مصاحبه آیت ا... هاشمی رفسنجانی در پایان سفر به استان خراسان

خبرنگار :جناب‌آقای رییس جمهور ! در سفر فشرده حضرتعالی به استان خراسان، چند طرح مهم عمرانی مورد بهره برداری قرار گرفت. خواهش می کنم در مورد جایگاه این طرحها و نقش آن در توسعه ملّی و منطقه استان خراسان، توضیحاتی بفرمایید.

رییس جمهور : بسم الله الرحمن الرحیم. ما در این سفر یکروزه، تقریبآ همه برنامه‌هایمان کاری بود و برنامه‌های جنبی خیلی کم داشتیم. یک بخش اولش مربوط می شد به مناطق زلزله زده بجنورد و شیروان که من رفتم از مردم احوالپرسی بکنم و از صبر و همکاریشان تشکربکنم و ببینم برنامه بازسازی مخروبه‌ها چه جوری است؟ که از دو تا روستا، دو مرکز بازدید کردیم. یکی روستای شیخ و یکی هم یک جایی به نام سجاّدیه که برای چهار روستا یک شهر کی را درست کرده بودند. در مجموع برنامه بازسازی رضایتبخش است. چون ما اعتبارشان را تأمین کردیم و ابلاغ کردیم، هم وامها را و هم اعتبارات دولتی آنها ، هم خودشان را آماده کردند، به سرعت هم آماده شدند. البته الآن در بعضی روستاها هنوز آثاری از بازسازی دیده نمی‌شود، ولی به زودی شروع می شود. من هم رفتم نمونه کار را دیدم. بنابراین است که فعلا خانه‌های  40 متری برای اینها ساخته می شود، قابل توسعه هست که هر کسی با امکانات خودش می تواند خانه‌اش را بزرگتر کند. بعدآ نقشه به‌گونه‌ای است که می‌توانند بیشتر بکنند. با وام و کمک دولت، اینها ضد زلزله ساخته می شود و برایشان هم حدود 300 تا 500 متر زمین هم ، به تناسب وضع هر روستا، در نظر می گیرند. آنهاییکه خودشان شخصآ زمین دارند، در زمین خودشان انجام می شود، کارهای زیربنایی هم ، آب و برق و گاز ، و آنجا که گاز هست، مدرسه و بهداشت و تلفن و چیزهایی که اگر بوده، دوباره برقرار می شود و شده، و آنهایی هم که نبوده در نوسازی می آید. و ضمنآ بهسازی روستاها هم انجام می شود.

در همان شهرک سجاّدیه که من رفتم، در حقیقت برای سه تا روستا یک شهر کوچک می سازند. چون محل آن روستاها خوب و مناسب نبوده، سعی می کنند حتی الامکان جابه‌جا نشود، ولی ممکن است بعضیهایش هم لازم باشد که جابه جا بکنیم. در مجموع ما واقعآ مردم خوب و صبوری داریم. با این که ماههاست که مشکلات بعد از زلزله را تحمّل می‌کردند، بسیار با روحیه و دوست داشتنی بودند، ما به این پیگیریها باز ادامه می دهیم، که به موقع ان شاءالله تا زمستان ، مردم سر پناهی داشته باشند. بخش دیگر، کارهای عمرانی استان بود، ما در استان از پیش در بررسی همایش سرزمینی، استعدادهای استان خراسان را شناسایی کردیم و به تناسب آنها برنامه ریزی کردیم و طرحهای بسیار مهمی برای استان خراسان طراحی شده و در دست اجراست. بعضیهایش به ثمر رسیده و بعضیهایش در راه است که من در این سفر از آنهایی که به ثمر رسیده چندتایش را افتتاح کردم. یکی نیروگاه سیکل ترکیبی نیشابور است که از نوع پیشرفته‌ترین نیروگاههای کشور ماست. با حدود 160 میلیارد تومان اعتبار ساخته شده و بیش از هزار مگاوات برق، هم گازی، هم بخاری، تولید می کند. به اضافه، خط انتقال 400 کیلوولت که خراسان را هم به شبکه سراسری وصل می کند. که این هم از کارهای بزرگ زمان ماست، و بعدآ هم وصل می‌شود به آسیای میانه و از این طرف هم وصل شده به ترکیه و ارمنستان که در نتیجه شبکه برق خراسان به خارج از کشور هم وصل می شود و نقطه ترانزیت آسیای میانه و مناطق دیگر بشود. و 5 و 6 طرح دیگر هم از همان وزارت نیرو کارهای انتقال برق و ساخت پست و اینها بود که همه آنها را افتتاح کردیم.

چیز دیگری که افتتاح کردیم ، سد شهید یعقوبی در تربت حیدریه بود که از سدهای بسیار با ارزش و عزیز ماست. ما اولا باید به خود تربت به خاطر سوابق و شرایطی که در منطقه دارد، اهمیت بدهیم. ثانیآ این منطقه، عمدتآ منطقه کشاورزی است، و آب این رودخانه، آب اصلی است که معمولا در بهار سیلابهایی می‌آمد و ضایع می‌شد. آن سّد را که بستیم، آب سیلاب فصلی را جمع می کند. در طول سال حدود 10 هزار هکتار را با شیوه آبیاری تحت فشار، بناست آبیاری بکند، که قسمت عمده‌اش هم در رشتخوار است که واقعآ یک جای محرومی است و به این کمک نیاز داشتند و جزء اوّلین سدهایی است که آب را از پشت سد لوله کشی کردیم به مزرعه و دیگر آب در رودخانه جریان پیدا نمی کند. با لوله های تحت فشار خود سّد ، آب به مزرعه‌ها می‌رود و از آنجا هم کشاورزها با آبیاری تحت فشار استفاده می‌کنند. این یکی از مواردی است که کشاورزها خوب استقبال کردند. چون آنجا قدرآب را بیشتر از جاهای دیگر می دانند. خودشان آماده شدند که این آبیاری را به صورت علمی و تحت فشار، البته با وام دولت ، انجام بدهند، که برای من خیلی با اهمیت بود. من تا به‌حال سه بار به محل سد رفتم. در یک سفری دیگری برای شروع کار و این بار هم برای افتتاح، و همان جا هم تصمیم گرفتیم که آن کارگاههای زیر سّد را که برای موقع کار ساخته بودند، از پیمانکارها بخریم و به یک اردوگاه آموزشی تبدیل کنیم و به مردم منطقه هدیه کنیم که این کار را هم می‌کنیم. ضمنآ من از سد طلبی داشتم که از اعتبارات خاص ریاست جمهوری داده بودم. در طول ساخت، این طلبم را هم به جای اینکه پس بگیرم، به سّد بار در نیشابور منتقل کردم. سّد بار هم ، همسّن این سد بوده، ولی عقب است. باید آن را هم بسازند، چون برای کارخانه فولاد به آب آن احتیاج داریم. کار بزرگ دیگری که داشتیم، شروع رسمی کار فولاد خراسان است، که البته قبلا شروع شده بود و با سفر ما اعلان شد. آن برای خراسان کار بزرگی است و برای کل کشور کارخانه عظیمی است. با حدود 2 میلیون تن ظرفیت تولید فولاد، در سه فاز ساخته می‌شود. مواّد اصلیش سنگ آهنی است که در خود خراسان، در سنگان هست که بناست راه آهن سنگان را به نیشابور وصل بکند. فاز اولش تامین اعتبار ارزی هم شده و پیشرفت خوبی هم دارد. در ظرف 18 ماه یا دوسال دیگر، ان‌شاءالله به تولید می‌رسد. فازهای بعدیش هم به‌تدریج انجام می شود.

کار دیگر ما، افتتاح همزمان 10 طرح صنعتی بود که مهمترینشان تکلان توس در شهرک صنعتی توس، در کنار مشهد بود که همه‌شان طرحهای با ارزشی بودند. حالا یا در بخش تولید ماشین‌آلات صنعتی یا معدنی یا کارهای کشاورزی یا ساخت قطعات خودرو و چیزهای دیگر از این قبیل. به نظرم یکی از نمونه‌های خوب توسعه صنعتی در کشور را، ما در خراسان ببینیم. اصلا خراسان در حالت حرکت سریعی به طرف صنعتی شدن است. به خاطر محدودیتهایی که از لحاظ آب دارد، ما در همان برنامه سد شهید یعقوبی وضع آب خراسان را بررسی کردیم که حدود 17 تا سد در دست ساخت داریم که دوتایش را امسال، ان شاءالله باز به نتیجه می رسانیم و حدود 10 تا سد هم در دست مطالعه داریم. تقریبآ ما همه آب خراسان را ان‌شاءالله مهار می کنیم. چون خراسان یک جای کم آبی است، حدود 170 میلی متر بارندگی سالانه استان است. نباید آب آنجا ضایع بشود. خوشبختانه کشاورزها هم قدر آب را خوب می‌دانند و خوب استفاده می‌کنند کارهای مهم دیگری هم داریم که در آن جا بررسی کردیم و در دست ساخت است. چندتایش امسال به نتیجه می رسد؛ از جمله لاستیک بیرجند که یکی از کارخانه‌های مدرن کشور است، در دو سه ماه آینده به تولید می رسد و کارخانه بسیار بسیار مهم تولید آلومینا در جاجرم، که یک منطقه محرومی است. آن کارخانه، اولین کارخانه تولید آلومینا در ایران است که مواد اولیه تولید آلومینیم را به ما می‌دهد. تکنولوژی را گرفته‌ایم که آن هم نزدیک است که به تولید برسد. دو تا کارخانه بزرگ سیمان، علاوه بر سیمان قائم آماده شده که در ظرف چند ماه آینده آنها هم کار تولیدشان را شروع می‌کنند. یک کارخانه بزرگ دوچرخه سازی در قوچان داریم که در سفرهای قبلی ساختمانش را دیده بودم. چون ماشین‌آلاتش را از منطقه بالکان گرفته بودیم، در جنگ ، فشار باعث تأخیر شده بود. حالا دیگر حل شده است. آن‌هم در دو سه هفته آینده تولیدش را شروع می‌کند. طرح عمران حرم مطهر آستان قدس را بررسی کردیم که طرح بسیار بزرگی است و به کمک و وام دولت و پرداخت طلبهایی که آستان قدس بابت زمینهایش از دستگاههای دولتی دارد احتیاج دارد. که بنا شد ما آنجا کمک بکنیم. طرحهای ریز دیگری هم بود که آنها را هم بررسی کردیم.

خبرنگار : بله، حضرتعالی یکی دو مورد به جهاد ملی برای استفاده از سرمایه های کوچک و خُرد در صنایع بزرگ و توسعه ملّی در مورد شیوه‌های اجرایی اینها اشاره داشتید و همچنین آیا دولت برنامه خاصی دارد ؟

رییس جمهور : بله ، محدودیتی که ما الان در کشور داریم، از لحاظ نقدینگی ریال است، نه ارزی. از لحاظ ارزی الان توسعه کشور تقریبآ وضع روبه‌راهی دارد. کمبود کم داریم یا نداریم، ولی نقدینگی ریال خیلی بالاست. نیاز کاری را در فولاد خراسان شروع کرده بودند که ما پسندیدیم، آنها ریز کردند، سهام ریز. مردم را دعوت کردند و گفتند، اکنون 350 هزار سهامدار ریز آمدند، سهام خریدند . من توصیه‌ام به مردم و همچنین به مسئولان طرحهایی بزرگ ملی این است که از این شیوه استفاده بکنند که پولهای خردی را که مردم، کشاورزها، کاسبها، کارگرها، کارمندها، همه یک چیزی ممکن است اندوخته‌های ریزی داشته باشند که به درد کاری نمی‌خورد، به تنهایی اینها را در شرکتهای بزرگ ملی جذب بکنند. مردم خودشان سهامدار بشوند. کارهای بزرگ در دنیا مثل هیتاچی یا کارخانه های پاترول نیسان، اینها که من در ژاپن دیدم، همه شان با این سرمایه‌ها می‌گردد و بعد می‌رود در بورس. مردم هر چه خواستند آنجا می‌خرند. هر چه خواستند سهام می‌فروشند. مثل پول در جیبشان است. سهامی که در بورس باشد صاحبش اگر احتیاج داشته باشد بفروشد، عرض می کند و فوری خریدار هست، می‌خرد. اگر هم پول زیادی داشته باشد، می‌رود در بورس و سهام می‌خرد. ما باید این شیوه را در کشورمان رایج بکنیم که با سرمایه‌های ریز مردم، بتوانیم طرحهای بسیار بسیار عظیم را، مثل همین فولاد خراسان یا چیز دیگری که من حالا عرض می‌کنم در طبس ما دنبالش هستیم، در همین سفر ما پیگیری کردیم. طبس که یک شهر بسیار زیبای کویری است و در عمق کویر تنهای ماست، معادن عظیم ذغال‌سنگ دارد که می تواند اصلا به کلّی طبس را متحّول بکند. کارش را هم شروع کردیم. یک مقدار از اکتشافاتش تمام شده است ما آنجا می‌خواهیم آن معادن را استخراج کنیم. یک نیروگاه بزرگ تولید برق از ذغالهای سوختش بسازیم و همچنین یک پالایشگاه بسیار بزرگ تولید قطران، که نمونه‌اش را ما چند روز پیش، در اصفهان افتتاح کردیم. خب، آن کارها در طبس می تواند، با یک شرکت سرمایه گذاری سرمایه‌اش از اندوخته‌های مردم جذب بشود و مردم هم از این ناحیه کلی سود می برند و در جهاد ملّی توسعه کشور هم شریک بشوند. از این قبیل طرحها ما در همه استانهایمان داریم. به خصوص در خراسان، که من توصیه‌ام این است این رویه را در کشور به یک فرهنگ عمومی تبدیل کنند.

خبرنگار : از وقتی که در اختیار ما قرار دادید ، خیلی متشکریم.

رییس جمهور : ان شاء الله موفق باشید. امیدواریم که ما بتوانیم به این چیزهایی که دیدیم و به خصوص فرودگاه منطقه تربت و کاشمر و شهرهای اطرافش که فاقد فرودگاه هستند، به طوری که ما به زحمت به هلیکوپتر و با وقت کم، خودمان را به آنجا رساندیم. فرودگاه مشترکی داریم می سازیم که ما هم تصمیم گرفتیم که کمک بکنیم. البته کمک مردم هم آنجا مؤثر است.