بسْمِ اللّه آلرَّحْمنِ آلرَّحیüمْ آقای هاشمی رفسنجانی، ضمن تشکر از اینکه دعوت ما راپذیرفتید. به طوری که ما اطلاع داریم، حضرت‌عالی یک زمانی را با مرحوم استاد روزبه بودید. احتمالا خاطراتی از آن دوره دارید. لطف بفرمائید در مورد آن برنامه و خاطرات توضیح بفرمائید.

بسْمِ اللّه آلرَّحْمنِ آلرَّحیüمْ من ابتدآ از شما تشکر می‌کنم، که تلاش می‌کنید تا شخصیت مرحوم روزبه را به نسل جدید معرفی کنید. ایشان می‌توانند به عنوان یک الگوی استاد خوب مورد توجه باشند. اگر زندگی او آنگونه که بود به جامعه معرفی بشود، این اثر را دارد. همانگونه که برای خود من داشت. ما، در جوانی وقتی که با آقای روزبه برخورد کردیم، با اینکه ما طلبه‌های درس خوانده بودیم، بیش از ده سال آن زمان ما در قم درس خوانده بودیم، ولی با آشنایی ایشان، تحت تاثیر روحیات ایشان قرار گرفتم. فکر می‌کنم دیگران هم همانطور که من ایشان را دیدم، استفاده می‌کنند.

مقدمه آشنایی ما باایشان اینگونه بود که ما چند نفر از طلبه‌های قم در حدود سال 1337 یا 1338 از قم انتخاب شدیم، برای اینکه آموزشهای جدیدی ببینیم، برای تربیت مبلغ به صورت جهانی که در خارج کشور هم به عنوان مبلّغ خدمت کنیم.

قبلا رسم نبود که طلبه‌ها را برای تبلیغات اینگونه تربیت کنند. همان تعلیمات حوزه را برای تبلیغات کافی می‌دانستند.

در تابستان که درسها تعطیل بود، ده نفر از قم انتخاب شدیم. ما از این وقت

حضور در جلسه درس

استاد روزبه در

مدرسه علوی

فیزیولوژی انسانی

درس استاد روزبه

خوش‌بیانی، ویژگی بارز

استاد روزبه

تواضع ویژگی دیگر

استاد روزبه

تسلط بر ادبیات عربی و

علوم دانشگاه وجه

ممتاز استاد روزبه

روشن کردن وجه تسمیه

بحثها از شیوه‌های خوب

استاد روزبه

استفاده کردیم که چند تابستان را به تهران بیائیم تا دوره‌های مورد نیاز مبلّغین خارج از کشور یا در محیطهای دانشگاهی را ببینیم.

افرادی که در ذهنم هستند آقای مهدوی کنی، آقای امامی کاشانی، هم بودند. ده نفر بودیم، جزئیات یادم نیست. اکثرآ در مدرسه سپهسالار قدیم، که حالا مدرسه شهید مطهری است، در آنجا ساکن شدیم. چون نزدیک مدرسه علوی بود. کلاسها هم در مدرسه علوی تشکیل می‌شد. در یکی از درسها و گاهی دو درس ما از آقای روزبه استفاده می‌کردیم.

یکی از درسهایی را که ایشان به ما می‌دادند، فیزیولوژی انسانی بود. البته اساتید آنجا نوعآ خوب بودند. تیپ مذهبی، روشنفکر و دانشگاهی بودند. برای ما همه جالب بودند. برای ما ایشان جاذبه بیشتری پیدا کرد. با ایشان دوست شدیم. ایشان ویژگیهایی داشتند که برای من جالب بود.

یکی از ویژگیهای ایشان این بود که خیلی خوش بیان بودند. درس را به گونه‌ای توضیح می‌دادند که همه چیز برای شاگرد قابل فهم بود.

دوم اینکه فوق العاده متواضع بودند. یک معلّم متواضع برای کار شیرین بود، ایشان هم برای طلبه‌ها احترام قایل بودند. می‌دانستند که ماده سال در قم درس خواندیم و لذا به صورت یک شاگرد مدرسه‌ای نگاه نمی‌کردند. در عین حال آن تواضعی را که ما از ایشان می‌دیدیم، برای کار خودمان آموزنده بود.

نقطه دیگر این بود که ایشان ادبیات عربی را خوب می‌دانستند. به اضافه علوم دانشگاهی هم داشتند. این برای ما طلبه‌ها خیلی خوب بود. چون کسانی که با ادبیات عربی آشنا باشند و سر و کارشان که با طلبه باشد، با زبان خودشان برخورد می‌کنند. اینگونه نبود که در مقابل طلبه‌ها در این بخش کم بیاورند.

یکی از شیوه‌هایی که ایشان داشت و در قم هم تا حدودی در تحصیلا ت  ما مرسوم است این بود که وجه تسمیه آن ارتباطات بحث را با سایر بحثها روشن

تلاش استاد روزبه برای

درک استنباطی دانشجویان

جامع‌نگری علمی

استاد روزبه

بیان مباحث دقیق علمی

و تطبیق آن با آیات

و روایات

اخلاق وجه ممتاز

استاد روزبه

شیوه‌های روانی استاد

روزبه به عنوان یک

معلم حاذق

می‌کرد. این برای ما که نمی‌خواستیم، چیزی را حفظ کنیم، کمک می‌کرد.

شیوه تحصیلی ما در قم، با شیوه‌های حفظی و انباشتن در حافظه سازگار نیست.

ما نوعآ باید درس بخوانیم تا صاحب نظر بشویم. ایشان این موضوع را می‌دانست. لذا به گونه این درس می‌داد، که انسان را حتی در مسایلی که اوّلین بار یاد می‌گرفتیم، قابل استنباط در حدود آن کار می‌کرد. این برای ما بسیار مفید بود.

از همه اینها مهمتر، چون ایشان آگاه بود که ما برای چه کاری این دوره را می‌گذرانیم، ارتباط این بحثها را با معارف اسلامی و عقیدتی برای ما می‌گفت. معمولا یک استاد وقتی که فیزیولوژی درس می‌دهد، دلیلی ندارد که اینها را با فلسفه خلقت و ریزه کاریهای آفرینش و طراحی در آفرینش ارتباط دهد. امّا ایشان این کار و این بحث را خیلی خوب برای ما انجام داد. به‌طوری که بعد از چهل سال هنوز درس ایشان یادم هست.

در هر نقطه‌ای هم استفاده می‌کرد، که ما چگونه می‌توانیم این را تصادفی حساب کنیم که در یک جریان طولانی میلیاردها سال تکاملی پیدا شده است. گردش خون با این دقت و ریزه کاریهایی که در گردش صغیر و کبیر و تغذیه بدن و تقسیم مواد غذایی به صورت مناسب بین بدن و بیرون آوردن مواد سوخته زائد مزاحم، لذا انسان با لمس می‌توانست نقش قلم آفرینش و تدبیر و طراحی یک علم و سیع را ببیند. برای ما مبلغین اینگونه چیزها مفید بود. در بحثهای دیگر هم همین کار را می‌کردند. چون ایشان آیات و روایات را بلد بودند و ادبیات عرب ایشان هم قوی بود، گاهی مطالبش را با یک جمله‌ای از قرآن یا حدیث تطبیق می‌کرد. حقیقتآ برای ما درس بود.

نکته دیگری که از ایشان استفاده کردیم، اخلاقشان بود. یک شیوه خیلی خوبی داشت. ایشان می‌خواست ما را در درسهایمان امتحان بکند.

در امتحان علمای حوزه قم اظهار ادب هم می‌کرد. ولی امتحان دقیق انجام می‌داد و به کسی هم برنمی خورد. این شیوه‌های روانی یک معلّم حاذق را انسان می‌فهمد.

 

استفاده از مقالات

استاد روزبه در

مکتب تشیع

حضور شاگردان استاد روزبه

در دانشگاههای مختلف

تدوین روشی جدید در

تدریس عربی توسط

استاد روزبه

من در کار مکتب تشیع هم از ایشان استفاده می‌کردم. چند مقاله برای ما نوشتند. کار ما در مکتب تشیع اینگونه بودکه از شخصیتهای عالم و متعهد، مقالات طولانی تحقیقی می‌گرفتیم. مقالات سطحی و کوتاه نمی‌گرفتیم. ایشان بحث گردش کربن در طبیعت را به عنوان یک درس توحیدی برای ما نوشتند، که خوانندگان زیادی در نشریات ما داشت. ما از طرف مردم و خواننده‌ها بخاطر این مقاله تشویق شدیم.

به هر حال ایشان یک دوره کار مهمی انجام داد. من امروز در شخصیتهای کشوری در پستهای مختلف که برخورد می‌کنم، شاگردان آقای روزبه را مشخص می‌بینم. یعنی آدمهایی که تأثیر انفاس آقای روزبه در وجودشان است. محیط مدرسه‌ها محیط مذهبی بود و خانواده‌های مذهبی بچه‌هایشان را آن‌جا می‌فرستادند. شرایط هم فرق می‌کرد. الان خیلی از شاگردان ایشان از اساتید بزرگ دانشگاهها و از شخصیتهای کشور هستند. همگی قبول دارند که از آقای روزبه استفاده کردند. به هر حال خداوند ایشان را در بزم مقّربان خودش ان‌شاءالله پذیرفته است.

* اگر اجازه بفرمائید زمانی که شما در مورد تسلط ایشان به عربی را فرمودید یک سؤال به ذهن من رسید. ایشان یک روش جدیدی هم در تدریس عربی آسان با شهید سید کاظم موسوی با هم تدوین کردند. اگر در این زمنیه و دیگر زمینه‌ها نکته‌ای در ذهن شما است بفرمائید؟

** در این جهت من ارتباطی نداشتم. چون خودمان کارهای فرهنگی - هم بعد از تاریخ آموزش هم در کلاسها متفرقه برای جلسات مذهبی - داشتیم. معمولا افراد برای فهمیدن قرآن و روایات، عربی را آموزش می‌دیدند. هم در مدارس دینی از آن استفاده می‌شد، آن را اثر خوبی یافتیم. روشی بود که برای آموزش عربی ابداع شد. قبلا آموزش عربی به آن سبکها نبود. بیشتر به سبک طلبگی بود. امّا آن یک شیوه علمی است که هنوز هم در حوزه‌ها وجود دارد. این یک روش ساده‌تری برای آموزش بچه‌ها بود و انصافآ یک خدمتی برای تعمیم عربی جوانهای مذهبی بود.

* اگر مطلب دیگری یا خاطره خاصی در ذهن حضرت‌عالی از مرحوم روزبه است بفرمائید.

** چیز خاصی که ارزش مطرح کردن داشته باشد، یادم نمی‌آید. البته بحثهای علمی زیادی در همین چند ماهی که ما آنجا بودیم، با ایشان داشتیم. آن‌ها نه خاطره است و نه مسایل ریزی است که در برنامه شما بیاید.

* خیلی متشکریم از اینکه لطف کردید. ان‌شاءالله به دعای شما این کار ما کاری شایسته مقامشان باشد

** ان‌شاءالله که هست. موفق باشید. خداحافظ شما.