعا می‌کنیم که عراقیها درس گرفته باشند و دیگر مسائل گذشته تکرار نشود.
آمریکا از منطقه شمال عراق خارج شده است . دیدگاه حضرتعالی نسبت به آینده شمال عراق و زندگی کردها در منطقه چیست ؟
من برای آن منطقه نگران هستم .
چه آینده‌ای را ترسیم می‌کنید؟
به هر حال ما و شما و عراق و سوریه خیلی باید همکاری کنیم تا این منطقه آرام باشد و آنجا باعث نشر ناامنی در کشورهای ما نشود.
آیا فکر می‌کنید که جنگ بین نیروهای کرد بتواند به پایان برسد؟
پیش بینی کردن سخت است .
چه مشکلاتی در سر راه است ؟
اولاً در خود کردستان عراق ، تنازع جدی است و بین کردها و دولت عراق هم مسئله لاینحل است . حضور نیروهای مزاحم برای کشورهایی مثل ترکیه و ایران هم در آنجا خودش صحنه رابدتر می‌کند. علاقه مندی کشورهای استعماری که می‌خواهند به‌نحوی حضور جدی در شمال عراق (منطقه کردستان ) داشته باشند ، مایه فساد است . معلوم است کشورهایی مثل آمریکا مایلند که از اهرم کردها به نفع منافع خودشان استفاده کنند و اسرائیل هم به عنوان عاملی در این مسئله اخیر کمک می‌کند.
اخیرآ ایران و ترکیه با شش کشور دیگر در حال شکل دادن گروه " دی 8 " ( هشت کشور مسلمان) هستند . در این مجموعه که قرار است فعالیتهایی را با یکدیگر داشته باشند ، چه نقشی را برای ایران در نظر دارید و آینده آن را چگونه پیش بینی می‌کنید؟
این پیشنهاد خیلی خوبی ازطرف آقای اربکان است. پیشنهاد هوشیارانه و آینده نگری است . ما به طور کامل از این پیشنهاد حمایت می‌کنیم . در راه مشکلاتی را هم می بینیم که باید آنهارا حل کرد. اگر این همکاری تحقق پیدا کند ، یک قدرت سالم و جالبی در منطقه و همچنین در سطح جهانی به وجود می آید و می تواند قدرتهای مزاحم را تعدیل کند.
آیا فکر می‌کنید که این حرکت به عنوان متممی برای اکو و یا سازمان کنفرانس اسلامی مطرح گردد؟
می‌تواند هم جهت آنها باشد. در خیلی چیزها با هم مشترک خواهند بود . بین این سازمان و سازمانهای دیگر در آسیا و مناطق دیگری مثل آفریقا حلقه ارتباطی درست می‌کند.
برخی ها فکر می‌کنند که این تشکل جدید ممکن است بر علیه منافع برخی دیگر از کشورها در منطقه باشد ، نظرشما چیست ؟
من این را بیشتر در خدمت منافع خود این کشورها و دنیای اسلام می بینم تا اینکه مزاحم دیگران.
گفته می‌شود که ایران در حال افزایش توانمندیهای هسته ای خویش می باشد و از سوی دیگر تکنولوژی موشکی ایران در حال پیشرفت است ، آیا هیچگونه انتظاری جهت حمله و ضربه‌ای از طرف آمریکا و اسرائیل را برخود دارید؟
اینکه ما دنبال بدست آوردن قدرت هسته ای می باشیم ، دروغ و تهمت است. از این سلاح متنفر هستیم . در مورد موشک توانمندیهایمان الان خوب است و بهتر هم می‌شود. چون از این امکان نمی خواهیم علیه دیگران استفاده کنیم . فقط جنبه دفاعی دارد. دلیلی ندارد که کسی از ما بترسد. من فکر می‌کنم آمریکا و اسرائیل هم ما را می شناسند و می دانند که هر اقدام تجاوزکارانه‌ای بر ایشان پشیمانی بار می آورد. در گذشته‌های ایران ، به اندازه کافی نمونه هایی برای اینکه کسی هوس نکند به ایران تجاوز بکند ، هست .
اخیرآ بیانیه شورای همکاری خلیج فارس مواضعی را بر علیه ایران اتخاذ کرده است، آیا این نگرانی از اینکه جبهه جدیدی از این طرف در منطقه بر علیه شما باز شود ، وجود دارد؟
ما از همسایه هایمان در شورای همکاری خلیج فارس گله مند هستیم .معمولاً هم تفسیرمی‌کنیم که آنها آگاهانه یاناآگاهانه خواست آمریکا را انجام می دهند. آمریکاییها نمی خواهند در منطقه ما(در خلیج فارس )، در یک مسئله یی که مربوط به قبل از انقلاب است ،اتحاد باشد و خود انگلیسیها اینجا را قبلاً این طور کردند. این گونه اظهارات خیلی نادرست است . اختلاف بر سر جزایر خیلی قدیمی است ولی قبلاً با مسئله بحرین این حل شد و آن موقع ایران هم بر بحرین این ادعا را داشت. تا حکومت در ایران متمایل به غرب بود ، متمایل به آمریکا و انگلیس بود، این مسأله را نمی گذاشتندبروز کند ولی وقتی که ایران با پیروزی انقلاب مستقل شد و مایل شد که باکشورهای عربی و اسلامی همکاری بکند و اسراییل و آمریکا را بیرون کرد، دوباره همان اهداف آنهاشروع شد. یک مقداری هم این به مسئله اسرائیل بستگی دارد . وقتی که می خواهند مسأله اسراییل راکم رنگ کنند ، باید یک چیزی در مقابلش درست بکنند. ما متأسفیم که برادران عرب ما ترجیح دادند که کفه مخالفت با ایران را در مقابل اسرائیل سنگین‌تر کنند. این چیزی است که مردم عرب هم حتمآ نمی پسندند.
آیا شما نگران بی‌ثباتی در منطقه آسیای میانه بواسطه بحرانهای تاجیک مثل افغانستان هستید؟
بله نگران هستیم . افق خوبی در افغانستان نمی بینیم بخصوص خیلی هم تلاش می‌کنیم که حل شود.
آمریکا و مسئله افغانستان را چگونه می نگرید ؟ زمانی آمریکا بشدت بر علیه این رژیم‌ها و حکومت های اسلامی بوده است ، اما در افغانستان می بینید حامی طالبان است ؟
آمریکا از این تناقض ها کم ندارد، آن موقعی که صحبت از دموکراسی می‌کند در کشورهایی که نه مجلس دارند و نه دموکراسی در آنجاراهی دارد ، سرمایه گذاری می‌کندو آنها را حمایت می‌کند و همان موقعی که ادعای مبارزه با تروریسم می‌کند چشم از ترورهای دولت اسراییل می بندد. تحلیل من این است که برای آمریکاییها منافع سیاسی و اقتصادی اصل است و بقیه ادعاها صحت ندارد . منتها حالا در افغانستان آزمایشی که شد ، یک مقدار رسوا کننده تر بود.
در کوچه و بازار با مردم صحبتهایی داشته‌ایم و ابراز علاقه مندی می‌کنند به حضرتعالی و خواهان ترک دوره ریاست جمهوری شما نمی باشند . با توجه به اینکه شش ماه تا پایان دوره باقی است، پیشنهادهایی جهت تمدید یک دوره دیگر ریاست جمهوری برای شما مطرح بوده که شما آن را رد کردید و از سوی دیگر حضرتعالی روش و نظامی رادر کشور برقرارنموده‌اید که بطور مثبت و مؤثر امور اداره کشور راانجام می دهید . آیا هیچگونه بی‌ثباتی را پس از اینکه دوره ریاست جمهوری راترک کردید ، می توانید برای ایران پیش‌بینی کنید؟
اولاً من حضور در امور کشور را ترک نمی کنم و تا زنده هستم برای مردم وانقلاب و اسلام کار می‌کنم. نیازی نمی بینم که به قانون اساسی مان دست بزنیم . این خاطره کسانی را تداعی می‌کند که حکومت مادام‌العمر می‌خواهند و این سابقه خوبی در انقلاب ها نیست . من فکر می‌کنم انقلابی خوب ، کسی است که وقتی که کشورش تثبیت شد ، تسلیم قانون باشدو بگذارد مردم بیشتر در صحنه بمانند . معمولاًبهانه می‌آورند که مثلاًآدم‌های قوی نیستندولی من این را قبول ندارم. وقتی که آزادی باشد ، آدم های قوی هم تقویت می‌شوند . واقعآ هم در ایران الان همه سازمانهای اداری آن چنان مستقر شده‌اند که بانبودن یک فرد آسیبی نخواهند دید. بهترین خدمت من به مردم و کشورم این است که کمک کنم تا این روال دموکراتیک ادامه پیدا کند.
بزودی حضرتعالی دیداری از ترکیه خواهید داشت و شاید زمانی که ما این مقاله را چاپ بکنیم ببینیم که شما در آنجا هستید. حضرتعالی چه پیامی را در این دیدار از ترکیه برای ما دارید؟
من به مردم خوب ترکیه سلام می‌کنم و آرزومندم که همچنان ترکیه کشور آزاد و دموکراتیکی بماند و ما دو کشور بتوانیم با هم همکاری کنیم و منافع مردم و کشورهایمان را تأمین کنیم . این سفر هم به این منظور است. متشکرم.